‘Stel dat Poetin er ondanks het heldhaftig verzet van de Oekraïners toch in slaagt zijn vlag te planten in het centrum van Kiev’, zegt mijn vrouw, ‘heeft hij dan iets gewonnen of opgelost? Denkt hij dan echt dat hij daar in het presidentieel paleis een marionet kan plaatsen en zijn soldaten kan terugroepen naar de kazernes?’.

‘Poetin verkeert in een irrationele modus’, antwoord ik. ‘In zijn hoofd bevindt het front zich opnieuw waar het lag in 1943. Het voormalige Stalingrad ligt op amper 300 kilometer van de oostgrens van Oekraïne.’

Finland

‘Zijn hersenspinsels worden helaas gedeeltelijk realiteit”, zegt mijn vrouw. “Als je die beelden ziet van vluchtelingen aan de grens met Polen, vrouwen en kinderen die onder het zingen van het Oekraïense volkslied camouflagenetten naaien, en mannen die trouw zweren aan vlag en vaderland, dan waan je je inderdaad vijfenzeventig jaar terug in de tijd.’

Het is inderdaad schrijnend om vast te stellen hoe weinig de mens leert uit zijn eigen geschiedenis. En hoe gedachten een eigen leven kunnen gaan leiden. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov verklaarde nog niet zo lang geleden dat ‘Rusland nog nooit een ander land is binnengevallen’. Er ontbreekt in die zin één belangrijk woord: ‘succesvol’. Krijgt het Kremlin de inval en het daaropvolgende fiasco in Afghanistan misschien nog uitgelegd als ‘hulp aan een bevriende natie’, dan geldt dit al helemaal niet voor de Russisch-Finse Oorlog in 1939-1940.

Die oorlog ontvouwde zich volgens een gelijkaardig scenario als de huidige. Eerst legden de Russen aan de Finnen een onaanvaardbaar eisenpakket voor. Dan volgden er artilleriebeschietingen waarvan de schuld in de schoenen werd geschoven van de Finnen. De Russische inval in Finland verliep uiterst moeizaam en stuitte op taai Fins verzet. Het is de oorlog waarin de Molotov-cocktail werd uitgevonden. Diezelfde cocktail waarmee Oekraïense burgers anno 2022 Russische tanks te lijf gaan. Uiteindelijk mondde de oorlog in Finland uit in een vredesverdrag waarbij de Russen na het incasseren van astronomisch hoge verliezen een beperkte gebiedswinst boekten. En ja, ook Finland maakte in een vorig leven nog deel uit van het Russische imperium.

Nucleaire wapens

Familieleden van mijn vrouw opperden dat de Russen nooit hun nucleaire wapens zullen inzetten uit vrees voor de verschrikkelijke vergelding. Ik durf het samen met hen te hopen, maar ik ben er niet helemaal zeker van. Als de beer in een klem zit, dan aarzelt hij niet om zijn eigen poot eraf te bijten. In 1812 namen Franse troepen Moskou in. Terwijl Napoleon zich installeerde in het Kremlin staken de Russische heersers hun eigen, voor 80 procent uit houten gebouwen bestaande, stad in brand.

Op sociale media zijn er mensen die krampachtig trachten het standpunt van de Russen te verdedigen. Dat gebeurt doorgaans op anekdotische wijze. Zo zou volgens hen de auto in Kiev niet zijn aangereden door een Russisch maar door een Oekraïens pantservoertuig. Of ze wijzen op het bestaan van de fascistische Oekraïense Azov-milities. Het is een feit dat in tijden van oorlog de mythe vaak de overhand krijgt op de waarheid, maar dergelijke anekdotes doen volstrekt niet terzake: Rusland valt Oekraïne binnen en niet omgekeerd, punt aan de lijn.

En het klopt inderdaad dat ook het Westen moeilijk lessen trekt uit de geschiedenis. Er zijn parallellen te trekken tussen het voor Duitsland vernederende Verdrag van Versailles in 1919 dat de kiemen bevatte van de Tweede Wereldoorlog en de manier waarop het Westen is omgegaan met Rusland na de val van het communisme. Het klopt ook dat de internationale diplomatie beter gestreefd had naar een neutrale status voor Oekraïne. Dan had het land nu in vrede en wie weet zelfs in welvaart geleefd.

‘Amerikaans imperialisme’

Maar het is niet omdat het verdrag van Versailles in 1919 onwijs was dat we Hitler in 1940 zijn gang hadden moeten laten gaan. Dat mensen zich op sociale media geroepen voelen om begrip te tonen voor de Russen kan ik nog enigszins verstaan. Maar dat een politieke partij die vertegenwoordigd is in alle parlementen van dit land het ook doet en bovendien met de beschuldigende vinger naar het ‘Amerikaanse imperialisme’ wijst, dat is ronduit hallucinant.

In het najaar verschijnt er bij uitgeverij Ertsberg een boek van mijn hand waarin er nogal wat aandacht gaat naar mijn talrijke en zeer problematische ervaringen met de PVDA.  Nu heb ik alvast één ding met die partij gemeen, en dat is dat ook ik betogingen heb georganiseerd tegen de militaire interventies van dat ‘Amerikaanse imperialisme’. In 2003 bijvoorbeeld, tegen de inval van de VS in Irak, toen de PVDA de organisatie van die betoging zelfs trachtte te kapen, uit angst dat ze haar monopolie op het onderwerp zou verliezen.

Maar nu geeft de partij niet thuis. Ze heeft afgelopen zondag in Brussel zowat tegen alles en nog wat betoogd. Van de hoge energieprijzen over de lage pensioenen tot en met ‘grensoverschrijdend gedrag’. Maar het lot van Oekraïne laat haar Siberisch koud. De tienduizenden vredesbetogers in dozijnen Russische steden, waarvan er ondertussen vele duizenden in de gevangenissen van Poetin zijn beland, eveneens. De maskers vallen af. De make-over van de PVDA tot een hedendaagse linkse en democratische partij is totaal mislukt. Wat we zien is de akelige, gerimpelde tronie van het stalinisme, her en der karikaturaal opgespoten met botox.