JavaScript is required for this website to work.
post

Srebrenica en de Realpolitik der grootmachten: zijn de Koerden het volgende offer?

ColumnJohan Sanctorum9/7/2015Leestijd 4 minuten

Op het internationale geostrategische schaakbord zijn mensenlevens, maar ook het bestaansrecht van een volk, niets waard.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

11 juli is niet alleen de Vlaamse feestdag. Dit jaar is het ook precies 20 jaar geleden dat Servische milities, in de nasleep van het uiteenvallen van Joegoslavië en de daarmee gepaard gaande burgeroorlogen, de moslimenclave Srebrenica binnenvielen.

Na zwak weerwerk van het Nederlandse VN-bataljon Dutchbat, dat zich neerlegde bij het ultimatum van de Bosnische Servische commandant Ratko Mladic (die nu wegens oorlogsmisdaden voor het tribunaal van Den Haag terecht staat), werden vrouwen en kinderen gedeporteerd. Zo’n 8 000 ongewapende mannen en jongens werden afgeslacht. De Nederlanders wilden hun hachje niet riskeren en waren Mladic dankbaar dat hij hen liet vertrekken.

De wet van het zoenoffer

Lang is er geschamperd op die laffe Hollanders, waarbij weinig flatterende tv-beelden opdoken van dronken, feestvierende militairen in Zagreb. En inderdaad is die commandant van Dutchbat, Thom Karremans, geen held. Toen hij Srebrenica aan Ratko Mladic overliet, ook weer met veel Servische camera’s erbij, spotte Mladic met hem en noemde Karremans ‘een waardeloze pianist’, waarna die alsnog het glas hief met de Servische commandant

Een tenenkrullend hansworstverhaal met tragische afloop, dat Nederland nog decennia zal achtervolgen. Een andere vraag is natuurlijk, wat zo’n VN-missie voorstelt. Dutchbat bestond uit zo’n 600 lichtbewapende en zwak gemotiveerde blauwhelmen die geacht werden puur door hun aanwezigheid enige autoriteit uit te stralen en de Serviërs af te schrikken. Dat is een vredesduifoptiek, de onnozelheid voorbij, gezien de reputatie van Mladic en co. Men zou bijna veronderstellen dat de Verenigde Naties, die zo’n ‘humanitaire opdracht’ bedisselen, al in hun achterhoofd het recht van de sterkste laten spelen, en heimelijk hopen dat het probleem ‘zichzelf oplost’.

Die verborgen agenda schijnt nu te worden bevestigd door geheime documenten die opduiken, net omtrent de Bosnische oorlog en de rol van de grootmachten Amerika, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en Rusland. De Servische president Slobodan Miloševic was namelijk helemaal niet opgezet met die enclaves, en wilde ze letterlijk van de kaart. Een en ander wordt onthuld in het artikel ‘How Britain and the US decided to abandon Srebrenica to its fate’ op de webstek van de Britse krant ‘The Guardian, die op haar beurt verwijst naar een zopas verschenen boek hierover van de Franse onderzoeksjournaliste en voormalig medewerkster van het Joegoslavië-tribunaal Florence Hartmann: L’affaire Srebrenica: Le Sang De La Realpolitik.

Daarin worden geheime Amerikaanse documenten geciteerd, die bewijzen dat de val van Srebrenica wel degelijk door de VS, Frankrijk en Groot-Brittannië georchestreerd was, en dat men wist dat er een bloedbad ging volgen. Het weigeren van luchtsteun aan Dutchbat was daarin een cruciaal element. Karremans schijnt inderdaad een aantal keer op die luchtsteun te hebben aangedrongen, maar ze kwam niet.

Florence Hartmann vertelt waarom: de val van de enclave Srebrenica, inclusief de massaslachting, was het zoenoffer om de Serviërs aan de onderhandelingstafel te krijgen. Tot zover de morele legitimiteit van de VN. Bij een definitieve herverkaveling van ex-Joegoslavië (die zijn beslag kreeg snel nadien, in de akkoorden van Dayton) zaten die enclaves in de weg. Een etnische zuivering was de meest logische oplossing: harde Realpolitik dus, nodig om de vechtende honden, met name de Serviërs, Bosnische Serviërs en Kroaten, elk een stuk van de taart te geven. Of de wet van het zoenoffer. Dat de tenoren van die internationale gemeenschap en haar leiders met veel aplomb kransen neerlegden en ronkende toespraken hielden op 11 juli was het cynisme ten top.

Een duivelspact is in de maak

Nu hoor ik u in uw diepste binnenste fluisteren: ach, 8 000 man minder, dat is toch een redelijke prijs voor vrede in Europa. In Vlaanderen is er inderdaad weinig animo voor een Srebrenica-herdenking. Ze valt net op de Vlaamse feestdag, en het zijn ‘maar’ moslims. Fundamenteler is, dat men dan ook niet snapt waar het op het internationale schaakbord echt om te doen is, namelijk om het creëren van status quo’s waar de grootmachten mee kunnen leven. Al de rest is bijzaak. In het internationale geostrategische pokerspel zijn mensenlevens, maar ook het bestaansrecht van een volk, niets waard.

Neem op dit moment de Koerden. Ze lijken op dit ogenblik de enige groep die echt een vuist maakt tegen de Islamitische Staat. In hun enthousiasme over het moment of urgency, en het gevoel dat ze uit deze chaos een eigen staat uit de brand kunnen slepen, vechten de Koerden keihard en veroveren stelling na stelling op IS. Denk aan de ontzetting van Kobane, maar nu hebben ze ook al één derde van de Syrische provincie Raqqa veroverd.

President Erdogan van Turkije echter ziet zo’n Koerdische ontplooiing helemaal niet zitten. Volgens analyste Liz Sly in The Washington Post is er zelfs een toenadering met IS, onder het welwillend oog van de VS (die dan weer met de Syrische president Assad nog een rekening te vereffenen hebben), teneinde het ‘Koerdische gevaar’ af te wentelen. Ook de Arabieren vinden het oprukken van die heidense Koerden maar niks, en verkiezen dan nog liever te leven onder de salafistische IS-tirannie.

Zo tekent zich het ondenkbare af, ondanks alle moralistische geblaat: een duivelspact, zijnde een verdeling van de koek tussen de Islamitische Staat en een door Turkije vertegenwoordigde westerse alliantie. Turkije, trouwens ook nog altijd een NAVO-lid. De Koerden worden mogelijk de pineut van die herverkaveling van de regio: als ze de fout maken van zich ergens in een enclave te isoleren, zal een volgende, door de ‘internationale gemeenschap’ gepatroneerde slachtpartij op het menu staan. Waarna de overblijvers het aan de onderhandelingstafel mogen uitvechten.

De griezelige les die we daaruit moeten trekken, is dat de grootste bek die het meeste lawaai maakt, ook aan het langste eind trekt. In die zin loopt de groteske en zelfs ronduit sadistische IS-propaganda voor op de onderhandelingen die er zullen komen. Zij hebben zich opgeblazen tot ‘fait accompli’, en kopen zo diplomatieke troeven tegen de tijd dat die van tel zullen zijn. Terrorisme en geweld lonen dus wel degelijk. Of zoals Bismarck het zei: diplomatie is oorlog met andere middelen.

Uiteraard verdienen de Koerden onze volle sympathie en steun. Maar hun kaarten liggen slecht. Dat geldt ook voor ons: internationaal wil niemand een splitsing van België, overigens ook ontstaan als uitvloeisel van de internationale Realpolitik.

Meer valt er over die 11 juli niet te zeggen, want volgens Knack-redacteur Walter Pauli heeft heel de Vlaamse Beweging zichzelf opgedoekt en is ze opgegaan in de Belgisch-neoliberale berustingvan de N-VA. Dat er een radicaal, sociaal-republikeins alternatief in de maak is, weet deze socialistische journalist niet eens. Onze verbondenheid met de Koerden ligt net daar, waar ze de Realpolitik overstijgt en eigen bondgenoten zoekt, ook en vooral buiten onze grenzen. Het volksnationalisme is een internationale zaak, ik blijf het herhalen, tegen diegenen die bijvoorbeeld de Palestijnen het recht op zelfbeschikking ontzeggen.

Aan wollige prietpraat van status quo-flaminganten zoals Peter De Roover, genre We zijn uniek’, hebben we volstrekt niets. Om niet geofferd te worden op het altaar van de Realpolitik, en als we echt de kaart willen hertekenen, zullen we buiten onze enclave moeten treden.

 

Johan Sanctorum is filosoof, publicist, blogger en Doorbraak-columnist

Johan Sanctorum (°1954) studeerde filosofie en kunstgeschiedenis aan de VUB. Achtereenvolgens docent filosofie, tijdschriftuitgever, theaterdramaturg, communicatieconsultant en auteur/columnist ontpopte hij zich tot een van de scherpste pennen in Vlaanderen en veel gevraagd lezinggever. Cultuur, politiek en media zijn de uitverkoren domeinen. Sanctorum schuwt de controverse niet. Humor, ironie en sarcasme zijn nooit ver weg.

Commentaren en reacties