‘Een groot slecht man’

Richard Nixon (1913 – 1994) was een vat vol frustraties die oprecht geloofde dat hij in crisismomenten op zijn beste was, met de hulp van whisky. Tim Weiner schetst een grim portret van de Amerikaanse president die ten onder ging aan Watergate. De auteur analyseerde de tapes die na jaren geheimhouding tussen 2007 en 2014 allemaal werden vrijgegeven.

Nixon was intelligent en had een ongelooflijk gevoel voor politiek, maar hij zag overal vijanden. Het trauma van de wellicht onterechte overwinning van John Kennedy tekende hem. ‘Nixon vertrouwde niemand’ volgens een CIA-topper. Zijn politieke strijd in de Verenigde Staten vergeleek hij steevast met de Amerikaanse Burgeroorlog waardoor hij geloofde dat er tijden waren waarin de Amerikaanse president de wet moest overtreden om de natie te redden.  De auteur gaat iets te licht over de repercussies van de verkiezing van 1960. Het zorgde ervoor dat hij in 1968 alles op alles zette om het Witte Huis te bereiken. Met schimmige fondsen uit het buitenland sprokkelde hij zijn succesvolle campagne bij elkaar. Hij zou zelfs het vredesproces in Vietnam afremmen om de hoofdprijs binnen te kunnen halen. In 1972, ook al lag hij mijlenver voor in de peilingen, ging hij nog verder en liet hij paranoïde de Democraten afluisteren, wat leidde tot het Watergateschandaal. Dat Richard Nixon met meer dan 18 miljoen stemmen verschil werd herkozen weet niemand nog, Watergate domineert de herinnering. ‘De geschiedenis zal mij eerlijk behandelen. Historici waarschijnlijk niet.’, verklaarde hij in een interview van 1988. Maar de tapes die Weiner zorgvuldig beschrijft en documenteert doen de nalatenschap van de president helemaal verbleken. Weiner behandelt weinig de verwezenlijkingen van de ‘Great Society’, opgestart door president Lyndon B Johnson en verder uitgewerkt door Nixon. Het presidentschap kwam gehavend uit de schandalen blootgelegd door The Washington Post. Zijn geheime deals, verborgen bevelen voor bombardementen op Cambodja, neerbuigende diplomatie met India, leugens ondanks zijn presidentiële eed, … zijn jammer genoeg geen bittere lessen geweest voor zijn opvolgers.

‘Sommige presidenten die na Nixon kwamen, leken het nooit te leren. Ronald Reagan voerde geheime oorlogen in het buitenland met clandestiene fondsen. Bill Clinton flirtte met een impeachment wegens meineed. Het machtsmisbruik van George W. Bush stelde dat van Nixon in de schaduw – met geheime gevangenissen, martelingen, onbeperkt afluisteren, en dat allemaal ondersteund door een presidentiële goedkeuring en geheime statuten. De regering van Barack Obama heeft meer journalisten en hun bronnen onder druk gezet met dreiging van dagvaarding of gevangenis dan tijdens Nixon ooit het geval was. In Amerika worden de verkiezingen nu meer dan ooit tevoren beheerst door campagnegeld uit verborgen bronnen.’

Richard Nixon zette een trieste maatstaf. We kunnen vandaag dan wel verontwaardigd zijn, verbazen kan het niet meer.