Russische druk op Zweden en Finland houdt aan

In zijn artikel in Doorbraak vroeg chef-buitenland Dirk Rochtus zich af of de Russische dreiging Zweden niet in de NAVO zou dwingen. Hij verwees in dit verband naar verklaringen van Toomas Hendrik Ilves, staatspresident van Estland.

Die meende dat Rusland wel eens het Zweedse eiland Gotland zou kunnen innemen om er een luchtmacht- en zelfs rakettenbasis van te maken. In april 2013 voerde de Russische luchtmacht in het luchtruim rond Gotland inderdaad reeds aanvalsoefeningen uit. Zweden reageerde niet. Het NAVO-lid Denemarken wel.

Zweden is evenmin als Finland lid van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO). Geen van beiden kan zich dus beroepen op artikel 5 van het NAVO-handvest krachtens welk elke lidstaat in geval van externe bedreiging automatisch NAVO-hulp krijgt . Zij zijn bijgevolg voor hun verdediging op zichzelf aangewezen.

Niet verwonderlijk maakte het hoofdkwartier van de Zweedse strijdkrachten daarom op 4 maart 2014 bekend dat Zweden per direct het eiland Gotland in de Oostzee militair ging versterken. Welke versterkingen werd officieel niet gepreciseerd. Aangenomen wordt dat het o.m. gaat om het plaatsen zes tot acht Saab JAS 39 Gripen gevechtsvliegtuigen. Gotland ligt op de vaarroute van en naar Rusland en was sinds het einde van de Koude Oorlog grotendeels gedemilitariseerd. In de buurt van het eiland ligt een pijplijn waarin Russisch gas om Oekraïne heen naar Duitsland en de rest van Europa wordt gebracht.

Zweden heeft, naar verluidt, ook beslist om zijn militaire uitgaven in het algemeen te verhogen en ook meer vliegtuigen en duikboten aan te schaffen.

Voor een paar dagen hebben twee Russische militaire vliegtuigen het Fins luchtruim andermaal geschonden. Het incident vond plaats boven de Finse Golf in de buurt van Porvoo. Ingevolge daarvan besliste het Finse ministerie van Landsverdediging op 20.5.2014 drie eigen straaljagers boven de Golf in actie te laten komen.

Of het agressieve optreden van Rusland in Oekraïne en de hele regio, Zweden en Finland tot NAVO-lidmaatschap zullen dwingen blijft een open vraag. Gezien de weifelende en verdeelde houding van de EU t.a.v. de kwestie Oekraïne, geldt dit evenzeer en misschien nog meer voor het antwoord op de vraag of de Unie hen ingeval van Russische agressie echt metterdaad zal ter hulp komen.

In Washington heerst al geruime tijd wrevel over het gebrek aan bereidheid van Europa om, ook in het kader van de NAVO, voor zijn eigen verdediging in te staan en verliest Europa aan strategisch belang verliest waardoor de VSA, zolang zij zelf nog een grootmacht zij,n er zich misschien wel eens kunnen in schikken de wereldmacht te delen met Rusland, China en andere toekomstige grootmachten.

Europa ligt echter aan de rand van het door Rusland gedomineerd Euraziatisch continent. Als het zijn democratische vrijheden wil bewaren en als een geheel van rechtsstaten verder wil bestaan zal het uiteindelijk en beter vroeg dan laat een keuze moeten maken : ofwel tegenover de Russische beer zijn mannetje staan of verder Finlandiseren met alles wat dat inhoudt.