Bruno Aerts: ‘Door het coronavirus zijn mensen bang om nog naar de kerk te komen’

Hoe ervaart de kerk deze coronacrisis en welke rol moet ze opnemen in het publieke debat? In deze aflevering van Doorbraak Radio gaat Bruno Aerts, vicaris-generaal van het bisdom Antwerpen, dieper in op hoe de kerk zich doorheen de coronacrisis slaat en welke valkuilen en opportuniteiten deze crisis biedt.

Wat is een vicaris-generaal?

Het klinkt indrukwekkender dan wat het is, zegt Aerts. Een vicaris-generaal is eigenlijk een medewerker van de bisschop, die verschillende medewerkers heeft per thema en regio. Zo is er een vicaris voor de Kempen, voor Antwerpen, en voor vorming en opleiding. Daarboven staat de vicaris-generaal die de bisschop indien nodig kan vervangen in zijn functies. ‘De vicaris-generaal hangt dus eerder aan de bisschop vast dan dat hij een geheel van vicarissen zou aansturen, want dat doet de bisschop zelf.’

Aerts is niet enkel vicaris-generaal maar ook priester en witheer van de abdij van Postel.

De kerk en corona

Of de kerk de coronacrisis goed heeft aangepakt, is dubbel, vindt Aerts. ‘Enerzijds zijn we er nog niet helemaal uit en anderzijds moeten we nog feedback krijgen van de enquêtes die lopen.’ De coronacrisis heeft de kerk in haar corebusiness getroffen, zegt Aerts. ‘Het sluiten van kerken dateert al van de Franse Revolutie. Tijdens geen enkele andere oorlog zijn er kerken gesloten.’ De kerk heeft hier dus helemaal geen ervaring mee en was hier niet op voorbereid. Aerts benadrukt dat hij het wel over de erediensten heeft die niet konden doorgaan, want in principe bleven de kerken wel open voor gebed. ‘De core business, namelijk het vormen van een gemeenschap, was gedaan.’

Het feit dat veel belangrijke momenten uit het kerkelijke jaar niet konden plaatsvinden, heeft invloed op de gemeenschap, zegt Aerts. ‘Mensen zijn een stuk op zichzelf teruggeworpen, wie het gewoon was om al die vieringen ieder jaar mee te maken, kon dat dit jaar niet.’ De kerk heeft wel ingezet op digitalisering, maar dat werd vooral opgepikt door een andere doelgroep dan de mensen die normaal in de kerk zitten. ‘Het was moeilijk om met bepaalde mensen in contact te blijven.’ Daarnaast hebben er ook veel mensen afgehaakt uit angst, zegt Aerts. ‘Die angst is er vandaag nog steeds, waardoor er minder mensen in de kerk zijn.’ Die angst is natuurlijk niet helemaal onterecht, want de meeste mensen die naar de kerk komen, behoren tot de risicogroep, benadrukt Aerts.

Creativiteit onder gelovigen

De paus riep in het begin van de crisis op om als gelovige creatief te zijn. ‘Op wat wij digitaal hebben gedaan, is bijvoorbeeld veel reactie gekomen.’ Er is dus zeker creativiteit teweeggebracht. Vooral in de periode na Pasen kwam er volgens Aerts een beweging op gang in de zorg voor andere mensen. Gelovigen namen contact op met elkaar, omdat ze elkaar niet langer tegenkwamen.

Met een enquête wil de kerk te weten komen wat er leeft onder gelovigen in deze periode. ‘Die enquête is vooral cijfermatig bedoeld.’ Cijfers zijn inderdaad wel relatief, want ze zeggen niets over de beweging. Daarom zijn er twee soorten enquêtes, zegt Aerts.

Schiet de kerk tekort in haar maatschappelijk werk? Als het over armoedebestrijding gaat, is er ontzettend veel gebeurd, zegt Aerts. ‘Zeker in de eerste weken.’ De voedselbanken en bedelingen zijn altijd blijven doorgaan, ondanks het feit dat alles dicht was. ‘Op dat vlak zijn we zelfs nauwer beginnen samenwerken met bijvoorbeeld het OCMW.’

Volgens Aerts heeft dit de deur geopend naar een nieuwe dimensie binnen de kerk. ‘De kerk is een organisatie die zichzelf uiteindelijk altijd wel kan heruitvinden.’ Er zijn nu samenwerkingen tussen organisaties die voor de coronacrisis niet mogelijk waren.

Kritiek op de kerk

De dubbele kritiek op de kerk luidt dat ze zich niet moet mengen in het publieke debat, terwijl sommigen juist vinden dat ze zich meer moet moeien. Volgens Aerts is de plek die de kerk moet innemen in het publieke debat door het evangelie omschreven. ‘Je moet je stem laten horen waar het nodig is.’ De kerk heeft een plicht om in bepaalde domeinen een rol op te nemen.

Redacteur: Rani De Leeneer

Beluister ook onze andere podcasts: