Qu’est-ce qu’un flamand?

Wat is een Vlaming? Definities zat, maar hoe vullen jonge Brusselse allochtonen het begrip in? Dat zochten Les Boromites even uit. Les Boromites zijn elf jonge inwoners van de Schaarbeekse sociale woonwijk Marbotin. Dounia, Anas, Yassin, Oth, Ilias, Leila, Pelligron, Bilal, Nadia, Wist en Yousra heten ze, namen die twee generaties geleden weinig voorkwamen in de hoofdstad maar er nu erg gewoon klinken.

In het raam van een project van de Franstalige vzw Gsara leren Dounia en co sedert september radio maken. Nadat ze de technische vaardigheden onder de knie hadden gekregen, moest het concreet ook ergens over gaan toen ze hun kennis in de praktijk wilden brengen. De koppen werden bij elkaar gestoken en toen viel het woord ‘flamand’. Wat zijn ‘les flamands’ volgens de jongeren in de Schaarbeekse straten? Les Boromites gingen het vragen en maakten er twee reportages van.

Aan clichés geen gebrek, maar stereotypes ontstaan niet in het ijle. Ze vormen de vertaling van concrete ervaringen die dan een eigen leven gaan leiden. Erg flatterend is het beeld van de Vlamingen niet, maar het verraadt verassend veel inzicht dat zowaar helpt om de Belgische politiek beter te leren begrijpen.

Nederlands spreken moet niet om flamand te worden genoemd. Een gevolg van de neiging van vele Vlamingen om hun taal niet te gebruiken in de hoofdstad? De taal is hier dus zeker niet heel het volk. Het gaat over een status. Een Vlaming is in de eerste plaats een slachtoffer en een zwakkeling. Vrijgevig en goedgelovig, dus uitermate geschikt om geld af te pingelen. Een Vlaming is ijverig, rijk en valt op door z’n kledij. Hij is verwend, maar ook gedisciplineerd op school. Steeds in orde met huiswerk en busabonnement. Je pikt hem er op straat zo uit. De broek hangt tot aan het kruis, de pet staat achterstevoren en op het hoofd draagt hij een grote koptelefoon. Hét ideale type om af te persen en als dat niet goedschiks gaat, dan lukt het wel met een paar meppen. De houding van de Vlaamse politici van het Belgische compromis lijkt dan toch te wortelen in een spontaan ervaren ‘volksaard’.

Vooruitgaan
Achter de afkeer schuilt er ook veel jaloezie. ‘Devenir un flamand’ betekent vooruit gaan in het leven, vast werk hebben, geld verdienen. Tamimount Essaïdi is schepen voor Integratie in Schaarbeek en wordt ook geïnterviewd. ‘Een Vlaming is in de wijken iemand die geassimileerd is, die van elders komt en intensief het gedrag overneemt van de mensen van het gastland.’ Nog zo gek niet gezien van die straatbengels in Schaarbeek. Zij bedoelen er iemand mee die ‘flamand’ wordt in Brussel, maar het is meteen en onbedoeld ook een correcte beschrijving van de houding van Vlamingen die zich in Wallonië vestigen. Een houding die dag en nacht afwijkt van de mentaliteit van de Franstaligen in Vlaams-Brabant.

Essaïdi liep een succesrijk parcours in de politiek en kan worden beschouwd als een succesrijke allochtone. Reactie van haar zoon: ‘Ik hou van je, maar schaam me om met jou over straat te wandelen … omdat je er zo Vlaams uitziet.’

Oudere autochtone Brusselaars vertellen Les Boromites over de geschiedenis van de Vlamingen in Brussel en de discriminatie waarvan ze slachtoffer waren in de donkerste FDF-jaren. Zeker in Schaarbeek valt daar wel wat over te vertellen. Stel je vandaag aparte loketten in het gemeentehuis voor allochtonen voor.

Beluister de reportages op www.myspace.com/lesboromites.

Doorbraak wilde Les Boromites zelf interviewen. De verantwoordelijke van de vzw Gsara hield de boot af en verwees naar het Schaarbeekse gemeentebestuur dat z’n toelating moest geven. Die kwam er niet, officieel omdat er al zoveel interviews werden gegeven. Vreemd toch dat er toestemming moet komen van het politieke niveau om een vraaggesprek te mogen voeren. Enkele kilometers verder werd in de KVS een avond georganiseerd tegen de uitspraak van de Vlaamse kiezer. Vlaamse politici die technische vragen stellen over de gang van zaken – zonder te suggereren dat ze een verbod wensen – werden overstelpt met kritiek, terwijl een Franstalig gemeentebestuur blijkbaar beslist met wie jongeren die gebruik maken van de gemeentelijke infrastructuur mogen praten en met wie niet.