De Waalse regering wil de autofiscaliteit grondig herzien. Auto’s zouden daarbij niet uitsluitend belast worden op uitstoot, maar ook op grootte en gewicht. Voor ecologisch ingesteld Wallonië met minister van Mobiliteit Philippe Henry (Ecolo) moeten vooral grote auto’s van de baan gehaald worden. Zijn coalitiepartners van MR en PS hebben het liever niet over het dossier.

Vanaf 2026 is het in Wallonië de bedoeling dat een complexe berekening de bestaande indienststelling- en verkeersbelasting van personenwagens vervangt. Dat is althans het streven van Waals minister Philippe Henry. Henry steekt daarbij niet onder stoelen of banken dat vooral de grootte van de gemiddelde Waalse wagen hem stoort. ‘Iedereen heeft er belang bij over te stappen op kleinere auto’s die minder plaats innemen op de weg, minder krachtig zijn en daarom minder vervuilen. Grote auto’s zijn gevaarlijker op de weg en verbruiken meer’, zegt Henry in de kranten van de Franstalige Sudpresse-groep.

Daarmee vertolkt Henry hetzelfde standpunt als de drukkingsgroep Inter-Environnement Wallonie (IEW) – de Waalse Bond Beter Leefmilieu. ‘75% van de Walen die een nieuwe wagen wil kopen ziet zijn verkeersfiscaliteit dalen met deze hervorming’, zo zegt IEW-mobiliteitsspecialist Pierre Courbe op de website van de RTBF.

Budgetneutraliteit

‘Afgaand op de 16 meest gekochte wagens in de Europese Unie wordt er zo niet veel belast, zeker niet in vergelijking met Nederland, waar een inverkeersstelling gemiddeld vele duizenden euro’s kost, gekoppeld aan een meerbelasting voor CO₂-uitstoot’, gaat de specialist verder. Voor Courbe kan er dan ook in de toekomst meer belast worden om het gewenste doel te bereiken: mensen aanzetten kleinere auto’s te kopen. ‘Dat zal de burger een signaal geven en hem richting meer bescheiden en minder vervuilende wagens duwen’, aldus Courbe.

De Waalse regering wil zich de komende jaren aan het principe van “budgetneutraliteit” houden. Dat wil zeggen dat er niet meer inkomsten mogen worden gegenereerd dan er nu zijn. Belastingen zoals in Nederland zijn dus niet onmiddellijk mogelijk in Wallonië.

Diesel opnieuw aantrekkelijk

Philippe Henry stelt zich met dit voorstel eerder gematigd op voor een ecologist. Hij kijkt nu meer naar wat de gemiddelde Waal als huidige wagen bezit, dan naar hoeveel hij in de toekomst nog mag uitstoten als hij een nieuwe wagen koopt. Dat erkennen enkele belangengroepen ook indirect.

‘De grote afwezige in deze hervorming is uitstoot’, zegt Serge Istas, de Franstalige woordvoerder van mobiliteitsfederatie Traxio in de financieel-economische krant L’Echo. ‘Een lichte auto die een uitstoot haalt binnen de verouderde Euro4-normen wordt in dit systeem minder zwaar belast, evenals een lichte Lotus-sportwagen. Het resultaat daarvan is dat dieselwagens opnieuw interessanter zullen worden. Oude auto’s worden in het nieuwe systeem niet gestraft, terwijl ze wel meer vervuilen.’

Gewicht elektrische wagens

Het nieuwe berekeningssysteem van Philippe Henry is complex. Elektrische wagens worden er niet door bevoordeeld, of toch tenminste niet wanneer ze zwaar zijn. Er zijn drie factoren die vermenigvuldigd worden met het vermogen van een Waalse wagen om de nieuwe belasting te berekenen: uitstoot, massa en gebruikte technologie. Voor de uitstoot wordt het Belgische gemiddelde van het wagenpark genomen (136g CO₂/km), net als voor de maximaal toegalaten massa (1.838 kilo gemiddeld). Voor de factor technologie worden elektrische wagens opnieuw met een factor 0,26 vermenigvuldigd om een getal te bekomen, hybride wagens met een factor 0,8 en wagens met een verbrandingsmotor met een factor 1.

Die berekeningswijze betekent dat de fiscale inverkeersstelling van een elektrische Peugeot 2008 twaalf keer hoger uitvalt dan die van een Renault Captur op diesel. ‘Massa is hier bepalend’, zo reageert minister Philippe Henry wanneer geconfronteerd met de vraag in L’Echo. ‘De Peugeot heeft een vermogen van 100 kilowatt, de Renault 85. De Renault weegt ook maar 1.877 kilogram, tegenover 2.030 kilogram voor de Peugeot. Dat kan contra-intuïtief lijken. Meer en meer studies tonen echter aan dat elektrische wagens veel vervuilen door fijne deeltjes uit te stoten bij het remmen omdat ze vaak zwaarder zijn’, maakt Henry zich sterk.

Elektrisch niet vanzelfsprekend

Naast belangenorganisatie Traxio toont ook de Europese NGO Transport&Environment zich hierover sceptisch. ‘Het lijdt geen enkele twijfel dat dieselwagens meer uitstoten dan elektrische, wat ook hun grootte is’, klinkt het. Bij automobiel-organisatie Touring is men genuanceerder: ‘We begrijpen dat de voornaamste doelstelling van dit voorstel is om kleinere wagens te bevoordelen. Maar als het de bedoeling is om mensen meer elektrische wagens te doen kopen, dan is de weg nog lang. Voor particulieren is een elektrische wagen aankopen geen financiële vanzelfsprekendheid’, zegt Joost Kaesemans van Touring in L’Echo.

Pierre Courbe van milieu-organisatie IEB pikt hier onafhankelijk van Touring op in: ‘De zwaarste en krachtigste elektrische voertuigen meer belasten kan ertoe leiden dat consumenten naar lichtere en minder krachtige voertuigen op zoek gaan. Wat we momenteel echter zien, is een verschuiving in de automarkt naar zware en krachtige elektrische voertuigen. Het is vooral aan de top van hun wagenassortiment dat fabrikanten elektrificeren. Een hogere belasting op deze voertuigen kan daarom fabrikanten aanmoedigen zich te concentreren op kleinere elektrische voertuigen. De elektrische auto is nodig om het vervoer koolstof-armer te maken, maar is op zich geen voldoende voorwaarde. Een andere voorwaarde is dat auto’s ook kleiner worden. We hebben auto’s nodig die overeenkomen met de werkelijke mobiliteitsbehoeften van mensen’, aldus Courbe.

Dit in tegenstelling tot Vlaanderen, waar de omslag naar elektrisch ogenschijnlijk makkelijker verloopt doordat de Vlaming meer wagens leaset.

‘Nog maar begin’

Maar of Philippe Henry zijn plan zal kunnen doorduwen? Bij de voorstelling van de fiscale hervorming wilde niemand van zijn coalitiepartners aanwezig zijn. En in de Waalse wandelgangen klinkt het ‘dat deze hervorming nog lang niet is goedgekeurd in het parlement, en dat Henry’s voorstellen slechts een begin van gesprek zijn.’ Officieel zegt Waals minister van Economie Willy Borsus (MR) hetzelfde: ‘Philippe Henry heeft een mandaat om met belangenorganisaties gesprekken op te starten’, zo zegt Borsus bij de zender LN24.

Dat een fiscale hervorming zo gevoelig ligt, ook bij de PS, heeft natuurlijk alles te maken met het feit dat het protest van de Gele Hesjes in Frankrijk begon als een protest over te hoge dieselprijzen. Henry lijkt dus in de eerste plaats het veld ingestuurd om de landmijnen in dit dossier in kaart te brengen.