Congo, een geschiedenis

Schrap je schap met Kongoboeken. Je vindt alles in het meesterwerk Congo van David Van Reybrouck. Van 1966 tot 1970 was ik in Lemfu, Kisantu, Kinshasa, Matadi en Lubumbashi. Wat Van Reybrouck over die tijd schrijft, is werkelijkheid, is waarheid. Met het spitten in mijn geheugen naar die periode, oordeel ik dat ook de rest klopt. Sereen verhaalt Van Reybrouck over koning-rover Leopold II, de missionering, de kolonialen. De linkse kretologie is ver. Voor flaminganten is het hoofdstuk ‘Weldra van ons’ (1955-1960), met de plotse onafhankelijkheid, een waarschuwing. Bereid u voor maar wanhoop nooit, het establishment is voos en slap.

Van Reybrouck is een kanjer van de literaire non-fictie, een genre dat bijvoorbeeld de Nederlander Frank Westerman met El Negro en ik actualiseerde. Non-fictie is het geobserveerde, het bijvoeglijk naamwoord ‘literair’ waarborgt schitterende zinnen. De meester in Vlaanderen was Louis-Paul Boon met als knapste specimen: Het Geuzenboek, een verletterkundiging van historische studies. Van Reybrouck is de nieuwe Boon.

De schrijver bereisde Kongo vijf jaar op en af. Van vorming is hij archeoloog en dat merk je aan het graven. Het truweel en ‘t borsteltje woelen. Over de ex-kolonie staat veel op papier maar Van Reybrouck herkauwt zelden. Hij schuift de honderden kilo’s tekst onder zijn schrijftafel en luistert naar zoveel kleine, en andere, Kongolese luiden als mogelijk. Uit dezelfde pen vloeide het toneelstuk Missie, terecht een kaskraker.