Waals pleidooi voor confederalisme

Francis Bismans, afkomstig uit Wallonië, is professor economie aan de Franse universiteit Nancy 2. Volgens hem kampt België vandaag niet met zomaar een doordeweeks politiek probleem, noteert het weekblad Trends. ‘Mijn analyse, en die van almaar meer Waalse intellectuelen, is dat we sinds 2007 een regimecrisis beleven. Aanvankelijk onderhuids, maar steeds manifester. Als na één jaar onderhandelen geen federale regering kan worden gevormd, is het toch evident dat we naar een radicale, structurele hervorming moeten gaan.’ Wallonië stemt economisch links, Vlaanderen rechts. ‘Water en vuur’, vindt hij.

Artikel 35
Die noodzakelijk hervorming heet confederalisme en ‘op termijn zullen de Franstaligen daar niet armer van worden’, meent Bismans. De uitweg ligt volgens hem in de uitvoering van artikel 35 van de Grondwet. België behoudt een strikt minimum aan bevoegdheden, de deelstaten worden ten volle bevoegd voor hun sociaaleconomisch beleid. Bismans is er voorstander van om ook de overheidsschuld en de sociale zekerheid op te splitsen.

De sociale zekerheid? Hét taboe van Franstalig België. Bismans haalt er een boekje bij uit 1973, Quelle Wallonie? Quel socialisme? Daarin staat het standpunt verwoord van la gauche syndicale. En wat staat er in de lijst die zowel de socialistische als de christelijke vakbond wilden overhevelen naar de regio’s? Juist, ook de sociale zekerheid.

Bismans lijkt niet mee te stappen in de hoerastemming over het Waalse Marshallplan. In het maandblad Politique, revue des débats schrijft hij dat de beperkte resultaten van dat plan te wijten zijn aan ‘ontoereikende bevoegdheden en onvoldoende financiële middelen van het Waals Gewest.’ In Trends voegt hij daar aan toe: ‘Men injecteert over tien jaar drie miljard euro in de Waalse economie. Of minder dan 300 miljoen per jaar, ruwweg 0,25 % van het Waals regionaal product.’ Het resultaat kan dan ook niet anders dan teleurstellend zijn. De Waalse economische groei blijft lager dan het Belgische gemiddelde.

75/25
Als we daar dan nog aan toevoegen dat Bismans voor een tweeledig confederalisme pleit, lijkt hij zowat de Vlaamse agenda over te nemen. Niet echt, toch. Brussel hoort in dat tweeledig België volop bij Wallonië. De berekening achter zijn voorstel om de staatsschuld over te hevelen komt neer – op basis van ethisch verdedigbare criteria, volgens hem – op een verdeling van 75/25. Vlaanderen moet dus driekwart van de Belgische schuld meenemen.

Bismans gelooft ook niet dat de financiering van gewesten en gemeenschappen vandaag in het nadeel van Vlaanderen is. Hij volgt het verhaal van de transfers van noord naar zuid niet. Gevolg: Bismans heeft heel wat minder schrik van de steeds aangehaalde verarming van het zuiden bij een verregaande staatshervorming. In zijn model worden de personenbelastingen geïnd waar iemand zijn beroepsactiviteit uitoefent en de vennootschapsbelastingen op de plaats van de hoofdzetel. Het spreekt voor zich dat Brussel dan meteen met een veel groter deel van de koek gaat lopen.

We staan in elk geval voor harde tijden. ‘Het wordt voor iedereen een harde noot om te kraken. Want zodra we over een doorgedreven confederaal model onderhandelen, zullen de ratingbureaus de Belgische overheidsschuld degraderen. Hoe dan ook komt het erop aan de deelstaten middelen en hefbomen te geven om zich los te werken uit de vicieuze cirkel van de schuld. En dat kan alleen als ze zelf een beleid kunnen voeren waarmee ze een hogere economische groei realiseren dan de gemiddelde rente op hun schuld.’ Maar de staat Brussel-Wallonië heeft volgens Bismans de capaciteit om er zich binnen de vijf jaar weer bovenop te werken.

Bismans blaakt dus van zelfvertrouwen en trekt een erg offensieve kaart. De uitgangspunten van zijn voorstel zijn erg Franstalig-vriendelijk. Maar in essentie trekt hij de kaart van de responsabilisering van de deelstaten en gelooft hij dat zijn regio alle reden heeft om daar heil van te verwachten. Het zou trouwens allemaal wel eens sneller kunnen gaan dan we denken: ‘Voeg bovenop de politiek onstabiele situatie in België een aanhoudende economische onzekerheid en we zouden weleens snel verrassende verschuivingen kunnen meemaken.’

Bij foto
TAK’ers aan het werk in 2001. Wat ze toen niet wisten, was dat de Waalse vakbonden de sociale zekerheid al in 1973 hadden willen overhevelen naar de regio’s.