Vol Energie!

Sociaaldemocratisch, hyper-politiek correct en bezwaarlijk arm te noemen. Zo zien wij Noorwegen, Denemarken en Zweden toch? En toch blinken deze landen uit in tv-series die bijzondere politieke misstanden aankaarten. Bijna steeds doen ze dat onder de vlag van een thriller. Onder de vernislaag van op het eerste zicht harmonieuze staten zijn met andere woorden heel wat andere krachten aan het werk. In de recent uitgebrachte Scandinavische series als het Noorse Occupied, het Deense Follow the Money en het Zweedse Blue Eyes gaat het daarbij telkens om energie … 

Groen van jaloezie

Thorium is de toekomst. Thorium, zegt u? Wasda? Het is de nieuwe energiebron die de idealistische premier van Noorwegen Jesper Berg in de politieke thriller Occupied wil aanboren. Dat thorium komt dan in de plaats van gas en olie. Vanaf nu en volledig. Weg met olie en gas! Leve de duurzame oplossingen!

Berg wil dat thorium trouwens gerust delen met de rest van Europa. Zo goed is hij wel. Het past immers perfect in zijn duurzaam plan voor de toekomst. Dat de groene premier dat allemaal eenzijdig beslist, zonder voorafgaand overleg met andere landen stuit niet alleen op veel ongeloof, maar ook op verzet. Meer nog, op een slinkse manier valt vervolgens Gasland Rusland Noorwegen binnen. In een vreemde entente met de EU trouwens. Niet dat die landen groen van jaloezie zien omwille van deze nieuwe energiebron, wel omdat ze allemaal eigen economische belangen hebben te verdedigen.

De serie Occupied komt uit de koker van Jo Nesbø, Noors bestseller-thrillerauteur. Ik had het genoegen de man enkele jaren geleden een voormiddag lang te mogen spreken. Deze voormalige profvoetballer-muzikant-beursspecialist – inderdaad, ga d’er maar aanstaan – is er een van het geëngageerde soort en plaatst zich aldus in de mooie traditie van de Skandikrimi waarvan Sjowall-Wahloo de grondleggers waren. ‘Thrillers moeten hun laagdrempelige insteek net aanwenden om grote maatschappelijke thema’s te kunnen aansnijden.’, zo verzekerde hij mij toen. ‘Originele verhalen vertellen vol sociaal-maatschappelijke betrokkenheid en vertolkt door authentieke personages; dat is de opdracht van een thriller. En als die dan nog eens verfilmd wordt moet die nog eens – idealiter – uitblinken in filmische kwaliteit. De lat wordt terecht hoog gelegd. Dat moet ook.’

In deze reeks is het sociaal-maatschappelijke onderwerp van dienst het klimaatvraagstuk. Dat wordt daarenboven (en logischerwijs) gecombineerd met geopolitiek. In die zin houdt Nesbø de vinger aan de pols. Eén land dat eenzijdig beslist om ‘energie’ anders aan te gaan pakken? Dat kan toch niet? Of juist wel? Kan dat binnen een Europese (of zelfs mondiale) context eigenlijk niet enkel en alleen als de andere landen ook op dezelfde lijn zitten? Daar heb je toch klimaatconferenties voor? Die lopen echter zoals we ondertussen weten echter meestal vierkant. Dat de fictieve premier zijn hoe goedbedoelde ideeën ook wil doordrijven kan dus niet anders dan controverse en internationale heibel uitlokken. 

De sterkte van Occupied is dat het je aan het denken zet. De analogieën dienen zich makkelijk aan. Wat is het nut van onze Belgische kerncentrales te sluiten als op steenworp afstand over de landsgrenzen er toch wel met kerncentrales wordt gewerkt? Wat is het nut van onze centrales te sluiten als daardoor onze energie nog duurder zou kunnen worden? Wat is het nut van überhaupt ideeën over energie te ontwikkelen als op een of andere hoofdzetel van een niet nader genoemde Franse energiereus toch anders wordt beslist? Allemaal vragen die makkelijk de kop opsteken, maar waarvoor inderdaad geen makkelijke antwoorden bestaan. Zelfs niet door bevlogen politici die – en we citeren letterlijk – de zijlijn willen fucken. Niet dat het daar in Occupied letterlijk over gaat, maar het is niet moeilijk om wat parallellen te trekken.   

Naast het hele energiehoofdstuk tackelt Nesbø in de tiendelige serie ook de geopolitiek. Wat als een andere mogendheid – in casu Rusland – je land effectief onder curatele plaatst en de macht alsmaar heftiger naar zich toetrekt? Hoe arrogant kan je je als grootmacht opstellen? Politiek op z’n scherpst dus in Occupied. Tot groot ongenoegen van de Russische overheid trouwens, die de serie als ‘ronduit beschamend’ bestempelde en ‘een diplomatieke belediging’.

Internationale politiek, oorlogsdreiging, energie… het wordt allemaal op een heel concrete manier verteld in een verhaal vol mensen van vlees en bloed. De groene premier Berg, journalist Eriksen, diens vrouw Bente Norum, bodyguard Djupvik … allemaal verdomd sterke bijzonder gelaagde personages zijn het. 

Premier Jesper Berg komt gaandeweg steeds meer onder druk te staan. Niet alleen door Rusland, de EU, VS, maar ook door zijn eigen achterban. Hij probeert telkens weer een vreedzame oplossing voor de diplomatieke impasse te vinden, maar slaagt daar jammer genoeg niet in. Een Noorse paramilitaire organisatie Fritt Norge (Vrij Noorwegen) staat daarenboven op en grijpt in … Misschien niet altijd even geloofwaardig, dit Occupied, maar wel razend interessant. 

Deen en d’ander

Ook in Denemarken zag een groep scenaristen de mogelijkheid om het hele energievraagstuk te koppelen aan het concept ‘thriller’. Het werd de politieke-financiële thriller Follow the Money. Kan Sander Sødergren, de directeur van het schone energiebedrijf Energreen, zijn missie wel volhouden als een illegale werknemer omkomt? Welke weg moet hij inslaan nu de Minister voor Energie de groene energiesubsidies wil verlagen? Kan hij de snode plannen van zijn internationale concurrenten counteren? En hoe ‘schoon’ of koosjer moet je zelf zijn als baas van een ‘schoon’ energiebedrijf? Het zijn de vragen die opduiken in deze razend spannende serie die daarenboven lekker grauw en snel in beeld is gebracht.

Slinkse Sødergren krijgt in zijn ‘struggle’ hulp van een jonge ambitieuze advocate, Claudia. Gedreven als ze is, wil ze het energiebedrijf Energreen uit de storm houden die alsmaar aanzwelt. Follow the Money neemt ons mee in de wereld van economische misdaad bij banken, op aandelenbeurzen en in board rooms; toont ons dat ‘schoon’ ook heel vaak ‘vuil’ is en dat er op allerlei niveaus – in de politieke, economische, maar ook in de gerechtelijke wereld – wat afgefikst wordt. De mens – rijk of arm – wordt in Follow the Money in zijn hemd gezet; hij is en blijft een hebzuchtig frauduleus beestje. Al zijn er natuurlijk nog wel uitzonderingen op deze blauwe planeet te vinden. Gelukkig.

Zweed het uit

Blue Eyes is de naam van een Zweedse politiek thrillerreeks geregisseerd door de man achter The Bridge, Henrik Georgsson. Blauwe ogen? Dan denk je natuurlijk aan blond haar én blauwe ogen … wat nazisymboliek, kortom. De behoorlijk rechtse politica Annika Nilsson heeft er in Blue Eyes dan ook schoon genoeg van dat haar schone land wordt ‘overspoeld met onbetrouwbare vluchtelingen’. Ze bekoopt het – in volle verkiezingscampagne – met haar dood … maar is de reden voor haar dood niet eerder te zoeken in haar standpunten over milieu? 

Op het hoogtepunt van die campagne verdwijnt trouwens een belangrijk medewerker van een zittende Zweedse minister. Echter, zo ‘erg’ wordt die verdwijning eigenlijk niet bevonden. Elin Hammer, de vervangster voor de verdwenen medewerkster, vindt dat wel bijzonder eigenaardig en trekt op onderzoek. Door haar onderzoek komt Elin – met de mooie blauwe ogen – terecht in een web van leugens en politieke samenzweringen. En ook daar duikt het energie-spook weer op … 

Bankroet met de glimlach

Tijd voor een uitsmijter. Wie na deze spannende politieke thrillers ook eens wat wil lachen, wende zich tot het geniaal grappige Deense Bankrot. De titel doet anders vermoeden, maar geen politieke of economische spanningen in deze serie of toch niet op macroniveau. We volgen de twee jeugdvrienden Thomas en Dion. Na de dood van zijn vrouw slaapt voormalig sommelier Thomas zich elke dag een ongeluk. Hij staat enkel op om te plassen en zijn achtjarige zoontje Niklas naar en van school te brengen. Niklas heeft sinds de dood van zijn moeder – twee jaar eerder – geen woord gesproken. De schoolpsychologe dreigt ermee jeugdzorg in te schakelen. En dan komt Thomas’ jeugdvriend plots opgedoken. Dion komt uit de gevangenis en torst nog een torenhoge schuldenlast bij de gevaarlijke crimineel, de Tandenfee.

Dion wil geld verdienen door terug chef te worden en hij wil dat samen met Thomas doen. Samen ene restaurant runnen was immers voorheen hun gezamenlijke droom. Waar het voor Dion een manier is om uit de schulden te komen, biedt het Thomas de mogelijkheid om aan te tonen dat hij wel degelijk voor zijn zoontje kan zorgen. En alzo de jeugdzorg gerust te kunnen stellen. 

Wat zwaar op de hand denkt u? Integendeel, van de ene verrassende wending komen we in de andere terecht. Verwacht echter geen billenkletshumor of slapstick, maar wel bijzonder intelligente en haast poëtische scènes. Kortom, subtiele tragikomedie op z’n best. In hun zoektocht naar geluk lopen Dion en Thomas steevast in hun ongeluk. Bankrot biedt ons een plezierige inkijk in het niet-alledaagse (of net wel?) Deense leven en is een sterke aanrader! Het moet niet altijd politiek of economie zijn, toch?