Samenwerkingsakkoord EU-Cuba

Dit akkoord komt niet zomaar uit de lucht vallen. Op 23 en 24 maart 2015 al haastte Federica Mogherini, de Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidbeleid van de EU, zich naar het communistische Cuba van Fidel en Raúl Castro om de betrekkingen met de Europese Unie te ‘normaliseren’. Zij zelf behoort tot de ‘Partito Democratico – PD’. Het grootste deel van de PD bestaat uit oud-leden van de ‘Democratici di Sinistra – DS’ zoals Mogherini. De DS staat politiek en filosofisch dicht bij de vroegere ‘Partito Comunista Italiano’.

Haar bezoek volgde op de door president Obama in 2014 ingezette dooi in de relaties tussen Washington en Havana. De unie hoopte door handel en investeringen het Cubaanse regime positief te kunnen beïnvloeden. De EU is na Venezuela de grootste handelspartner van Cuba en qua investeringen staat zij op de eerste plaats. Bovendien komt een derde van toeristen die Cuba bezoekt uit de EU. De invoer uit Cuba is zeer gering en bestaat grotendeels uit rum en sigaren.

In maart 2016 maakte Obama trouwens zijn opzienbarend bezoek aan Havanna waar hij zijn opwachting maakte bij Fidel en Raúl.

Gemeenschappelijk Standpunt

Tot dusver werd de houding van de EU en haar lidstaten tegenover Cuba bepaald door het op 2 december 1996 door de Raad aangenomen ‘Gemeenschappelijk Standpunt’. Cuba heeft dit ‘Gemeenschappelijk Standpunt’ steeds als inmenging in zijn binnenlandse zaken beschouwd en dus verworpen.

Het ‘Gemeenschappelijk Standpunt ‘beknotte de relaties met Cuba zolang het communistische regime geen stappen zette naar een pluralistische democratie en meer respect voor fundamentele vrijheden en mensenrechten betoonde. De EU en Cuba bleven niettemin praten. In 2003 schortte de unie de besprekingen enkele jaren op nadat Havana dissidenten hard had aangepakt en 75 van hen in de gevangenis had gestopt omdat zij waren opgekomen voor meer vrijheid en eerbied voor de mensenrechten. In 2008 kwam de unie daar eenzijdig op terug nadat Fidel de macht aan zijn jongere broer Raúl had overgedragen. Veel EU-lidstaten hielden zich niet aan het ‘Gemeenschapschappelijk Standpunt’ en knoopten elk voor zich nauwere betrekkingen met Cuba aan.

Samenwerkingsakkoord

Het nieuwe akkoord moet het ‘Gemeenschappelijk Standpunt’ vervangen. Begin dit jaar al begonnen Mogherini en de Cubaanse Buitenlandminister, Bruno Rodriguez Parilla, onderhandelingen om tot een “akkoord over een politieke dialoog en samenwerking” te komen.

Vorige week schaarden de lidstaten zich achter het akkoord zodat het op maandag 12 december officieel kon worden getekend.

De allereerste overeenkomst EU-Cuba staat in het teken van “meer politieke dialoog, betere bilaterale samenwerking en de ontwikkeling van gezamenlijke actie in multilaterale fora”. De bedoeling is dat de EU steun verleent aan “het overgangsproces waarin de Cubaanse economie en samenleving zich bevinden” (?) om “duurzame ontwikkeling, de democratie en de mensenrechten te bevorderen”. Het Europees Parlement en de bevoegde nationale en regionale parlementen moeten er nog wel mee instemmen. Of dat ook gebeurt is nog maar de vraag.

VS en Cuba

De tijd van Obama is voorbij. De nieuwgekozen Amerikaanse president, Donald Trump, heeft al laten weten veel oog te hebben voor een grondige wijziging in de betrekkingen tussen Havana en Washington ‘om het lot te verbeteren van de Cubaanse bevolking die jarenlang onder de Castro-dictatuur heeft geleden’. Het lijkt weinig waarschijnlijk dat Raúl of iemand anders van de Castro-dynastie daarbij nog een rol zal spelen. De EU is in dit geval geen partij voor de VS. Het is dus mogelijk dat het nieuwe EU/Cuba-akkoord uiteindelijk een slag in de lucht blijkt te zijn.

Foto: © Reporters