Het is weer voorbij voor dit jaar, die pow-wow in Davos. En leuk dat het was, heb ik me laten vertellen. Iedere avond weer feestjes, privé-vliegtuigjes, massa’s bewaking, een hoop aanstellerij en ook, zo doet de ronde, Russische spionnen.

Wie weet waren het wel Russische escortes. Donald Trump was er namelijk ook, en die weet daar wel het een en ander over, zelfs veel meer dan je zou denken of hopen. Hij zou er zelfs zijn opmerkelijke haarkleur aan te danken hebben. Voor iedereen die het te druk had met de echte dingen des levens even een samenvatting van wat ‘niet te missen’ was:

Centen investeren

Het totale globale schuldvolume blijft stijgen tot 270 biljoen dollar of 3.5 keer het globale BNP (ter vergelijk: dat is bijna 3x het niveau ten tijde van het uitbreken van de financiële crisis in 2008), en IMF managing director Georgieva vindt dat eerder zorgwekkend. Nou Kristalina, staat genoteerd meid.

ESG (environmental, social and governance) investeren is het ‘oude’ nieuwe in de investeringswereld. Het bestond al, maar niemand deed er wat mee, maar nu gaat het de investeringswereld op z’n kop zetten. Er moeten modellen komen om de totale milieubelasting en zakelijke bedrijfsmodellen te beoordelen.

En ik maar denken dat ESG investeren gewoon investeren is. Want ja, je neemt toch alle risico’s mee in je oordeel, ook als een ander dat niet doet. Iemand heeft er blijkbaar geld geroken. Iemand anders ook, de CEO van Barclays Bank. Allemaal bankmensen die het nu perfect helder op de radar hebben hoe het zit met dat klimaat. Prachtig toch zoveel consensus. Het lijken wel klimaatwetenschappers.

Beter voor het milieu

Er is zelfs al een ESG ETF, en die gaat als een dolle, en sommigen vragen zich af of dat wel goed blijft gaan. Ook Joe Kaeser, CEO van Siemens ziet wel wat in hernieuwbare energie. Gelukkig zit hij al in die business. Petronas, de Maleisische energiereus doet het wat rustiger aan met een capex van slechts 5% in de sfeer van hernieuwbare energie de komende tijd. Maar daar is het dan ook altijd warm genoeg.

Patrick Odier van Lombard Odier (private banking) houdt het hoofd koel en spijkert een mededeling op de inkomdeur in Davos dat niet langer investeren in fossiele brandstoffen ‘an sich’ helemaal niets doet voor een optimale energietransitie. Dat is zo, lijkt me, maar twijfel of dat nu een argument vòòr of tegen een terugtrekking uit fossiele brandstoffen is. Zèèr waarschijnlijk is wel dat de energietransitie een is van ‘transitie’ eerder van ‘uitsluiting’.

De overgang

Martin Gilbert, vice-voorzitter van Standard Life Aberdeen (vermogensbeheer) kwam vertellen dat investeerders totaal geen idee meer hebben waar ze hun geld nog aan het werk moeten zetten. Alle waarderingen staan opgerekt, en de hoeveelheid liquiditeit in de markt is eindeloos. Klinkt als een feestje waar de sangria nooit opraakt. Dat zijn meestal ook de feestjes waar je nadien de weg naar huis niet meer vindt.

Eminence grise Stiglitz kwam even meekakelen over de relatie tussen klimaatsverandering en ongelijkheid in de wereld. Helaas, niets dat we nog niet wisten.

Bestuursvoorzitter Emma Marcegaglia van ENI denkt dat ‘gas’ een belangrijke rol gaat spelen in de energietransitie. Dat dacht onze regering ook, nadat ze nucleair de nek had omgedraaid, en toen toch weer niet (misschien).

Hertrainen is ontleren

Gelegaliseerde mensenhandelaar Adecco ziet 5 miljoen mensen die de komende jaren hertraind moeten worden, en de overheden moeten dat feestje betalen. Niet de bedrijven die het te druk hebben met te dure buybacks, dividenden en acquisities. Het sleutelwoord in dat hertrainen is daarbij trouwens ‘ontleren’, iets wat de Davos organisatie ook reeds tweette aan het begin van het elitecircus. Je moet wel echt een complete randdebiel zijn om daarin mee te gaan. Ik deel de pijn van psycholoog Frederik Anseel die zich recent daarover uitgebreid beklaagde.

En mensen willen toch freelance werken; wie wil er nu niet in onzekerheid leven? Daar kiezen ze zelf voor, niet de bedrijven, die willen enkel flexibiliteit. Aan de lonen die voor veel mensen maar niet wil stijgen, kan niemand wat doen. Ze gewoon verhogen, zelfs als je er in deze krappe markt aanleiding toe hebt, lijkt me een prima plan. Die pure Zwitserse lucht heeft rare uitwerkingen bij sommige mensen, een beetje zoals Ricola kruidenbonbons. Ook Ivanka Trump kwam praten over reskilling van het arbeidsplebs (geen 5 miljoen maar 1 miljard mensen dit keer), maar onduidelijk blijft vooralsnog waar zij model voor staat in deze kwestie en welke skills haar hebben gepiloteerd in de positie waarin ze zich nu bevindt.

Koolstofheffing

EU Commissievoorzitster Ursula von der Leyen kwam even meedelen dat wie niet meegaat in haar klimaatgekte zich mag verwachten aan een Europese ‘carbon border tax’, zeg maar een koolstofimport heffing. Dat is voor al die bedrijven die hun producten naar de EU uitvoeren maar dat niet klimaatneutraal produceren, zoals dat tegen 2050 voor Europese bedrijven het geval is.

Stiekem houdt ze daarmee de Europese bedrijven competitief, en uit de wind, terwijl ze haar neostalinistisch plan erdoor ramt. US minister van Financiën Mnuchin heeft zo zijn twijfels bij die Europese klimaatgekte en 30-jarige klimaatmodellen. Hij ziet uiteindelijk in een ‘koolstoftaks’ toch met name een belasting op hardwerkende mensen. Ongefundeerde prijszetting van koolstof is eigenlijk gewoon een laffe belasting en daar houden wij in de US niet van, repliceerde hij enigszins bitsig.

Misschien moeten we het ook maar geen klimaatverandering meer noemen maar milieu-uitdaging. Wat er ook van zij, de wereld heeft de komende decennia nood aan redelijk geprijsde energie, want er zijn ook nog andere uitdagingen oreerde hij. Hij laat zich in ieder geval niet gek maken en dat is al heel wat tegenwoordig. Voorlopig ziet de Nederlandse minister-president Rutte (opgelet rampzalig Engels!) enkel ‘all talk no action’ inzake klimaatverandering bij grote bedrijven. Een beetje zoals in Davos dan.

Pestmededelingen

Adviesbureau PwC kwam toch even het feestje verpesten met de mededeling dat, ondank dat iedereen het klimaat als ‘het thema’ van het moment ziet in Davos, de door hun bevraagde globale groep van CEO’s de klimaatproblematiek slechts op nr. 11 van zorgenkindjes plaatste. Detail toch?

Marc Benioff (vermogen +/- 14 miljard USD), mede-oprichter van salesforce.com (cloud/software) weet het nu wel zeker: kapitalisme is dood. Maar geen mens weet wat er in de plaats moet komen. Dus laten we toch nog maar even gewoon verder doen. Vermogensbeheerder Guggenheim liet dan weer via de CIO (Chief Investment Officer) Minerd weten dat hij in de markt een Ponzi scheme ziet. Ze hadden 270 miljard USD aan vermogen, en enkele decennia ervaring nodig om tot die inzichten te komen. Zo slaap je als klant toch echt op beide oren lijkt me.

‘Dag Greta’ ‘Dag Donald’

Greta Thunberg kwam ook even gedag zeggen, net zoals Trump. Maar die moest het kort houden want die had zijn tijd nodig om instructies te voorzien voor zijn impeachment lawyers, waarvan hij er eentje vroeger al eens voor gek verklaarde. Dan stel je inderdaad prioriteiten. Greta vond dat wereldleiders de laatste tijd niets hebben gedaan aan de klimaatproblematiek en dat het tijd werd dat we ons gingen gedragen alsof we van onze kinderen hielden.

Rajiv Shah, de voorzitter van de Rockefeller Foundation ziet in Greta een welbespraakte, moedige dappere leider. Je zou bijna in complotten gaan geloven. Gelukkig zijn de Rockefellers (als familie en bedrijf) ook lid van de Bilderberggroep. Dat zijn allemaal nette mensen.

Hogervermelde US minister van Financiën Mnuchin heeft ondertussen genoeg van vikingmeid Greta: die komt nog maar eens terug om ons de les te lezen als ze economie gestudeerd heeft. Dat stelde hij enigszins humoristisch nadat ze had geordonneerd dat de US onmiddellijk diende te stoppen met alles wat investeringen en subsidies van fossiele brandstoffen betrof. Zij vond dan weer dat je geen studie economie hoeft te hebben gedaan om te realiseren dat investeringen en subsidies in de fossiele economie en maximaal 1,5°C graad opwarming niet samengaan.

Eén tweet volstond, die Greta allicht niet zelf schreef. Mutti Merkel steunde Greta en is van mening dat we de feiten moeten laten primeren boven de emoties. Graag, maar dan wel langs beide zijden van het meningenspectrum en ook inclusief alle feiten en niet enkel diegene die de eigen ideologische premissen ondersteunen.

You can call me Al

Al Gore blijft maar op de trom rammen dat het allemaal vèèl erger is en vèèl sneller misgaat met dat klimaat dan we denken. Hij lijkt zijn eerdere uitspraken niet echt te ‘factchecken’ want geen enkele is tot nu toe uitgekomen. Miljaar, die noordpool wil maar niet ijsvrij worden terwijl ik van mening was dat dat al in 2014 het geval zou zijn. Zo wordt het inderdaad wel een ‘Inconvenient Truth’. Dat er sowieso nog een publiek is dat wil luisteren…

Trump zelf liet wel optekenen dat hij wel gewoon kon geraken aan negatieve rentevoeten in de markt, zodanig zelfs dat zelfs de normale economische cyclus zou verdwijnen. En lekker hoge beurzen. Een echte recessie is dan ook lastig voor te stellen als je continu gratis geld in de economie pompt. Maar ook dat is niet zonder einde. Maar dat einde ligt allicht voorbij het einde van zijn ambtstermijn. Trump gaat overigens ook mee ‘bomen planten’ (trillion trees initiative). Dat vindt hij wel leuk. Hij zit namelijk graag met z’n vingers aan groene dingen.

Puntje varia

Novartis liet weten dat ze -met name van de duurste kankermedicijnen (gentherapie)- voldoende voorraad hebben om aan de vraag te voldoen. Mooi, nu nog iemand die kan betalen.

Europa wil koste-wat-het-kost een digitale heffing (zeg maar op economische activiteiten zonder of met minimale fysieke aanwezigheid). Dat is dan de vlucht vooruit als je als continent de digitaliseringsdynamiek in grote mate hebt gemist. En dan ga je ook nog eens wat drammen dat het op korte termijn geregeld moet worden.

De CEO van Alphabet (google) ziet AI (artificial intelligence) als een meer fundamentele dynamiek dan vuur of elektriciteit ooit was. Ook meer gemonopoliseerd en vereconomiseerd dan vuur of elektriciteit ooit was. En daardoor beter voor zijn bankrekening, lijkt me.

Een bank vooruit

Volgens de CEO van ABN-Amro Kees van Dijkhuizen heeft de bank haar internationale anti-witwasprocedures nu eindelijk op orde. Nu moet je voor die dienstverlening gaan betalen.

Zakenbank Goldman Sachs zal geen beursgang meer begeleiden van bedrijven die geen gediversifieerde raad van bestuur hebben. Eén vreemde eend is blijkbaar wel voldoende: mag een vrouw zijn of een kleurtje hebben. Of beiden. Vroeger gewerkt hebben bij Goldman Sachs mag ook.

Volgens de Braziliaanse minister van Economie, Paulo Guedes, is het denkbaar om in 2040 nog maar 5 of 6 valuta in de wereld te hebben. Gita Gopinath, hoofdeconome van het IMF, vond dat een scenario met ‘pretty low probability’. Zij droomt natuurlijk van een werelddictatuur onder leiding van de IMF met slechts 1 munt.

En de gouverneur van de Japanse centrale bank Haruhiko Kuroda liet weten dat ze ginder nog ‘even’ verder gaan met hun expansief monetair beleid. ‘Even’ is ginder wel relatief aangezien het programma in 1991 begon.

Rondje Europa

De Duitse minister van Financiën Olaf Scholz is van mening dat Duitsland een ‘ruim fiscaal beleid’ voerde. Volgens mij moet hij bij terugkeer zijn economisch vademecum nog eens uit te kast trekken. Of misschien gewoon een woordenboek.

En natuurlijk mocht ECB voorzitter Christine Lagarde niet ontbreken. Ze herhaalde nog eens dat het hele klimaatfeestje op de financiële steun van de ECB kon rekenen. Als 2% inflatie het doel is (of toch één van de doelstellingen), dan moet ze toch even bij Haruhiko hierboven op de koffie, want die probeert dat al 30 jaar, op niet al te succesvolle wijze.

Ze wil overigens ook dat we allemaal niet meer in kwartaal- en jaarcycli moeten denken maar in termen van 30-jarige tijdvakken. Technocraten die als ondernemers willen denken, altijd lachen. Christine, alle strategische plannen voorbij de komende zes tot 12 maanden zijn meestal bij elkaar gelogen en alles verder dan 2 jaar is pure fictie. Een beetje zoals de ‘mid-to-long-term forecasts’ van het circus waar je nu werkt.

De Nederlandse geschiedkundige en opiniemaker Rutger Bregman bleef dit jaar (en volgende) thuis. Hij had het vorig jaar dan ook wel erg bont gemaakt met z’n oproep aan de aanwezige miljonairs en miljardairs in Davos om hun belasting netjes te betalen en zich niet te vergrijpen aan belastingontwijking en, erger, belastingontduiking. Zo’n gedrag kan natuurlijk niet. U leest het, niets nieuws onder de Zwitserse zon, maar wel gemiddeld 100.000 USD pp. (ex reis- en verblijfskosten) lichter. Tot volgend jaar.

Guggenheim

In het spoor van Björn Soenens

Davos