Sammy Mahdi, de kersverse voorzitter van CD&V, sprak op 21 juli over de invoering van een ‘verplicht examen’ voor het verkrijgen van de Belgische nationaliteit. Die ‘burgertest’ moet volgens Mahdi het gemeenschapsgevoel bij nieuwkomers versterken en beoordelen of kandidaat-Belgen een voldoende grote band hebben met ons land. Het succesvol voltooien van de proef zou gevolgd worden door een ‘formele ceremonie’, ter inhuldiging van de nieuwe burger.

Verplicht examen

Het delen van een taal, van waarden en normen en kennis hebben van onze cultuur, zorgt er volgens CD&V voor dat kandidaat-Belgen volwaardig deel van onze samenleving kunnen zijn en een actieve bijdrage kunnen leveren aan onze gemeenschap.

‘Mensen hebben hechtingspunten nodig, moeten zich ergens thuis kunnen voelen en zich kunnen identificeren met een gemeenschap. En anderzijds mag die samenleving ook verwachten van mensen dat zij hun steentje bijdragen. Dat geldt voor Belgen, en evenzeer voor kandidaat-Belgen. Met een nationaliteitsexamen op het einde van een geslaagde integratie, geef je duidelijk aan dat we bepaalde inspanningen verwachten en nieuwkomers vervolgens volledig opnemen in de gemeenschap. Het krijgen van de Belgische nationaliteit moet waardevol zijn en op je nationaliteit mag je best trots zijn’, zo sprak Mahdi op 21 juli.

De Belgisch nationaliteit verkrijgen kan vandaag op verschillende manieren, al is dat vaak aan bepaalde voorwaarden verbonden, zoals een legaal verblijf van minstens vijf of tien jaar en een bewijs van economische participatie en maatschappelijke integratie. Er gelden andere voorwaarden naargelang een kandidaat-burger gehuwd is, al dan niet geboren werd in België, geïntegreerd is, de pensioengerechtigde leeftijd bereikte, enzovoort enzoverder. Voor Mahdi moet aan die hele resem voorwaarden een verplicht nationaliteitsexamen worden toegevoegd, als eindhorde van het integratieproces en van het traject om Belg te worden.

Niet de eerste

Sammy Mahdi streeft met zijn voorstel om een burgertest in te voeren naar een sterkere waardering van de Belgische nationaliteit. Al is hij niet de eerste. Theo Francken (N-VA) en Christoph D’Haese (N-VA) dienden in 2020 een soortgelijk wetsvoorstel in, maar hun voorstellen kwamen er toen niet door. Ook in andere landen blijkt de burgertest populair. In onder andere Nederland, Frankrijk, Duitsland, Amerika en het Verenigd Koninkrijk bestaan er al burgerexamens in verschillende varianten.

Open Vld en CDH probeerden enkele jaren geleden om in een ‘welkomstceremonie’ te voorzien. Zowel Frankrijk en Nederland maken vandaag al gebruik van dergelijke ceremonies. De welkomstceremonie moet volgens Mahdi volgen op het moment van de nationaliteitsverwerving. Het is een formele plechtigheid die ‘mensen verwelkomt in onze samenleving en de symboliek rond een nationaliteit weergeeft’.

De nieuwelingen worden door de ceremonie ‘opgenomen in de gemeenschap’. Mahdi wil dat mensen worden uitgenodigd om de verkrijging van de Belgische nationaliteit te vieren. Daarbij wordt ook gewezen op het belang van de nationaliteit en worden nieuwe Belgen gevraagd om een actieve rol op te nemen in onze gemeenschap, met alle rechten en plichten die hieraan verbonden zijn.

‘Belg worden mag geen simpele administratieve procedure zijn die afgesloten wordt met een aangetekende brief in de brievenbus. Dat is veel te simpel en te naïef. Welke boodschap geven we aan nieuwkomers over de waarde van onze eigen nationaliteit, indien we daar geen plechtigheid aan koppelen?’, aldus Sammy Mahdi.

Concrete uitwerking

Het voorstel van Mahdi blijft niet bij losse ideeën schieten. Volgens CD&V zou het nationaliteitsexamen als volgt uitgewerkt kunnen worden:

– Het examen moet peilen naar de algemene kennis van het land en de samenleving. Denk aan de politieke werking van het land, waarden en normen, de geschiedenis van het land, onze cultuur, tradities, mensenrechten en dergelijke meer.

– Het moet afgelegd worden in één van de landstalen van het land om te garanderen dat kandidaat-Belgen een basiskennis hebben van één van de landstalen;

– De wijze waarop het examen wordt afgenomen dient een objectieve beoordeling te garanderen. Wereldwijd hanteren landen diverse systemen gaande van een interview met open of meerkeuzevragen tot mondelinge interviews met een ambtenaar.

– Deelnemers zullen moeten slagen voor het nationaliteitsexamen vooraleer zij de Belgische nationaliteit kunnen verwerven.

– Het examen moet gelden zowel bij naturalisatie als bij het verkrijgen van de nationaliteit door middel van de klassieke nationaliteitsverklaring.

Het examen moet worden afgelegd in een van de officiële talen van België (Nederlands, Frans of Duits). De nationaliteitsverwerving moet vervolgens gevolgd worden door een ceremonie of plechtigheid, die moet worden gezien als een moment van welkom (supra).

Sammy Mahdi

De laatste jaren lanceerde geen enkele CD&V-voorzitter een – om het zo te noemen – radicaal voorstel over de verkrijging van de Belgische nationaliteit. Mahdi is pas net verkozen als CD&V-voorzitter, maar draait al langer mee in het politieke spel. Zo werd hij in maart 2017 verkozen tot voorzitter van de jongerenafdeling van zijn partij. In oktober 2019 stelde hij zich kandidaat voor het nationaal voorzitterschap van CD&V. Hij werd toen tweede in de eerste ronde. Vervolgens stootte hij door naar de tweede ronde, waarbij Mahdi net geen 47 procent van de stemmen behaalde en nipt verloor van Joachim Coens.

Op 1 oktober 2020 legde Mahdi als jongste regeringslid de eed af als staatssecretaris voor Asiel en Migratie, belast met de Nationale Loterij. In mei 2022 stelde Mahdi zich opnieuw kandidaat voor het voorzitterschap van CD&V, nadat Joachim Coens door aanhoudende slechte peilingen vervroegde voorzittersverkiezingen had aangekondigd waarbij hijzelf geen kandidaat meer zou zijn. Bij het afsluiten van de kandidaturen op 30 mei 2022 bleek dat Mahdi zich als enige kandidaat had gesteld. Eind juni 2022 werd hij dan ook de nieuwe voorzitter van de CD&V.