Vaarwel, Artur Mas!

De kans lijkt bitter klein voor Artur Mas dat hij in het Catalaanse ‘parlament’ verkozen zal worden met stemmen van de CUP-verkozenen. De 62 zetels van Junts pel Sí maken dat voor het verkiezen van een minister-president de onthouding van de CUP niet voldoende is. Minstens twee verkozenen van de CUP moeten ook vóór stemmen. En dat zou wel eens een brug te ver kunnen zijn. 

CUP lust Artur Mas niet

Hoewel de extreemlinkse CUP niet te benauwd was en is om Artur Mas te steunen in zijn onafhankelijkheidsplannen, heeft de partij het totaal niet begrepen op zijn liberale politiek. Dat de besparingen onvermijdelijk waren door een centrale regering die drastisch en unilateraal snoeide in het budget van de Catalaanse regering, vergeet men bij de CUP soms wel eens. Wat er ook van zij, ze beloofden niet op Artur Mas te stemmen en daar lijken ze zich alsnog aan te zullen houden. Ze begrijpen ook niet waarom Artur Mas onontbeerlijk zou moeten zijn: de onafhankelijkheidsbeweging is een populaire beweging. Mas is daarbij maar een boegbeeld. Daar hebben ze een punt, hoewel Artur Mas voor het centrumrechtse electoraat een niet te verwaarlozen houvast betekent. Zonder Artur Mas wordt het troebel in die vijver. 

Terwijl de onafhankelijkheidsbeweging duidelijk naar links zwenkt, is het unionistische kamp duidelijk naar rechts opgeschoven. Hoewel de Catalaanse politieke breuklijnen zich duidelijk hebben herschikt volgens de onafhankelijkheidskwestie, is de vraag hoezeer Catalaans centrumrechts bereid is toe te geven aan de CUP. Wat de CUP vraagt is immers niet min. 

‘We vragen niets, maar we willen alles.’

Tijdens hun conferentie deze week, klonk het zeer strijdvaardig: ze willen radicaal breken met de Spaanse staat. Ze willen burgerlijke én institutionele ongehoorzaamheid tegen de Spaanse wetten, tegen het – gepolitiseerde – Grondwettelijk Hof, tegen de aloude elites, tegen alles wat zij zien als het oude corrupte en onrechtvaardige systeem. Ze rekenen daarbij ook op de steun van het volk, dat het hierbij wil mobiliseren. Wie dit proces leidt, is voor hen dan ook eenvoudig: het volk zelf. Ze willen eerst daden zien, zoals een plechtige verklaring van het parlement. Wie minister-president is van een uitgeholde autonomie zal hen worst wezen. Zolang het Mas niet is … Maar wie dan wel? Toen groene jongen Raül Romeva met de delegatie van Junts pel Sí toekwam op de conferentie, werd hij door een groepje CUP-aanhangers onthaald door een enthousiast ‘President, president!’

Wat wil de CUP eigenlijk? Nationale (volks-) soevereiniteit en sociale rechtvaardigheid zien ze als onlosmakelijk verbonden. Zo willen ze niet dat er bijvoorbeeld ‘uithuiszettingen plaatsvinden in een land waar 450.000 woningen leeg staan.’ Of gezinnen tijdens de winter zonder elektriciteit of gas kunnen gezet worden ‘door energiemaatschappijen die pornografische winsten boeken.’ ‘Wij willen geen onafhankelijk Catalonië om gewoon van vlag te veranderen en dezelfde uitbuitende elites te dienen,’ klinkt het. Patriarchaat, autoritarisme, de gehate trojka en de Spaanse staat … alles moet de schop op. 

Hoe moet het verder?

Momenteel zijn de volgende lijnen duidelijk: inhoudelijk kan tot een akkoord gekomen worden tussen Junts pel Sí en de CUP, maar voor Artur Mas ziet het er niet denderend uit. ‘Eerst wat, hoe en wanneer en dan pas wie,’ zo zegt de CUP. Gezien Junts pel Sí zijn lot verbond aan dat van Mas, worden het onzekere tijden. Indien de CUP, zoals het aangeeft, koste wat het kost niet voor Mas zal stemmen en de liberale Convergència Democràtica de Catalunya van Mas niet van wijken wil weten, ziet het er donker uit. De CUP zegt tijd te hebben, maar daardoor zou het momentum wel eens gekaapt kunnen worden door de Spaanse verkiezingen. Wat dan? Spanje gaat sowieso naar een coalitieregering die zal weigeren aan de grondwet te raken. Een referendum dat de eenheid van Spanje in vraag stelt, blijft in het huidige bestel volledig uitgesloten. Gaan we naar een herhaling van de Catalaanse verkiezingen in het voorjaar van 2016? De independentisten hebben tijd tot 9 november om een Catalaans minister-president in te zweren. Zo niet zitten ze terug bij af.