In 2015 riep de Britse regering het ‘Prevent Scheme’ in het leven. Het programma maakt onderdeel uit van ‘Contest’, het vlaggenschip van de Britse strijd tegen terreur. Prevent heeft als doel het voorkomen van terreurdaden door in te grijpen in het radicaliseringsproces van de terroristen.

Voorkomen is beter dan genezen

Openbare instellingen, zoals scholen en politie, hebben de wettelijke plicht om individuen te identificeren die mogelijk aan het radicaliseren zijn. Dat is de ‘Prevent Duty’ van deze instellingen. Met de steun van de overheid moeten leraars, dokters, sociaal-assistenten, politieagenten en dergelijke alarmeren en tussenbeide komen voor het te laat is.

Sinds 2015 volgt verplegend personeel hiervoor een verplichte training en scholen moeten sinds dat jaar ter preventie burgerschapslessen geven. Wanneer een radicaliserende persoon wordt geïdentificeerd door de genoemde waslijst van dienstverleners, schakelt men gespecialiseerde mentoren van het Prevent-programma in om het tij te keren. Een belangrijk onderdeel in de preventieaanpak is dat bronnen vol met extremistische ideeën worden weggenomen.

Klassiekers zijn gevaarlijk

Over dat laatste element ontstond er de voorbije dagen nogal wat ophef in de Britse media. Meer bepaald een artikel van The Daily Mail creëert nogal wat reuring. Een catalogus van een van de Prevent-diensten, de Research Information and Communications Unit (RICU) meldt dat bepaalde werken een extreemrechts gedachtegoed stimuleren. Je denkt spontaan aan zaken zoals ‘Mein Kampf’ of de ‘Protocollen van de Wijzen van Sion’. Maar het gaat over werken van George Orwell of Aldous Huxley!

Wie geniet van een klassieke tv-serie zoals ‘Yes, Minister’ vertoont mogelijk tekenen van rechtsextremisme. De Hollywood klassiekers ‘The Great Escape’ of ‘The Bridge On The River Kwai’ doen ook de alarmlichtjes bij de dienst knipperen. Zelfs genieten van het BBC-reisprogramma ‘Great British Railway Journeys’ – waarin de aimabele presentator, voormalig conservatief minister Michael Portillo, in zijn kleurige jasjes de wereld per trein rondreist – blijkt een zorgwekkend teken aan de wand. Het lijstje aan mogelijke verdachte bronnen is bijzonder ‘klassiek’, in de betekenis van ‘de grote klassieken’: naast het volledige (!) oeuvre van William Shakespeare of de Canterbury Tales van Geoffrey Chaucer vind je ook het Beowulf Epos, Paradise Lost van John Milton, Civilisation van Kenneth Clark, de House of Cards-trilogie van Michael Dobbs of de werken van Edmund Burke terug. The Daily Mail staat dan weer niet in het lijstje.

Doorlichting

Dat deze opmerkelijke lijst de volle aandacht krijgt, is het gevolg van een pas gepresenteerd rapport over de werking van Prevent. Vier jaar terug kondigde de toenmalige regering van Theresa May een volledige doorlichting van de overheidsdienst aan. In januari 2021 belandde de opdracht in de schoot van oud-journalist en auteur William Shawcross. De keuze voor Shawcross was en is een gecontesteerde.

William Shawcross is de vroegere directeur van de Henry Jackson Society, een neoconservatieve denktank. Critici merken ook op dat Shawcross van een eerder links-progressief denkkader doorheen de jaren evolueerde richting rechts-conservatieve opvattingen met nogal wat kritische uitspraken over de rol van de islam in het Verenigd Koninkrijk. Amnesty International vindt omwille van Shawcross’ profiel de hele doorlichting ongeloofwaardig. Andere critici zeggen schamper dat hijzelf radicaliseerde.

In zijn rapport met vierendertig aanbevelingen luidt de belangrijkste conclusie dat het islamisme een grotere bedreiging is voor de Britse samenleving dan het extreemrechtse gedachtegoed. De eerstgenoemde is immers beter georganiseerd en heeft uitgebreide internationale vertakkingen. De minister van Binnenlandse Zaken, Suella Braverman, kondigde aan dat de regering met de besluiten van het rapport aan de slag gaat.