Het opbod aan repressieve coronamaatregelen schoot bij heel wat mensen in het verkeerde keelgat. Hoe moet het nu verder met het coronabeleid en hoe kan het draagvlak opnieuw versterkt worden? Daarnaast komt ook de kwestie van de staatshervorming terug op de voorgrond in de politieke actualiteit. In deze aflevering van Doorbraak Radio gaan Devos en Drabbe dieper in op de politieke actualiteit.

Drones tijdens kerstfeesten

Er bestaat heel veel discussie over het al dan niet inzetten van drones om de coronamaatregelen tijdens de feestdagen te controleren. Er zijn lokale burgemeesters die de politiereglementen heel open interpreteren, en politierechters die dat straks van tafel zullen vegen omdat er niet genoeg rechtsgrond is, zegt Drabbe. ‘We zitten in een situatie waarin er duidelijk moet worden opgetreden, maar we leven wel in een rechtsstaat.’ Het probleem is dat de maatregelen nu zelfs van gemeente tot gemeente zouden kunnen verschillen, zegt Drabbe. ‘We zijn nog steeds allemaal gelijk voor de wet.’ Er is dan ook dringend nood aan een coronawet, vindt Drabbe.

Er moet een parlementair debat komen over de maatregelen, dat is het grootste voordeel van een coronawet. ‘Tot nu toe zijn de volksvertegenwoordigers amper aan zet omdat de maatregelen via ministeriële besluiten worden genomen.’ De grote afwezige is het parlement. Dat is een groot democratisch deficit, vindt Devos. Het opbod aan maatregelen kwam vooral van niet-verkozen politici, zoals de gouverneurs, en experts. ‘Vanuit politieke hoek kwam dan een duidelijk signaal dat dit te ver ging.’ De rechtsstaat heeft het opbod van repressieve maatregelen een halt toe geroepen, zegt Devos.

Beleidsfalen

Het opbod aan repressieve maatregelen moet vooral een beleidsfalen compenseren, zegt Devos. Drabbe spreekt over het falen van het beleid, Devos sluit zich daar bij aan: ‘Er zijn duidelijke parameters die over versoepelingen beslissen, maar wat we niet hebben is een coronabarometer.’ De bevolking blijft de hele tijd in het ongewisse en maatregelen worden beslist en meteen ingevoerd, zegt Devos. ‘Dat zorgt voor onzekerheid en stress en het is dus jammer dat er geen duidelijke barometer is.’ Het lijkt vaak op improvisatiebeleid, vindt Devos. ‘Dat is niet goed voor het draagvlak van het beleid.’ Het opbod aan repressieve maatregelen zal er juist voor zorgen dat er meer mensen afhaken, voegt Drabbe hieraan toe.

Geheime rapporten

Het feit dat er in verband met de coronacijfers twee rapporten zijn, waarvan er slechts één gepubliceerd wordt, toont opnieuw dat het beleid heel onhandig wordt aangepakt. ‘Je kan er prat op gaan dat er een lek zou ontstaan.’ Je kan Vandenbroucke het kwalijk nemen dat hij bij zijn aantreden deze praktijk die voortkomt uit de regering-Wilmès niet meteen heeft stopgezet, zegt Devos. ‘In de Kamer heeft hij nu wel verklaard dat er voortaan met één rapport zal worden gewerkt.’ Deze gebeurtenis is slecht voor het vertrouwen van de burgers in de staat. Devos vindt het ook vreemd dat de onafhankelijke experts deze informatie nooit hebben gedeeld. ‘Zo geven ze de indruk onderdeel te zijn van het staatsapparaat.’

De uitdaging van de vaccinatie

Om te beslissen in welke volgorde mensen moeten gevaccineerd worden heb je zowel experts als politici nodig, vindt Drabbe. ‘Er zullen verschillende stemmen zijn en daarom moet het een compromis worden.’ Niet alleen de voorrangsprocedure moet bepaald worden, maar ook de praktische kant van het vaccineren.

Devos vindt dat de politiek 100 procent verantwoordelijk moet zijn voor de vaccinatiestrategie. ‘De verkozen politici kunnen zich niet verstoppen achter de experts.’ Ondanks de adviezen van experts zullen er moeilijke beslissingen moeten gemaakt worden. Door de complexe staatsstructuur kan het vaccinatiebeleid in Wallonië ook verschillen van dat in Vlaanderen, zegt Drabbe. Elke overheid werkt dan in haar eigen bevoegdheidsdomein.

Het hellend vlak van de coronamaatregelen

De maatregelen moeten in zekere zin beperkt zijn in de tijd zodat er geen misbruik van gemaakt kan worden, waarschuwt Drabbe. Devos denkt hierbij aan een systeem van bijzondere volmachten waarbij het parlement een tijdsslot inbouwt. Maar de vraag blijft dan wat er moet gebeuren met de parlementen van de deelstaten, want de situatie kan moeilijk uitsluitend op het federaal niveau beslist worden. ‘Dat is een grondwettelijke complexe situatie.’

De staatshervorming

Ook in coronatijden is de discussie over een mogelijke staatshervorming nooit ver weg. Zo verklaarde De Wever op een historisch akkoord met de PS te azen in 2024. Devos begrijpt zeer goed dat De Wever hoopt om zijn afspraak met de geschiedenis te maken in 2024. ‘Hij haalt ook veel moed uit de gesprekken van de afgelopen regeringsvorming.’ Je voelt ook dat het regionalisme bij de PS aan kracht heeft gewonnen, zegt Devos. Daarnaast speelt de afbouw van het solidariteitsmechanisme ook een rol. ‘Kijkend naar de geschiedenis zit er ook een zeker tempo in de staatshervormingen.’ De Wever heeft dus objectief gezien gelijk over het feit dat er in 2024 gesprekken moeten komen over de toekomst van de Belgische staat, vindt Devos.

De regionalistische flank binnen de PS komt steeds meer op de voorgrond te staan, zegt Drabbe. De coronacrisis heeft hier ook een rol in gespeeld. Op vlak van gezondheid is er veel op het gemeenschapsniveau georganiseerd, maar die bevoegdheidspakketten zijn niet homogeen. ‘Ook Magnette spreekt hier nu over.’ Magnette heeft geen taboes, behalve de financiering van de sociale zekerheid, die moet federaal blijven. ‘Aan dat taboe mag nog altijd niet geraakt worden, en daar kan opnieuw een probleem zitten.’

Het afschaffen van de gemeenschappen

Deze week kwam het idee om de gemeenschappen af te schaffen op de voorgrond. Dat idee heeft een aantrekkelijke waarde omdat het zo wel eenvoudiger wordt, zegt Devos. ‘Maar het moeilijke blijft natuurlijk wel de kwestie Brussel.’ Sommigen willen alles dan in het Brusselse gewest houden, maar dat blijft een moeilijke zaak. ‘Partijen zullen hierin een keuze moeten maken.’ Wat doe je bijvoorbeeld met al die Vlaamse investeringen in Brussel? De kwestie Brussel dwingt N-VA ook tot nadenken, zegt Devos. Volgens Drabbe staat het in de sterren geschreven dat de gewesten verder versterkt zullen worden. ‘Maar Brussel is en blijft de knoop waar Vlaams-nationalisten mee worstelen.’

Redacteur artikel: Rani De Leeneer

Beluister ook onze andere podcasts: