Eind november stond Egypte op stelten. Amna Nosseir — dat is een vrouwelijke professor islamitische filosofie aan de Al Azhar-universiteit in Cairo en tevens parlementslid — verklaarde toen namelijk dat volgens haar islamitische vrouwen moeten kunnen trouwen met een niet-moslim. Zij baseert zich daarbij op de Koran, die dergelijke huwelijken niet zou verbieden.

Haar uitspraken hebben een storm van protest uitgelokt. Volgens Al Azhar (haar werkgever dus) mag een islamitische vrouw absoluut niet trouwen met een Jood of christen. De universiteit baseert zich daarbij op diezelfde Koran, en ook op de mening van de islamgeleerden (oelama) door de eeuwen heen. Volgens Abdullah Rushdi, researcher op het Egyptische ministerie van Religieuze Zaken, zijn dergelijke huwelijken een vorm van overspel.

Soennieten en sjiieten

De Al Azhar-universiteit werd gesticht in 988. Toen werd Egypte geregeerd door de Fatimieden. Dat is een sjiitische dynastie afkomstig uit Noord-Afrika. Vandaag is Al Azhar één van de meest prestigieuze soennitische universiteiten ter wereld, naar wier fatawa (religieuze adviezen, enkelvoud: fatwa) wordt geluisterd. Ongeveer 90% van alle moslims zijn soenniet, 10% sjiiet.

Volgens de traditionele islamitische opvattingen mag een islamitische man huwen met een niet-islamitische vrouw die behoort tot wat men in de islam ‘de volkeren van het boek’ noemt. Zeg maar joden en christenen. Het omgekeerde mag echter niet. Een islamitische vrouw mag dus niet trouwen met een Jood of christen. De reden daarvoor is heel eenvoudig. In een islamitisch gezin is de man baas. Als je als islamitische vrouw zou trouwen met een Jood of moslim, dan riskeer je dat de kinderen niet islamitisch zullen worden opgevoed. Of dat de niet-islamitische man niet voldoende respect zal tonen voor het geloof van zijn islamitische vrouw. Trouwt een sjiitische vrouw met een soennitische man, dan worden de kinderen soennitisch opgevoed. Trouwt een soennitische vrouw met een sjiitische man, dan worden de kinderen sjiitisch opgevoed. Dergelijke huwelijken komen vrij vaak voor in Irak en Libanon.

Wat zegt de Koran?

Wat zegt de Koran nu in werkelijkheid? In vers (aya) 221 van hoofdstuk (soera) 2, genoemd De Koe (Al Baqarah) lezen we (en we baseren ons daarbij op de vertaling van Fred Leemhuis, één van de twee ‘prestigieuze’ koranvertalingen in het Nederlands): ‘Laat jullie vrouwen niet trouwen met veelgodendienaars (moeshrikati), zolang zij niet gelovig zijn geworden’. Door de regel beschouwen moslims christenen en joden als afgodendienaars. Zij bezondigen zich aan ‘shirk’. Wat christenen betreft omdat ze Jezus beschouwen als de zoon van God. Dat betekent dus dat men een mens ‘associeert’ met Allah.

En in aya 10 van soera 60 (Al Moemtahana, Zij die op de proef worden gesteld) luidt het dan weer: ‘Wanneer gelovige vrouwen als uitgewekenen tot jullie komen, stelt haar dan op de proef. God kent haar geloof het best. En wanneer jullie weten dat zij gelovig zijn, zendt haar dan niet terug naar de ongelovigen (koeffar). Zij zijn aan hen niet toegestaan om getrouwd mee te zijn’. Koeffar is het meervoud van kafir, het gebruikelijke woord voor ongelovige. Een aantal moslimgeleerden is er voorstander van om de volkeren van het boek niet langer te beschouwen als ongelovigen (en dus enkel zij die noch moslim, noch christen en al evenmin Jood zijn), maar als andersgelovigen. Maar die geleerden vormen een kleine minderheid.

Gemengde huwelijken in het Westen

De Marokkaanse wetgeving stelt, en we citeren letterlijk: ‘Il est interdit à un Marocain musulman d’épouser une femme n’appartenant pas à l’une des religions du Livre et à une Marocaine musulmane d’épouser un non musulman’. Artikel 16 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens stelt dan weer: ‘Zonder enige beperking op grond van ras, nationaliteit of godsdienst, hebben mannen en vrouwen van huwbare leeftijd het recht om te huwen en een gezin te stichten. Zij hebben gelijke rechten wat het huwelijk betreft, tijdens het huwelijk en bij de ontbinding ervan’.

Nu hoeven Al Azhar & Co zich geen zorgen maken over het aantal huwelijken van islamitische vrouwen met moslims in Egypte. Die zijn immers uiterst zeldzaam. En dergelijke huwelijken worden overigens gesloten in Cyprus. Anders worden ze namelijk niet erkend door de Egyptische overheid. Wat Al Azhar meer irriteert is het land Tunesië. Dat laat in 2017 huwelijken van islamitische vrouwen met niet-moslims wel toe. Maar ook daarover hoeft Al Azhar zich niet overdreven druk te maken. Het aantal niet-moslims in Tunesië is immers zo belachelijk laag dat dergelijke huwelijken uitzonderlijk zijn. Wat Al Azhar het meest irriteert is het aantal moslimvrouwen in het Westen dat samenleeft of getrouwd is met niet-moslims.

Het recente debat in Egypte is boeiend, maar zal vermoedelijk niet leiden tot een meer tolerante houding ten opzichte van niet-moslims. En in ons land wordt helaas helemaal niet gediscussieerd over dit belangrijke thema.