JavaScript is required for this website to work.

De Hongerspelen

Pieter Bauwens6/1/2014Leestijd 4 minuten
TitelDe Hongerspelen
AuteurSuzanne Collins
UitgeverVan Goor
ISBN9789000331956/
Onze beoordeling
Aantal bladzijden339
Prijs€ 19.99

Ooit ben ik aan de reeks Harry Potter begonnen na het zien van de eerste film. Ik heb het me nooit beklaagd. Al doen sommigen nog altijd meewarig over ‘jeugdboeken over tovenaars’. Hetzelfde kan gezegd worden over ‘De Hongerspelen’, boeken voor jongvolwassenen en dan nog sciencefiction. Maar toch zijn ze, net als Harry Potter, een wereldsucces. De schrijfster, Suzanne Collins schopte het in 2012 tot de derde meest verdienende schrijver met €41,5 miljoen. Ze moest enkel E.L. James en James Patterson laten voorgaan. Nu haar boeken verfilmd worden, lijkt de inkomstenstroom voorlopig nog niet op te drogen. Maar het weze haar gegund.

Panem

In dit artikel hebben we het dus over de drie boeken. Ik heb (nog) geen enkele film gezien, enkel trailers, daar komt ooit verandering in. Misschien volgt dan een artikel over het verschil tussen boek en film. Waarover gaat het? Wel kort gezegd is dit boek een combinatie van een ‘coming of age’-avonturen-, oorlogs-, liefdesverhaal, dat in de ‘dystopia’-literatuur wordt geplaatst. Panem, een land op de puinen van het vergane Noord-Amerika, is een dictatuur van het soort die je je ergste vijand niet toewenst. Vanuit het Capitool, waar de mensen in weelde leven, op de kap van de districten, regeert president Snow. Honger, onderdrukking, angst en willekeur zijn de wapens waarmee de twaalf districten van Panem onder de knoet gehouden worden. Ik moest bij het lezen vaak denken aan Noord-Korea maar dan nog erger. De twaalf districten hebben elk een specialiteit en ze doen eigenlijk enkel dat als bijdrage aan Panem. Zo is District 12, waar hoofdrolspeelster Katniss Everdeen opgroeit, het mijndistrict. Elke man werkt er in de mijnen. Lange uren voor een hongerloon en met een minimum aan veiligheid.

Een van de manieren om de districten onder de knoet te houden is de jaarlijkse ‘Hongerspelen’ ter vergelding van een oorlog bijna 75 jaar daarvoor. Zo worden elke jaar uit elk district twee jongeren geloot, een jongen en een meisje. Die reizen naar een ‘arena’ waar ze moeten zien te overleven. Wie de anderen overleeft, is de winnaar. Alles live op tv, en verplicht te kijken. En als het te saai wordt, dan laten de ‘spelmakers’ nog wat extra’s los op de spelers ‘tributen’ genoemd. Daarrond ontwikkelt zich een liefdesverhaal en een beginnende opstand. Meer kan en wil ik over het verhaal niet vertellen.

Oorlog

Maar de Hongerspelen zijn niet zomaar een hapklare commerciële trilogie voor ‘young adults’. Het boek kan verleiden als een liefdesverhaal maar brengt andere verhaallijnen mee , zet aan het deneken. En dat is ook de bedoeling van de auteur. Voor Collins maakt de trilogie deel uit van een plan, zo zegt ze in een vijfdelig interview met Time Magazine. Ze wil boeken maken voor alle leeftijden over oorlog. Ze had al eerder een reeks over ‘Gregor de Bovenlander’ voor kinderen van 9 tot 14, schreef daarna de ‘Hongerspelen’-trilogie (voor jong volwassenen) en heeft net een boek uit, ‘Een jaar zonder papa’, gebaseerd op haar eigen ervaringen toen haar vader een jaar lang vocht in Vietnam. Een prentenboek dat de oorlog toont door de ogen van een kind, voor kinderen vanaf 6 jaar

De rol die haar vader speelde in dat plan is groot. Vader Collins was een carrièremilitair die lesgaf in de militaire school en hoge posten in het leger van de VS bekleedde. Hij wou de jonge Suzanne van jong af bijbrengen wat oorlog juist betekent. Volgens haar is dat een goede zaak en verwaarlozen jonge ouders dat te vaak. Het thema oorlog wordt ontweken in de opvoeding. Het zou beter zijn dat niet te doen, niet om ze bang te maken, maar om ze te laten nadenken en erover te laten spreken. Collins speelt in het boek ook met de vraag of een oorlog noodzakelijk is, hoever geweld kan en mag gaan. Zeg maar de oude ethische discussie van gerechtvaardigde oorlog, gerechtvaardigd geweld. Wat doe je met wraak? Een discussiepunt dat via De Hongerspelen (films of boeken) een heel tastbaar onderwerp wordt voor jongeren, niet in onze wereld, maar in een theoretische wereld, wat de discussie ‘veiliger’ maakt om zich in te wagen, afstandelijker om er verschillende aspecten, positief en negatief, in binnen te brengen. Het boek kan te denken geven en dat is toch wat het moet doen.

Vandaag

In een kort interview op Youtube gaat ze in op wat haar bedoelingen met het boek waren. Ze hoopt dat lezers zich de vraag stellen hoe zij zich voelen met de onrechtvaardigheid dat hun volgende maaltijd een zekerheid is, terwijl er zovele mensen sterven van de honger. Dat lezers stilstaan bij de vragen welke keuzes hun regering maakt, wat de relatie is tussen nieuws en reality-tv tv en hoe dat overeenkomt met het werkelijke leven.

De vraag is inderdaad in hoeverre wij niet het Capitool zijn in Panem die anderen uren doen werken, in slechte omstandigheden én voor een hongerloon zodat wij ons hier te pletter kunnen amuseren. Hoe wij mensen de mijnen insturen, slecht beveiligd en voor een hongerloon, terwijl die mijnactiviteiten ook het milieu waarin de arbeiders leven compleet vernielt. Of boeren die onze koffie plukken maar nooit genoeg verdienen om in hun leven ook maar een kop koffie te kunnen kopen. Het dystopia van De Hongerspelen blijkt toch niet zo verre fictie. En dan hebben we het nog niet over de rol van de media… en hoe de marketing voor de film op dezelfde manier werkt als de propaganda in Panem…

Op weg naar

De hongerspelen trilogie kan de ‘young adults’ doen denken en ook op weg zetten naar andere literatuur. Zo spreekt Suzanne Collins over haar inspiratieboeken. Andere dystopia toppers zoals Brave New world van Aldous Huxley, 1984 van George Orwell, maar ook Lord of the flies van William Golding en Germinal  van Emile Zola. In het boek zitten ook verwijzingen naar Griekse mythologie. Zo vertelt de auteur dat ze de loting van de kinderen heeft van de loting van jongens en meisjes voor het labyrint van de minotaurus in Kreta. Het personnage Plutarch is dan weer een rechtstreekse verwijzing naar de verhalen van Spartacus, die andere held die uit een arena weet te ontsnappen en het gezicht wordt van een opstand. En ook de naam Panem komt van Panem et circenses, brood en spelen.

Er valt nog veel over deze boeken te vertellen, maar misschien lees u ze beter zelf. ‘De hongerspelen’-trilogie vertelt een verhaal en stellt vragen. Of zoals ik ooit leerde van een prof filosofie: een goed boek laat zich niet alleen interpreteren door de lezer, maar interpreteert ook de lezer zelf.

En, geachte uitgever, als Collins eens naar de lage landen komt, heb ik nog wel wat vragen voor haar. Al zal ik ongetwijfeld niet de enige zijn. 

Suzanne Collins, De hongerspelen, Uitgeverij Van Goor, 339 blz. €12,50/€19,99, ISBN 978 90 0033 195 6

Suzanne Collins, Vlammen, Uitgeverij Van Goor, 351 blz. €12,50/€19,99, ISBN 978 90 0033 197 0
Suzanne Collins, Spotgaai, Uitgeverij Van Goor, 362 blz. €12,50/€19,99, ISBN 978 90 0033 199 4

Pieter Bauwens is sinds 2010 hoofdredacteur van Doorbraak. Journalistiek heeft hij oog voor communautaire politiek, Vlaamse beweging, vervolgde christenen en religie.

Commentaren en reacties