Na dagenlange begrotingsbesprekingen heeft premier Alexander De Croo zijn traditionele beleidsverklaring aan het begin van het politieke jaar toegelicht in de Kamer. Dit gebeurde weliswaar nadat de grote lijnen eerst werden toegelicht in een persconferentie. In deze aflevering van Doorbraak Radio geven Bart Maddens en Pieter Bauwens hun analyse van de State of the Union.

Belgisch compromis

De volledige Vivaldi-coalitie is opgezet om te bewijzen dat het federale niveau goed functioneert, zegt Bauwens. ‘Ze wouden het geblokkeerde België goed uit de verf laten komen maar in feite bewijzen ze enkel dat dit onmogelijk is.’ De begroting is een typisch Belgisch compromis. Iedere partij haalt iets binnen maar in realiteit wordt er amper vooruitgang geboekt.

In geblokkeerde dossiers komt er een klein beetje beweging, maar er wordt niet verder doorgeduwd. Daar is men in België al tevreden mee, zegt Maddens. ‘Deze regering heeft nog één jaar de tijd om hervormingen door te voeren, maar daarna is men al in verkiezingsmodus en zal het ook niet meer lukken.’ Als het nu niet lukt om dit stilstaande land in beweging te brengen, wanneer dan wel?

De wortel en de stok

Één van de meest besproken dossiers is dat van de langdurig zieken. De regering wil het almaar stijgende aantal langdurig zieken aanpakken door middel van een sanctiemechanisme wanneer de langdurig zieke pertinent weigert mee te denken over een terugkeer naar het werk. Het verlies van uitkering dat als sanctie dient blijft echter zeer beperkt. Het niet invullen van een vragenlijst en het daarop verliezen van 2,5% van de uitkering kan zelfs geen stok genoemd worden, vindt Bauwens. ‘Dit toont aan dat de federale regering weinig marge heeft en we tot dergelijke maatregelen veroordeeld zijn.’ Er moet structureel ingegrepen worden, geen enkele coalitie kan nog het verschil maken. ‘Deze begroting is een samenvatting van de Belgische ziekte.’

Autonomie van de gewesten

Om structurele veranderingen door te voeren moeten de problemen bij de wortel worden aangepakt. Een deel van de oplossing kan het versterken van de autonomie van de gewesten zijn, wat ook vernoemd staat in het regeerakkoord. Dit houdt in dat een aantal federale bevoegdheden op vlak van arbeidsmarktbeleid naar de gewesten zouden gaan. Dit is echter zeer vaag en ook op vlak van arbeidsmobiliteit tussen de gewesten is er veel onduidelijkheid, benadrukt Maddens. ‘Dit beleid wordt in stukken en brokken gevoerd waardoor geen enkel niveau efficiënt beleid kan voeren.’ Ook aan lange termijnvisie ontbreekt het, vindt Bauwens.

Spanningen tijdens de onderhandelingen

Helemaal op het einde van de onderhandelingen heeft de MR de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd nog op tafel gelegd. Dat werkt als een rode lap op een stier, zegt Maddens. Daarnaast heeft minister Dermagne de idee van de nachtarbeid nog van tafel geveegd. ‘Het is geen mooie landing geweest van deze onderhandelingen, dat zal zeker zijn sporen nalaten.’ Ook de rol van premier De Croo is hier belangrijk in, de grote lijnen van het akkoord hadden reeds vroeger klaar moeten zijn.

Door het zwakke regeerakkoord botst deze regering voortdurend op haar limieten, zegt Bauwens. Dit kan nog even blijven duren maar op een bepaald moment zal de EU ingrijpen in onze begroting. ‘Als de rente begint te stijgen zitten we in België met een groot probleem.’

De reactie in het parlement

Uit onvrede stapte de N-VA fractie op uit het halfrond tijdens de beleidsverklaring van De Croo. Maddens vond dit geen goede zet van N-VA. ‘Ze kunnen zich ergeren aan het feit dat er eerst een persconferentie werd gehouden alvorens naar het parlement te komen, maar de man in de straat ligt daar niet wakker van.’ Een beleidsverklaring is een moment waarop je als oppositie even achteruit moet leunen, om pas daarna kritiek te geven op het beleid.

Maddens en Bauwens kunnen zich niet vinden in de aanhoudende maatregel om slechts de helft van de parlementsleden fysiek toe te laten. ‘Dit komt de meerderheid goed uit.’

Redacteur artikel: Rani De Leeneer

Luister ook naar onze andere podcasts