Salafisme versus democratie

Of Dirk Verhofstadt dat nu leuk vindt of niet, het is zijn lot in de schaduw te staan van zijn oudere broer Guy. Maar wellicht troost hij zich met de gedachte verba volant scripta manent.De woorden van de politicus vervliegen in de wind, wat een publicist neerpent kent een wat duurzamer bestaan. Ondertussen heeft die publicist al een indrukwekkende lijst titels op zijn naam staan. Die hebben vaak te maken met het liberalisme en vaker nog met het atheïsme. Dirk Verhofstadt is, zoals geweten, een vurig verdediger van de seculiere staat en een fervent pleitbezorger van het atheïsme. Ook zijn laatste boek Salafisme versus democratie heeft daarmee te maken, want voor zowel de seculiere staat als het atheïsme betekent de islam een niet te onderschatten uitdaging.

In tegenstelling tot vele vrijzinnigen die aan politiek correcte zelfcensuur doen, neemt Dirk Verhofstadt geen blad voor de mond:‘Het grootste gevaar voor de vernietiging van onze democratie en een terugkeer naar het totalitarisme is vandaag de radicale islam.’ Die radicale islam wordt vooral vertegenwoordigd door het salafisme, een stroming binnen de islam gepromoot door Saoedi-Arabië en andere islamitische landen, die al enige tijd – ook bij ons – in opmars is. Salafisten – het Arabische woord verwijst naar voorouders – willen terug naar de islam van de beginperiode, naar de tijd van Mohammed en van de eerste generaties moslims. Vrij algemeen wordt het salafisme gezien als de voedingsbodem voor radicalisering en terrorisme. Salafisten verwerpen zowat alles wat onze samenleving als basiswaarden beschouwt: de democratie, de gelijkheid van man en vrouw, de scheiding van kerk en staat, de vrije meningsuiting en nog veel meer. Ze liggen op ramkoers met onze democratie en rekruteren voor Islamitische Staat. De Duitse journalist Shams Ul-Haq, die undercover als vluchteling enkele Europese asielcentra bezocht, stelde vast dat die asielcentra een gedroomde rekruteringsplek voor islamisten zijn, en dat vele ‘vrijwillige helpers’ vermomde salafisten zijn.

Universitaire onderzoekers maken veelal een onderscheid tussen de meerderheid van de salafisten die apolitiek en vreedzaam zou zijn en een kleine minderheid, de jihadi-salafisten, die gevaarlijk is. Verhofstadt citeert daarover de Nederlander Ahmed Marcouch (Tweede Kamerlid voor de PVDA): ‘Er is diversiteit binnen het salafisme, maar net als in het communisme willen al die stromingen dezelfde totalitaire heilstaat. Salafisten nemen weliswaar geregeld afstand van IS, maar doen dat met een strategisch motief, niet principieel. Ze werpen een rookgordijn op om hun politieke doelen te verdoezelen.’ Bij monde van islamoloog Halim el Madkouri bestempelt Verhofstadt die scheiding tussen soorten salafisten als ‘een westerse academische uitvinding’. Hij zegt het niet met zoveel woorden, maar Verhofstadt weet ook wel dat er een politieke agenda steekt achter heel wat academisch onderzoek, zeker over een zo gevoelige materie. Onderzoekers zien het als hun opdracht de problemen met de islam zo veel mogelijk te minimaliseren en weg te relativeren.

Over het streefdoel van de salafisten bestaat nochtans geen onduidelijkheid. Ze willen een islamitische staat gebaseerd op de sharia waarin geen plaats is voor onze democratische verworvenheden. Zoals Anjem Choudary van Islam4UK – ondertussen opgesloten voor zijn steun aan IS – het uitdrukt: ‘As Muslims, we reject democracy, we reject secularism, and freedom, and human rights. We reject all of the things that you espouse as being ideals.’ [Als moslims verwerpen wij de democratie, wij verwerpen de lekenstaat, vrijheid en mensenrechten. Wij verwerpen alles wat jullie als idealen omhelzen]

Dat extremistische gedachtegoed kent almaar meer succes en verdringt in tal van moskeeën een meer gematigde islam. Journalist Shams Ul-Haq: ‘Veel Europese moskeeën vormen broeihaarden van extremisme. De imams zijn sluw. Ze prediken op vrijdag niet: sluit je aan bij IS of vermoord een priester in zijn kerk. Maar ze citeren wel uitvoerig de soera’s uit de Koran die door salafistische en jihadistische ideologen gebruikt worden.’De overheid reageert terughoudend of kijkt de andere kant uit. Het ergert Verhofstadt dat de infiltratie van radicale en intolerante godsdienstige regels in onze samenleving door heel wat politici om electorale redenen stilzwijgend wordt getolereerd. Tijd voor actie.

Verhofstadt pleit ervoor salafistische en soortgelijke radicaal islamitische organisaties te verbieden. Wanneer radicale standpunten ertoe aanzetten om met geweld onze samenleving te ontwrichten, dan heeft een democratie het recht en zelfs de plicht om in te grijpen teneinde haar bestaan en de veiligheid van haar burgers te waarborgen. Aldus Verhofstadt, die daarbij verwijst naar het boek van Bastiaan Rijpkema: Weerbare democratie. De grenzen van democratische tolerantie (zie mijn bespreking van 12 maart). Hij pleit er ook voor het salafisme financieel droog te leggen door onze relatie met Saoedi-Arabië, de grote geldschieter van het salafisme, te herzien. Maar anders dan een Dirk Van der Maelen (sp.a) of een Meyrem Almaci (Groen) heeft hij ook het lef Iran op de korrel te nemen, de sponsor van het sjiitische terrorisme en een veel gevaarlijkere klant dan het oubollige koninkrijk.

In de epiloog stelt Verhofstadt, wat onverwacht, zijn hoop op een verlichte islam. Wellicht herinnerde hij zich het devies van Karl Popper: Optimism is a moral duty. Hij verwacht dat de islam zal evolueren zoals het katholicisme, dat met het Tweede Vaticaans Concilie de moderne vrijheden omarmde. Maar een dergelijke evolutie valt nergens te bespeuren, wel integendeel. Al zijn er in het Westen wel enkele islamtheologen die in die richting denken, maar die moeten dan al vlug op zoek gaan naar een onderduikadres.

Het siert Verhofstadt dat hij niet meeheult met de politiek correcte struisvogelpolitiek, zo typisch voor onze universiteiten, en dat hij het waagt zijn nek uit te steken door te pleiten voor een verbod op salafistische organisaties. Maar of hij zijn zin zal krijgen valt te betwijfelen. Zeker op Europees vlak is die kans klein zolang de Duitse kanselier daar de plak zwaait. De naïviteit van Angela Merkel – echt of gespeeld – kent geen grenzen. Op een partijdag van de CDU in Wittenberg verklaarde ze recent dat wie bang is voor islamisering maar weer de blokfluit tevoorschijn moet halen en opnieuw kerstliederen moet leren zingen. Wie denkt dat het hier om een grap gaat, leze het artikel van Henryk M. Broder in Die Welt van 23 oktober. Maar ook in eigen land is er weinig animo voor doortastende maatregelen. Bij Open Vld domineert de pastoorspraat van Bart Somers, Wouter Beke (CD&V) hengelt voor zijn afkalvende partij naar stemmen bij de moslimgemeenschap en de veelgeplaagde Bart De Wever (N-VA) doet er tegenwoordig het zwijgen toe.

Alles samen genomen is Salafisme versus democratie een lezenswaardig en moedig essay dat ik zonder voorbehoud aan de lezer kan aanbevelen.