Recep Tayyip Erdogan heeft uiteindelijk zijn slag thuis gehaald en mag na 21 jaar nog eens vijf jaar Turkije regeren met zijn conservatieve AKP. Ondanks de economisch belabberde toestand en de gebrekkige hulpverlening na de aardbeving in februari van dit jaar.

De ingrediënten van zijn campagne waren klassiek en konden vooral laagopgeleiden en het platteland bekoren: een sterke leider, die met de zegen van Allah waakt over een verenigd Turkije waar democratie en vrijheid van ondergeschikt belang zijn.

Zijn tegenstrever was oppositieleider Kemal Kilicdaroglu, aanvoerder van de CHP (Republikeinse Volkspartij), destijds opgericht door Mustafa Kemal Atatürk, oprichter van de moderne en seculiere staat Turkije. Kilicdaroglu wil af van het autocratische regime dat stelselmatig de persvrijheid fnuikt. Erdogan betitelt hem als een ‘terrorist’.

Dubbele nationaliteit

De Yunus Emre-moskee van Genk/Sledderlo

De Turkse president mag in het bijzonder de Turkse Belgen dankbaar zijn, die van hieruit per post konden stemmen. 72% van hen bracht een stem voor de zittende president uit, terwijl de globale verkiezingsuitslag maar een zeer nipte overwinning van 51,41% opleverde. In geen enkel Europees land was de Erdoganscore zo hoog. Het referendum van 2017, omtrent een grondwetswijziging die de president meer macht moest geven in bijvoorbeeld het benoemen van rechters, toonde hetzelfde beeld: 75% van de Belgische Turken stemde voor.

Meteen rijst weerom het vraagstuk van de dubbele nationaliteit. België, en in het bijzonder Vlaanderen, blijkt een waar bolwerk van Turkse ultra-nationalisten, die zich als onderdanen beschouwen van een president in een ander continent met een andere godsdienst, die meer en meer de allures van een staatsgodsdienst krijgt. Dat is problematisch in een seculiere rechtstaat. De Turkse Belgen zijn Belgen als ze van onze sociale zekerheid genieten, en Turken als ze de democratische rechtstaat afwijzen en voor een theocratie gaan. Die shoppingcultuur had al lang moeten afgeschaft zijn, maar niemand wil zo’n VB-standpunt hard maken. N-VA blaast warm en koud. Zuhal Demir, zelf van Turkse afkomst, deed naar eigen zeggen in 2017 een aanvraag tot schrapping van haar Turkse nationaliteit, maar of het consulaat daar ook een gevolg aan heeft gegeven is niet bekend.

Het punt is dat een kind van ouders met de Belgische (of dubbele) nationaliteit automatisch als Belg wordt geboren, en dat de ouders speciaal op het consulaat een Turkse identiteitskaart kunnen aanvragen. Niemand verplicht hen daartoe, tenzij de gemeenschap zelf. Het is een traditie die standhoudt, en maakt dat de niet-integratie zichzelf onderhoudt.

Tikkende tijdbom

Bart Somers: een tikkeltje naïef?

Onvermijdelijk komt dan Diyanet weer in beeld, de door het Turkse ministerie van Godsdienstzaken beheerde koepel van moskeeën, die ook in het buitenland worden opgevolgd. Diyanet eist dat alle imams, behorend tot de koepel, hun opleiding in Turkije doorlopen. In 2017 schreef de Belgische Staatsveiligheid al dat het religieuze netwerk de ‘lange arm van Erdogan’ is, en daar is niets aan veranderd. Deze moskeeën zijn dé plekken waar de AKP richtlijnen geeft aan Turkse Belgen, hen deskundig indoctrineert én monitort. Ook bij de afgelopen presidentsverkiezingen bleken ze propagandacentra voor de AKP en circuleerden er op de sociale media foto’s van ronselpraktijken, zoals in de Selimiye-moskee te Heusden-Zolder, al hield Vlaams minister van binnenlands bestuur Bart Somers het tegendeel vol.

Vlaanderen herbergt in totaal twaalf erkende Diyanet-moskeeën, die Somers beweert te ‘screenen’, waarbij af en toe een ‘waarschuwing’ wordt gegeven. De minister blijft ze propageren als symbool van een multicultureel en tolerant Vlaanderen. Maar Erdogan heeft er geen enkel belang bij dat de Turkse Vlamingen zich integreren en emanciperen, integendeel, hoe geslotener en conservatiever ze zich opstellen, hoe beter. Meer dan ooit blijkt godsdienst het instrument van een autoritair regime.

Van de Turkse Belgen, de meesten al tweede, derde generatie, koestert vermoedelijk niemand het voornemen om ooit definitief terug te keren naar Turkije. Toch blijven ze politiek gehecht aan het moederland en aan een anti-modern wereldbeeld. Het is dus met andere woorden een tikkende tijdbom binnen een radicale subcultuur, aangestuurd vanuit het buitenland. De band met het moederland en zijn leider is niet onschuldig en gaat over nog iets anders dan sentimentele nostalgie: de Turkse Belg is een militant van een islamitische staatsideologie, inzetbaar als de tijd ooit rijp is. Gestuurd door een president met een ambitieuze expansionistische wereldagenda, waarin zowel diplomatieke, politieke als religieuze elementen een rol spelen.

Ottomaans imperialisme

De Val van Constantinopel, 1453

Laat ons alvast niet naïef zijn. Het herkauwen van het Turkse ultra-nationalisme door laag opgeleide migranten, hun kinderen en kleinkinderen, kadert in een aanloop tot een politieke destabilisering van Europa en een nieuw Ottomaans imperialisme. Turkije controleert daarbij de poort van een migratiestroom richting Europa, dat is een bijkomende machtsfactor die we deze NAVO-partner knarsetandend gunnen.

Naarmate het die sleutelfunctie verder uitbouwt, groeit ook de zorgvuldig gestroomlijnde Turkse diaspora binnen Europa als een soort vijfde kolonne, een hechte groep migrantenfamilies die alleen luisteren naar instructies uit Ankara, en via de religieuze kanalen ook hun identitair isolement verder hebben uitgebouwd. De Vlaamse regering zal Turkse moskeeën niet eens meer durven afkeuren, want dan gaan ze in de illegaliteit. Dus zal de Turkse Mars verder gespeeld worden.

Twee elementen werken die strategie nog in de hand: enerzijds onze eigen ideologie van diversiteit – opvolger van de oudere multiculdoctrine – die mensen en groepen aanspoort om zich niét te integreren. En anderzijds de tegenhanger van de Turkse subcultuur, de Marokkaans-salafistische die zich veel dreigender opstelt, veel luidruchtiger, veel manifester ook in de criminaliteitscijfers én gelinkt aan internationaal terrorisme. Tegenover de salafistische dreiging zou men de opkomende Turkse islam in Europa wel eens als ‘de weg van het minste kwaad’ kunnen zien, met Erdogan als nieuwe sultan, onder het motto: liever een Genkse islam met een beschaafd vernislaagje, dan de wahabistische terreur van Molenbeek en omstreken, die ons de trauma’s van de Charlie-aanslag, de Bataclan en Zaventem bezorgden.

Zonder twijfel zijn Recep Erdogan en zijn raadgevers slim genoeg om de Turkse islam naar voor te schuiven als het redelijk compromis dat Europa zal moeten aanvaarden om niet door de Moren nog eens onder de voet te worden gelopen. Waarmee de geschiedenis zich herhaalt want hetzelfde verdringingsproces speelde zich af tussen de vroege middeleeuwen met de Arabische invallen, en de inname van Constantinopel anno 1453 door de Turken.

Beide veroveringstochten hebben we overleefd, maar de derde keer zou wel eens de goede keer kunnen zijn. Of de slechte. Waarbij de vaste wetmatigheid geldt: een vijand is maar zo sterk als de zwakte van de tegenstrever. Sjalaam aleikum.

Luistertip: W.A. Mozart/Rondo alla Turca