Ode aan het leven, de liefde en de dood

Zomer 2017. Acteur Stefaan Degand trekt er met zijn zwangere vrouw een weekendje op uit. Zonder dochter Mila, even op adem komen met z’n tweetjes in een idyllische omgeving. Tot de grauwe werkelijkheid plots en totaal onverwacht op de deur bonkt. Moeder en ongeboren kind worden afgevoerd met de ziekenwagen en Degand krijgt in het ziekenhuis het hartverscheurende verdict te horen: geen enkele kans op een goede afloop. Boosdoener: een acute bacteriële infectie. Degand en zijn dochtertje zijn van de ene dag op de andere weduwnaar en wees.

De dood kan plots en onverwacht uithalen

Wat u net gelezen heeft, is de korte en dus per definitie zakelijke samenvatting van wat elk mens het meeste vreest. Het plotse en onherroepelijke verlies van een dierbare geliefde. Losgerukt worden van elkaar zonder nog maar simpelweg afscheid te kunnen nemen. De gedachte is zo ondraaglijk dat niemand er graag lang blijft bij stilstaan. Maar dat de dood plots en onverwacht kan uithalen is een eenvoudig feit.

Het begint nochtans mooi. Degand schrijft op innemende manier over zijn prille jeugd in het landelijke en dus per definitie bekrompen Wevelgem.

‘Een plek waar je snel doorrijdt

Geen plek die schreeuwt om te blijven, te ontdekken

Een grote toegangsweg omringd door kleinere

Afzonderlijke wijken.

Vooral heel veel kerk.

Het katholicisme hijgt er in iedereen zijn nek’

De kleuterschool: welkom in de hel

Een onverdachte tijd in een onverdacht gezin, gevolgd door een in snelle pennentrekken geschetste schooltijd. Welkom in de hel, schrijft Degand wanneer het over de Wevelgemse nonnen gaat. Een uitspraak die ongetwijfeld geldt voor heel wat kinderen die in ver vervlogen tijden kennismaakten op school met gefrustreerde geestelijken. Hun verknipte omgang met jonge mensen zorgt voor enkele van de meest hilarische scènes in dit boek. Hoe het biechtgeheim op de proef gesteld wordt, bijvoorbeeld – schaamteloos grappig. Een kleine tip van de sluier (wie meer wil, moet het boek lezen):

‘Meneer pastoor,

Ik heb ruzie gehad met mijn buurjongetje Frederik

Ik was zo kwaad op hem dat ik vorige nacht zijn twee

Katten de keel heb doorgesneden

Daarna heb ik ze gewoon in brand gestoken

Ik heb ze allebei begraven in zijn eigen tuin

Ik heb er heel veel spijt van’

Het bleef muisstil aan de andere kant van de

Mysterieuze biechtstoel

Ik kon mijn lachen nauwelijks inhouden

‘Laat ons samen het Onzevader bidden,’ zei hij

Mijn vader kende hem goed

Pastoor Herman heeft er hem nooit iets over verteld

Het biechtgeheim werkte dus

Degand is een bourgondiër met een hart voor lekker eten en drinken

De afwisseling van totale wanhoop en zelfrelativerende humor maken dit dramatische boek zo leesbaar. Wie begint met lezen, zal vaak besmuikt glimlachen. Degand is een man met het hart op de tong en een ontwapenend gevoel voor humor om u tegen te zeggen. Een bourgondisch ingestelde geest bovendien, die houdt van lekker eten en drinken. De beschrijving van een knalrode paté, om maar iets te noemen, is culinaire poëzie van de bovenste plank. Wie een traan in de ogen krijgt van ontroering bij het eten van een perfect geslaagde paté, moet wel een dichter zijn. Of een acteur, natuurlijk.

Wie het boek ter hand neemt, doet dat best met enkele vrije uurtjes voor de boeg. Want eenmaal begonnen met lezen, is er geen houden meer aan. Degand neemt je bij de hand en trekt je mee aan boord van zijn herinneringentrein. Onmogelijk af te springen voordat je bij het eindstation bent aangekomen.

Het boek is opgebouwd als één lange monoloog

De opbouw van het boek draagt daar veel toe bij. Degand is en blijft in hart en nieren een acteur. Een tekst schrijven doet hij dan ook altijd vanuit een fysiek perspectief. Dit boek is één lange monoloog die zo op de planken gebracht kan worden. Door Degand zelf of een andere begenadigde acteur. Woorden die extra klemtoon verdienen, worden in het vet en groter afgedrukt. Leestekens zoals een punt komen in heel het boek niet één keer voor.

Een mooie metafoor voor de onverwoestbare kracht van het leven die zich na de dood van Degands liefde manifesteert in het kleine wezentje dat ’s avonds vraagt om haar rug te strelen. Een punt achter zetten, dat doet Degand principieel niet.

In het boek kabbelt het leven gestadig verder: eerste liefdes, premières en uitermate gênante ongelukjes. Het passeert allemaal de revue. Tot de komst van Mila, twee muzieknoten aan elkaar gelijmd. Een Slavische naam die ‘geliefd’ betekent. Wat Degand daar schrijft, geldt voor iedereen die zijn of haar hoogzwangere partner in een ziekenhuis heeft binnengebracht: ‘Ik was binnengekomen met mijn vrouw, mijn liefje, ik ging naar huis met een moeder, een leeuwin’

De twee belangrijkste vrouwen in Degands leven overlijden snel na elkaar

Niet lang nadien beslist Degands moeder te stoppen met haar behandeling. Ze heeft nog een kleine week te leven. De beschrijving van het afscheid gaat door merg en been maar is opnieuw gedrenkt in een zacht dekentje van humor. ‘Koffie en sigaretten, de perfecte troostmiddelen’ Naast toneel spelen uiteraard. Kort daarna raakte zij opnieuw zwanger. Een weekendje Heuvelland. Pizza. Barstende hoofdpijn, een dokter die in korte broek de kamer binnenwandelde, zweeg en begon te zweten. Spoeddiensten, brandweer, ziekenhuis, dokters, de dood. ‘De natuur had gewonnen van de wetenschap’

De begrafenis. Mila die voor duizend aanwezigen roept ‘Wij gaan een andere mama zoeken!’. Degand die aan de begrafenisondernemer vraagt wat het grappigste was wat hij al had meegemaakt. Het te grote huis. ‘De praktische koningin was dood, de nar bleef achter’ Om te eindigen met een ode aan het leven en de liefde.

Ik zal Mila mijn hele leven lang vertellen over haar

En natuurlijk zal ik zeggen dat haar slechte

Eigenschappen allemaal van haar moeder komen

Dat doe ik nu al

Daar moet ze heel hard om lachen

Ik heb geen ambities meer

Het is allemaal onbelangrijk

De grote liefde is weg

Het enige wat ik graag wil is een kind dat zoveel

Jaren later zegt

‘Papa’

‘Ja liefje’

‘Je bent een leuke papa’

Degand schrijft met ‘Dag Liefje, met Mila gaat het goed en ik klungel lekker verder’ het boek dat hij nooit had willen schrijven. Lezen met zorg, is dan ook de boodschap. Om daarna een extra lange knuffel te geven aan wie je graag ziet.