JavaScript is required for this website to work.

Journalisten zijn geen imagobewaarders

Pieter de Jonge1/7/2022Leestijd 4 minuten
TitelDe schijn regeert
AuteurRoderick Veelo
UitgeverBlauwburgwal
ISBN97894618523240
Onze beoordeling
Aantal bladzijden242
Prijs€ 20
Koop dit boek

De openingszin van één column (p. 139-141): ‘Oprichter van Black Lives Matter en zelfverklaard marxist Patrisse Cullors blijkt de afgelopen jaren miljoenen dollars geïnvesteerd te hebben in Amerikaans vastgoed.’

Aan die zin hoeft niks meer toegevoegd te worden. Maar waarom is die link tussen marxisme en het hedendaagse identiteitsdenken niet vaker benadrukt door journalisten?

Beeldvorming of feiten?

De Nederlandse journalist Roderick Veelo (1964) is vooral bekend van tv. Van 2005 tot eind 2020 was hij presentator bij RTLZ, een overwegend economisch nieuwsplatform. Sinds 2017 maakt hij samen met Bert Brussen de TPO Podcast. Daarnaast schreef hij de afgelopen jaren columns voor RTLZ en voor de website van dagblad De Telegraaf.

De schijn regeert is een selectie van de columns die hij de afgelopen jaren schreef. In de inleiding stelt hij dat er verschil is tussen beeldvorming en feiten. Bedrijven en politici zijn gebaat bij beeldvorming. Ze zetten zichzelf op een bepaalde manier neer en ze proberen aan te sluiten bij wat leeft onder mogelijke klanten en kiezers. Reclamemakers en pr-deskundigen regelen dit.

Beeldvorming draait niet noodzakelijk om feiten. Voor journalisten gaat het juist om feiten. Als de beeldvorming niet klopt met de feiten, horen journalisten het beeld door te prikken. Als feiten voor meer dan één uitleg vatbaar zijn, horen journalisten beide kanten van het verhaal weer te geven.

Volgens Veelo verkiezen veel journalisten het tegenwoordig om bepaalde beeldvorming in stand te houden. Beeldvorming, het ontstaan van een voorstelling in ons hoofd, bepaalt wel hoe we naar mensen en gebeurtenissen (willen) kijken; wat we ervan vinden.

In plaats van het publiek informatie te geven, zodat mensen zelf hun mening kunnen bepalen, wordt duidelijk gemaakt wat de gewenste mening is. De webredactie van de publieke omroep werd opgedragen om geen foto’s van voetbal kijkende mannen of van vrouwen in de keuken te plaatsen, omdat dit stereotypen zou bevestigen. Op de website van RTL Nieuws een verhaal over slapeloosheid voorzien van twee mannen ‘van kleur samen in bed. Een foto van een man of een vrouw alleen in een bed had net zo goed gekund. Maar met deze foto werd gelijk ingezoomd op homo-emancipatie en diversiteit.

Publiek en commercieel

De oplettende lezer verbaast zich misschien dat het commerciële RTL net zo gevoelig is voor politieke correctheid als de publieke omroep. De waarheid is dat RTL de ‘Roetveegpiet’ eerder verplicht stelde dan de publieke omroep, consequent de term ‘wit’ gebruikt als huidskleuraanduiding en ‘Belarus’ zegt als ze ‘Wit-Rusland’ bedoelen.

De studio’s van RTL zijn net als die van de publieke omroep gevestigd op bedrijventerrein Mediapark aan de rand van Hilversum. Van beide omroepen woont een onevenredig hoog perecentage medewerkers in Amsterdam, waar ook vrijwel alle gedrukte media zijn gevestigd.

Bedrijven lijken ook te denken meer te verdienen aan inclusiviteit en duurzaamheid. Zie ook de verplichte cursussen ‘bewustwording eigen vooroordelen’ voor werknemers. Die worden gegeven door bedrijven die geen verdienmodel hebben als ze geen discriminatie constateren.

Opvallend genoeg laat een bedrijf als Unilever in westerse landen weten welke opvattingen klanten en politici horen te hebben, terwijl het een fabriek heeft in Iran. Een land dat vrouwen discrimineert en demonstranten ter dood veroordeelt. ‘Imago is alles.’

Wie constateerde eerder dat U2-zanger Bono alleen wereldverbeteraar is zolang hij zelf weinig belasting hoeft te betalen, Veelo of de pennenvriendjes? Veelo schreef het al in 2018.

Mythe arbeidsmigranten

Het verhaal gaat dat gastarbeiders nodig waren om het werk te verrichten dat Nederlanders niet meer wilden doen. Dit klopt volgens Veelo niet. Nederlanders wilden het best doen – als ze daarvoor goed werden betaald. In plaats daarvan verkozen bedrijven goedkopere krachten uit het buitenland. Hoe meer arbeiders, hoe lager de lonen. Maar ondertussen nam de concurrentie op de woningmarkt toe.

Om die reden is hij sceptisch over eventueel samengaan van GroenLinks en de sociaaldemocratische PvdA. GroenLinks was altijd eenzijdig voor hoogopgeleide kiezers uit de elite. De PvdA vertegenwoordigde ooit ook arbeiders. Beide partijen maakten zich sterk voor vrijheid van meningsuiting, vrouwenemancipatie en gelijkberechtiging van homoseksuelen. Standpunten die moeilijk verenigbaar met de opvattingen van conservatieve moslims. Wat weegt zwaarder, emancipatie van het individu of multiculturalisme?

Eigen verantwoordelijkheid

U begrijpt dat hij moeite heeft met BLM en woke. Hierbij kiest hij een originele invalshoek. ‘Een goed georganiseerde minderheid heeft macht over een ongeorganiseerde meerderheid’. Een klein groepje drammers heeft onevenredig veel invloed, omdat de meerderheid hen niet weerspreekt.

Ouders kunnen ook bezwaar maken als een school het Sinterklaasfeest afschaft. Abonnees kunnen schrijven naar de hoofdredactie of het abonnement opzeggen als berichtgeving te subjectief is. Als een matrassenbedrijf mikt op klanten met bepaalde politieke opvattingen, kunnen overige klanten een ander merk aanschaffen.

Kanttekeningen

In twee columns haalt hij het boek What’s Left? (2007) aan van de Britse auteur Nick Cohen. Volgens Veelo een linkse auteur, volgens Wikipedia (bekeken 27 juni 2022, 11.51 u) een neoconservatief. Cohen schrijft voor zowel de links-liberale The Observer als de conservatieve The Spectator. Waar moet Cohen worden geplaatst?

In een andere column keert hij zich tegen de stelling dat de Amerikaanse politie racistisch is. Zowel bij blanken als bij zwarten is het percentage arrestanten iets lager dan het percentages daders. Amerikaanse politieagenten richten zich volgens hem op acties van criminelen, niet op hun huidskleur. Maar blank of zwart, hun percentages op de totale Amerikaanse bevolking worden niet vermeld.

Redactioneel puntje. De columns staan niet op chronologische volgorde en zijn niet gegroepeerd op thema. Dat maakt terugzoeken lastiger.

Suggestie

Heel wat opvattingen van Veelo zullen de Doorbraak-lezer als muziek in de oren klinken. Alleen het punt uit de inleiding, dat journalisten vaker beide kanten moeten laten horen in plaats beeldvorming te bevestigen, raakt wat ondergesneeuwd. Het komt soms ter sprake, maar niet vaak genoeg voor een rode draad in het geheel te zijn. Iets om uit te werken in een nog te schrijven boek?

 

Pieter de Jonge is historicus. Hij publiceert regelmatig op www.historiek.net en is Nederland-correspondent voor Doorbraak.be.

Commentaren en reacties