Meer achtergrond bij de islam

We weten allemaal: er lijken zoveel ‘islams’ te bestaan als boeken die men erover raadpleegt, of experts die men daarover aan het woord, of juist niet aan het woord laat. En wie in dit verband iets wil opzoeken, kan misschien beter van het web wegblijven. Een boek dus, bijvoorbeeld het Vademecum van de islam; de islam in 400 begrippen.

Dit vademecum is vanzelfsprekend geen gewoon leesboek, wel een goed onderbouwd opzoekboek, bedoeld voor journalisten en voor wie meer wil weten dan de korte stukjes die kranten en tijdschriften kunnen bieden. Neem nu de huidige toestand in Turkije. Ik zoek even op of er iets instaat over Fettulah Gülen, de gebeten hond van Erdoğan. En ja hoor: ‘Stichter van de soefi-broederschap Fetullahçi met wereldwijd zes miljoen aanhangers.’ Die aanhangers profileren zich als tolerant en a-politiek, maar hebben wel een islamistische en pan-Turkse agenda, lees ik op pagina 144. Daar staat trouwens nog meer uitleg.

Ik moet toegeven dat ik dan toch maar gewoon ben beginnen lezen. Dat komt omdat de lemma’s gerangschikt staan in zes hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk, ‘Basisbeginselen’ nam me zo mee. Hoofdstuk 2 ‘Religieuze terminologie’, is al iets ingewikkelder. Daarna volgen de hoofdstukken ‘Recht’, ‘Koran’, ‘Sjiitisme’ en ‘Fundamentalisme’. Wie vandaag wat beter geïnformeerd wil zijn, schiet met dit boek een eind op. En zoals in elke goede encyclopedie lees je dan wat langer dan eerst gedacht. Het spreekt dat het boek achteraan ook een index heeft.

Hoe komt het nu, dat zo’n boek niet meer weerklank krijgt in onze pers? Wel, ten eerste is het niet echt vulgariserend. Neem bijvoorbeeld pagina 28: ‘De Sabeeërs hingen een syncretisme aan van gnostische, hermenistische en Griekse elementen waarin een cultus van de hemellichamen centraal stond.’ Moet kunnen vind ik, maar erg laag leg je de lat dan niet. Je hebt dus enige voorkennis nodig om in dit boek je weg te vinden, en misschien ook een woordenboek. En er zijn vulgariserender boeken zat over de islam (voor dummies bijvoorbeeld). Als die begrippen een probleem zouden zijn voor de gemiddelde journalist, dan hebben die, pardonnez-moi, de verkeerde stiel gekozen, of het verkeerde onderwerp om over te schrijven.

Het boek is samengesteld door verschillende islamologen en/of arabisten. Enkele namen? De redactie was in handen van Peter Derie, Remi Hauman en Wim van Rooy. En heel erg eigenaardig: zij worden niet op de website van de uitgeverij vermeld. Bij “auteur” lezen we telkens: ‘team islamologen’. Terwijl het toch de gewoonte is om de redacteurs bij naam te noemen. Wim Van Rooy vertelde daarover bij Pro Flandria. Andere medewerkers waren: Leen Vansteenkiste, wijlen Hans Janssen, Lieven Van Mele, Pieter Van Ostaeyen, Koenraad Elst – beide laatsten ook medewerkers van Doorbraak – en ‘andere islamologen of arabisten’. We kennen ze niet allemaal, maar het lijstje medewerkers geeft aan dat men zich duidelijk niet beperkt heeft tot de pool van politiek-correcten. Dat maakt zo’n boek enkel interessanter. Maar het verklaart waarschijnlijk ook waarom het niet meer weerklank kreeg, waarom de samenstellers niet te zien waren bij, zeg maar, Van Gils en gasten op Eén, of De Afspraak op Canvas – die nochtans elke week enkele boeken voorstelden.

Vademecum van de islam ligt op mijn bureau. Het zal snel beduimeld zijn en er gebruikt uitzien. In deze tijden waar ik niets meer zomaar voor waar aanneem, heb ik iets extra om me te informeren, een boek dat vaak een…iets andere achtergrond geeft, zoals bijvoorbeeld bij Gülen. Het is niet omdat Erdoğan meer en meer als the bad guy gezien wordt, dat Fettulah Gülen dan plots the good guy zou moeten zijn. Er is meer in de wereld dan the good, the bad and the ugly.

Zich goed proberen te informeren, is een democratische plicht, en ik durf u het boek aanbevelen.