Soumission op zijn Catalaans?

Nu het stof wat is gaan liggen en de verkiezingscampagne nog niet is losgebarsten wordt in de Spaanse en Catalaanse pers verwonderd teruggeblikt naar de wilde politieke rit van oktober. Hoe is het zover kunnen komen dat de voorstanders van onafhankelijkheid een even totale als pijnlijke nederlaag hebben geleden? De onafhankelijkheid is op een sisser afgelopen. Madrid heeft de macht overgenomen in Catalonië. De onafhankelijkheidspartijen nemen in gespreide slagorde deel aan de verkiezingen. De kans is reëel dat ze hun absolute meerderheid verliezen. En als ze die toch behouden, dan zal dat enkel een symbolische overwinning zijn. Want ze zullen er niets mee kunnen doen.

Madrid wint dus op alle fronten. En het gekke is dat het daar niet eens zo veel voor heeft moeten doen. De Spaanse regering heeft enkel maar gedaan wat ze al jaren geleden had aangekondigd. Als Catalonië de onafhankelijkheid zou uitroepen, dan zou men alle mogelijke grondwettelijke middelen gebruiken om dat af te blokken en de separatisten gerechtelijk vervolgen. Wat ook is gebeurd.

Illusies en ontgoocheling

De independentistas kunnen dus moeilijk beweren dat ze dit niet hadden zien aankomen. Maar hoe dachten ze dan het verzet vanuit Madrid te kunnen breken? Twee zaken kwamen altijd terug in de gesprekken die ik daarover vooraf had. Ten eerste hoopte men dat een deel van de Mossos (Mossos d’Esquadra: autonome Catalaanse politiemacht. nvdr) de kant van de Catalaanse regering zou kiezen, wat Madrid zou doen terugdeinzen. Ten tweede rekende men erop dat de onafhankelijkheidsbeweging voldoende Catalanen zou kunnen mobiliseren om zich geweldloos tegen de Spaanse bezetter te verzetten. Het land zou worden platgelegd met een staking, de Generalitat beschermd met een menselijk schild, strategische plaatsen zouden worden bezet, enzovoort…

Maar op het moment van de waarheid heeft niets van dat alles zich voorgedaan. Tijdens de (niet zo succesvolle) staking van 8 november waren er wat ongeregeldheden. De hogesnelheidstrein naar Madrid werd geblokkeerd door de ‘Comité’s voor de verdediging van de Republiek’. Maar dat was vrij marginaal en eenmalig. Ondanks de Spaanse staatsgreep ging het leven gewoon verder in Catalonië. Niets revolutie.

Dat komt omdat de onafhankelijkheidsbeweging al bij al zeer burgerlijk is. Het zijn ‘gewone’ gezinnen met kinderen, ouders en grootouders die jaar na jaar massaal op straat komen voor onafhankelijkheid, en nu voor de vrijlating van de politieke gevangenen. Dat zal men op 7 december in Brussel ook wel merken. Je kunt je moeilijk voorstellen dat die mensen, ik zeg maar wat, de landingsbaan van de luchthaven El Prat zouden gaan bezetten. Men heeft de capaciteit van de Catalanen om zich daadwerkelijk te verzetten tegen de bezetter schromelijk overschat.

Momentum

Als we de president-in-ballingschap mogen geloven, dan heeft de Catalaanse regering er op 27 oktober bewust voor gekozen om het zover niet te laten komen. De onafhankelijkheidsverklaring werd niet uitgevoerd om te vermijden dat de Catalanen zouden worden blootgesteld aan het brute geweld van de Guardia Civil of het leger. Zo niet zouden er wellicht doden zijn gevallen. De Generalitat zou aanwijzingen hebben gehad dat Madrid het heel hard zou spelen. De voorbije weken waren er verschillende verklaringen in die zin.

Alleen, dan is het toch heel vreemd dat de regering zich dat pas heeft gerealiseerd vrijdagavond 27 oktober, na de onafhankelijkheidsverklaring. En als de regering al vooraf wist dat de onafhankelijkheidsverklaring onuitgevoerd zou moeten blijven, wegens het risico op geweld, waarom heeft ze de onafhankelijkheid dan überhaupt laten uitroepen? Want uiteindelijk heeft het Catalaanse parlement zich daarmee toch enigszins belachelijk gemaakt. Als het ooit nog eens de onafhankelijkheid uitroept, dan zal er in de hele wereld een schaterlach opgaan.

Achteraf is het natuurlijk makkelijk praten, maar je kunt je afvragen of de Catalaanse regering het momentum vlak na het referendum van 1 oktober niet beter had kunnen benutten. Had men het ijzer niet moeten smeden toen het gloeiend heet was? De Catalanen hadden toen de sympathie van de wereld. Er was verontwaardiging alom over het gebruik van geweld tegen onschuldige kiezers. Madrid zat even in de hoek waar de klappen vielen. Misschien had men toen gewoon moeten doen wat in de referendumwet stond: twee dagen na het bekend maken van de resultaten de onafhankelijkheid uitroepen.

Hulp van Vlaamse regering?

In de plaats daarvan heeft de regering kostbare tijd verloren door op zoek te gaan naar internationale bemiddeling. Dat was hopeloos naïef. La Vanguardia deed vorige zondag uitgebreid het verhaal van de verschillende genomen initiatieven om een bemiddeling tot stand te brengen. Interessant om te weten is dat, volgens die krant, ook de Vlaamse regering daarbij een actieve rol heeft gespeeld. Die regering (allicht minister-president Geert Bourgeois) zou vice-commissievoorzitter Frans Timmermans gepolst hebben om een bemiddelende rol te spelen. Maar dat liep op niets uit, net als alle andere initiatieven vanuit uiteenlopende hoeken.

Uit het relaas van La Vanguardia blijkt nogmaals welke nefaste en onsympathieke rol de Europese Unie in heel dit verhaal heeft gespeeld. Madrid was als de dood voor internationale bemiddeling. De EU heeft dit standpunt gewoon overgenomen en alle bemiddelingspogingen getorpedeerd. De Catalaanse regering realiseerde zich veel te laat dat die bemiddeling een hersenschim was. Maar toen was de verontwaardiging over 1 oktober al weggeëbd en waren de internationale media Catalonië beu.

Alsof dit alles nog niet pijnlijk genoeg is trekken de jongste weken steeds meer separatisten het boetekleed aan. Ze zweren – al dan niet om juridische redenen – de unilaterale strategie af. Bovendien minimaliseren een aantal vervolgde politici nu de onafhankelijkheidsverklaring: het was enkel maar symbolisch, had geen juridische gevolgen enzovoort. In de Spaanse ‘rechtsstaat’ dient voorlopige hechtenis kennelijk om politieke concessies af te dwingen. Politici die willen vrijkomen op borgtocht moeten eerst hun overtuiging afzweren. Ze moeten verklaren dat ze voortaan braafjes de Spaanse Grondwet zullen volgen en niets unilateraals meer zullen ondernemen. Ook al weet iedereen dat dit voor Catalonië een doodlopend straatje is. Hoe je het ook draait of keert, kiezen tegen unilateralisme is kiezen tegen onafhankelijkheid.

Nochtans is er voor een zichzelf respecterend Catalonië geen enkele toekomst binnen Spanje. Het enige alternatief voor onafhankelijkheid is een vernederende soumission aan de Spaanse politieke macht, taal en cultuur. Als de gebeurtenissen van oktober één zaak duidelijk hebben gemaakt, dan is het dat wel.