‘Belangenbehartiging: 1) het behartigen van bepaalde belangen (van andere personen); 2) bij makelaars tweezijdige belangenbehartiging: het van twee kanten incasseren van courtage.’ Niets gaat boven de dikke van Dale voor wie begrippen scherp wil stellen. Afgelopen week kon onderwijsminnend Vlaanderen zich verlustigen in een onverkwikkelijk schouwspel. De vernieuwde eindtermen werden goedgekeurd door het Vlaams parlement, maar de grootste onderwijsverstrekker ging mokkend in een hoekje staan. Waardoor het geluid van poppende champagnekurken plots een stuk minder aangenaam klonk.

Onze onderwijskwaliteit gaat achteruit

Niemand die eraan twijfelt (behalve de katholieke koepel zelf dan): onze onderwijskwaliteit gaat achteruit. Niet alleen internationale onderzoeken wijzen dat uit. Ook mensen die iedere dag met de realiteit in de klas geconfronteerd worden, voelen dit op kousenvoeten aan. Er is al veel inkt gevloeid over mogelijke oorzaken van deze gestage neergang. Wie wil weten wat er precies aan de hand is, brengt best een bezoekje aan een willekeurige leraarskamer. Zet uzelf, op veilige afstand uiteraard, even neer in een hoekje en stel de vraag aan eender wie haastig voorbijkomt, op weg naar zijn of haar volgende lesuur. U zal sowieso iets horen in deze trend.

Ons onderwijs is veel te lang beschouwd als sociologisch en maatschappelijk experiment door zelfverklaarde deskundigen van wie haast niemand zelf voor de klas gestaan heeft. De laatste minister van onderwijs die zelf haar sporen in het onderwijs verdiend had, was twintig jaar geleden actief. Begrijp me evenwel niet verkeerd. Zelf les gegeven hebben is geen garantie op een kwalitatief onderwijsbeleid. Door een politieke partij in het zadel gehesen worden in functie van doorstroomkansen naar een ander departement, ondermijnt daarentegen wél alle kansen op langetermijnbeleid.

Onderwijs en politiek zijn geen goede combinatie

Onthutsend hoe vlot ministers van departement wisselen zonder enige verantwoording af te moeten leggen voor de puinhoop die ze bij momenten achterlaten. Wie al even meedraait in het onderwijs, denkt ongetwijfeld aan de verwoestende doorgang van Pascal Smet. De man zou naar Brazilië verhuizen – menig leraar had hem graag uitgewuifd op de luchthaven. Met het schrappen van de mentoruren en het top down invoeren van het M-decreet, haalde Smet alle geloofwaardigheid van het departement dat hem toevertrouwd was, onderuit.

Gevolg: een toenemende kloof tussen leraarskamer en beleid. Peter De Roover, u ongetwijfeld welbekend, richtte ‘De Werkvloer’ op, een initiatief dat intussen een stille dood gestorven lijkt te zijn. De bedoeling was nochtans nobel. Leraars meer betrekken bij het uitstippelen van het onderwijsbeleid. Helaas. De stuitende miskenning van wie lesgaf, heeft geleid tot een fundamenteel wantrouwen tussen top en basis. Een evolutie die overigens ook verdomd sterk opgaat voor de politiek en de burgers die zij vertegenwoordigt. Bottomline: leraars en directeurs zijn het gemorrel in de marge en de politieke compromissen beu. Het onderwijs gaat kapot aan hervormingen. Ziedaar, het eerste antwoord op uw vraag.

‘Ze kunnen het niet meer’

De kans is groot dat u een leraar hoort mompelen: ‘Ze kunnen het niet meer.’ Ongetwijfeld doelt de onfortuinlijke collega op de verschrompelende kunde van zijn of haar leerlingen. Beleidsmakers beschouwen dat al te vaak als een gevolg van falend onderwijs. Niets is minder waar. Onze jonge mensen zijn effectief tot minder in staat dan pakweg 15 jaar geleden. De oorzaken zijn legio. De toenemende ontlezing is daar één van. Die kan perfect gekoppeld worden aan de massa schermpjes die ons heden ten dage omringt. Lezen is scannen geworden, een moeilijkere tekst traag en grondig doornemen quasi onmogelijk.

Volwassenen zijn in hetzelfde bedje ziek. De oplossing op korte termijn is simpel. Weg met de leuke invulboeken waarin geen enkele volzin meer geschreven dient te worden. Die dienen enkel het doel van de educatieve uitgeverijen. En dat is winst maken. Op financieel vlak, wel te verstaan. Laat leerlingen opnieuw lappen tekst lezen, ook in vreemde talen. Gekoppeld aan inhoud is dat de enige manier om een taal onder de knie te krijgen. Zo wijst elk zichzelf respecterend onderzoek naar taalverwerving uit.

Eindeloze lijsten eindtermen

Maar de grootste hindernis op de weg naar kwaliteitsvol onderwijs, zijn de overheid en de onderwijsverstrekkers zélf. Landen waar leerlingen wel goed scoren op taal, wiskunde en wetenschappen hebben één zaak gemeen: leerkrachten en scholen krijgen zo veel mogelijk vrijheid in de manier waarop zij hun leerlingen kennis en vaardigheden bijbrengen. Die vrijheid is ons geleidelijk aan afgenomen, als gevolg van een toenemend wantrouwen ten opzichte van leerkrachten en de lessen die zij verzorgen. De gevolgen kennen we. Eindeloze lijsten eindtermen en per definitie gedateerde leerplandoelstellingen. Kinderen leren lezen hoeft niet meer. Onderwerp en persoonsvorm aanduiden in repetitieve oefeningen zonder context? Check.

Wie een hart heeft voor ons onderwijs, weet dit allemaal. Wie vooral bezig is met het eigen overleven, veegt twee jaar meewerken aan een lange lijst eindtermen achteloos van tafel. En trekt naar het Grondwettelijk Hof. Met het risico dat onze leerlingen volgend schooljaar in een vacuüm terechtkomen. Gelukkig voor hen zullen hun leerkrachten klaar staan. Om het beste van zichzelf te geven, met of zonder die vermaledijde eindtermen.