In 1963 lag de geschatte uitstoot van stikstof in de Lage Landen ongeveer even hoog als nu: rond de 20 kg/hectare gemiddeld. Allicht ging dit ten koste van bepaalde plantensoorten. Maar er ontstonden niet steeds meer steriele plaatsen in Vlaamse akkers en bossen, als kale plekken in de vacht van een schurftige kat. Of dode zones in door algen stikkende meren en waterlopen. Wees gerust: in dat geval zou antropogeen stikstof al lang een halt toegeroepen zijn.

Brandnetels

Misschien groeiden er wel iets meer brandnetels dan 30 jaar eerder, toen de stikstofuitstoot nog onder de 10 kg/hectare lag. Daar bestonden echter geen cijfers over, net zomin als we daar nu cijfers over hebben. Trouwens: brandnetels zijn fantastische planten, net zoals bramen. Voor zover er toen al als journalist of academicus vermomde groene activisten actief waren, konden ze sowieso geen donderpreken houden over hoge stikstofdeposities aangezien er bij mijn weten niemand van op de hoogte was. Er was ook nog geen sprake van politici die garen probeerden te spinnen bij al dan niet vermeende natuurproblemen. Het katholicisme vierde in die tijd immers als vanouds hoogtij, terwijl het groene heilsdenken nog maar net in opmars was.

Anno 2023, 60 jaar later, floreert de Vlaamse natuur in haar geheel nog altijd, al is er zeker ruimte voor meer soorten binnen bepaalde genussen en families. Toch wordt er nu plots moord en brand geschreeuwd over datzelfde stikstof. Ook al gaat de al drie decennia dalende trend van de uitstoot ervan sowieso aanhouden, onder meer dankzij de snelle elektrificatie van onze economie.

De nieuwe Beeldenstorm

Wat is er dan veranderd? Is er nu misschien sprake van een gevaarlijke accumulatie van stikstof in ons milieu, iets wat in al die vorige millennia van stikstofdepositie niet gebeurde? Of ligt het veeleer aan een inmiddels obees, ziekelijk bedilzuchtig en door groene activisten geïnfiltreerd staatsapparaat? Een apparaat dat, jaar na jaar, meer autonomie en vrijheid zuigt uit de steeds zuurdere samenleving, zoals een gulzige vampier liters bloed uit een immer bleker wordende maagd.

Is de aard zelf van stikstof misschien gewijzigd, waardoor het plots een gif geworden is? Of hebben we veeleer te maken met een dagelijks door vooringenomen mainstream media en groene ‘experts’ gevoede massahysterie? Een herhaling van het Amerikaanse Mccarthyisme van de jaren 1950.

 10 kg/hectare

Laat ik het nog anders stellen: is het werkelijk een goed idee om vele miljarden euro’s te besteden, een belangrijke bedrijfstak te decimeren, duizenden mensen de duvel aan te doen en een al dan niet kortstondige totale (?) vergunningenstop te riskeren voor een snelle reductie van de stikstofuitstoot met, ocharme, 10 kilo/hectare? Opdat een aantal obscure soorten in een paar natura 2000 gebieden sneller meer ademruimte zouden krijgen. Terwijl we al een reductie met meer dan 20 kilo achter de rug hebben en we in de komende decennia sowieso richting 10 kg/hectare gaan.

Of is heel die onderneming compleet van de pot gerukt en vooral een vies manoeuvre om goedkoop landbouwgrond om te kunnen zetten in ‘heilige’ natuur?

De stikstoffuik

De Nederlandse fysicus Arnout Jaspers (zaterdag brengt Doorbraak een groot interview met hem, red) is heel stellig over het antwoord op die vraag. In zijn boek De Stikstoffuik: Politici in de Ban van de Ecolobby zet hij uitvoerig ‘de waanzin van dit stikstofbeleid’ en het erbij horend misbruik van de wetenschap uiteen. Zoals hij eerder al de idee van een zogenaamd insectenarmageddon ontmaskerde als wetenschappelijke onzin.

Het zijn inderdaad niet enkel de op totaal onrealistische modellen gebaseerde stikstofnormen die onwetenschappelijk zijn. De idee zelf dat antropogene stikstof altijd en overal schadelijk is voor de natuur, blijkt goeddeels geïnspireerd door al even onrealistische experimentele simulaties: met artificiële deposities van maar liefst 100 kg stikstof/hectare krijg je vanzelf een stikstofarmageddon.

De conclusie van professor Dan Bebber is dan ook even simpel als onthutsend: we kennen de echte impact van antropogene stikstof op de biosfeer niet (afgezien van extreme situaties).

Trouwens, tot voor kort wisten de zogenaamde ‘stikstofexperts’ niet eens dat de bodem zelf een belangrijke bron van stikstof is. Of dat er een groeiend tekort is aan stikstof in streken zonder veel menselijke inmenging. Wegens de toegenomen CO2 in de atmosfeer (vandaar ook de achteruitgang van sommige insectensoorten). Planten hebben namelijk beide (CO2 en stikstof) nodig in een bepaalde verhouding. Is het dus überhaupt wel een goed idee om de depositie van stikstofverbindingen in Vlaanderen verder te reduceren?

Buffels

Aangezien het groene thema bijzonder populair is, gaat het er toch in als zoete koek. Er valt dan ook weinig te beginnen tegen de georkestreerde stikstofgekte. Een beetje zoals je beter niet in de weg gaat staan van een op hol geslagen (of geschoten) kudde buffels. Vandaar misschien, dat er slechts enkelingen in de media en de academische wereld kritische geluiden laten horen. Voor je het weet, lig je in de modder en word je vertrappeld. Homo homini lupus est, weet je wel.

Een en ander was, voor de goede verstaander, ook de boodschap van Louise Fresco in de Afspraak van een aantal dagen geleden. Neen, ze had het niet over hysterie of georkestreerde stikstofgekte, daarvoor is ze te diplomatisch en bescheiden. Haar zeer ‘matter of factish’ boodschap was echter niet minder vernietigend: het hele stikstofgedoe is iets wat ‘we’ onszelf aangedaan hebben en waar ‘we’ nu eenmaal mee zitten.

Het tegenhouden van ‘ecologische processen’ (i.e., adaptatie) in bepaalde stikstoffobe habitats blijkt een ‘politieke keuze’ te zijn van de Lage Landen. In Duitsland mag een bedrijf maar liefst 2000 keer meer stikstof uitstoten dan in Nederland.

Heide

Alhoewel: de EU eist dat de natuur in haar natura 2000 gebieden in stand gehouden wordt en dat ze zich niet verder aanpast (pardon: ‘beschadigd’ wordt). Onze superstrenge stikstofnormen zouden noodzakelijk zijn omdat we hier onder meer met zeer stikstofgevoelige Noord-Atlantische heide zitten.

Of toch niet? Die heide komt ook voor in Duitsland. Trouwens, als ze überhaupt nog aanwezig is, na vele decennia van hoge stikstofdeposities, hoe kan ze er dan zo gevoelig aan zijn? Wie heeft dat eigenlijk bepaald, en op basis van wat? Experimenten met een depositie van 100 kg/hectare? Malle mathematische modellen?

‘Betekent dit dat we te streng voor onszelf zijn?’, vroeg een verbaasde Bart Schols nog in De Afspraak. Waarna de eerder nerveus op zijn stoel schuivende politicus van dienst druk gesticulerend nog wat vervelende platitudes te berde bracht. Het is een beetje alsof een middeleeuwse vrouw een vergadering van de Inquisitie zou binnengedrongen zijn en daar vervolgens doodleuk verklaard zou hebben dat heksen eigenlijk niet bestaan. Waarna de Grootinquisiteur stomverbaasd opmerkt: ‘Betekent dit dat we heksen te hard aanpakken?’

Lachwekkend overdreven, die vergelijking? Misschien, maar denkt U nu werkelijk dat wij zoveel rationeler zijn dan onze middeleeuwse voorouders?