JavaScript is required for this website to work.
post

Waarheen met Merkel?

Overleeft de Duitse bondskanselier de vluchtelingencrisis?

Theo Lansloot25/10/2015Leestijd 4 minuten

Tot voor kort gooide Angela Merkel hoge ogen in Duitsland. Maar bij de oosterburen ontstaat er steeds meer kritiek op Merkels beleid.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

In een vraaggesprek met Anne Will van de Duitse televisiezender ARD (7 oktober) verklaarde bondskanselier Angela Merkel dat zij steeds tegen Turkije als volwaardige EU.-lidstaat was gekant en dat ook nu nog blijft. Niettemin noopte de vluchtelingenstroom die Europa en met name Duitsland thans overspoelt haar op 18 oktober 2015 zelf een charmeoffensief in Turkije te starten. Waarschijnlijk is druk van enkele EU-partners en van Washington daar ook niet vreemd aan.

Merkel in Istanboel

Voor het onderhoud van Merkel met de Turkse premier, Ahmed Davutoglu en met president Erdogan, kozen de Turken symbolisch Istanboel. Die stad, het vroegere Constantinopel, ligt immers zowel in Europa als in Azië en was hoofdstad van het Osmaanse Rijk. Erdogan droomt van iets wat sterk op een wederuitgave van dat rijk gelijkt. Wat hem voor ogen staat is een streng soennitisch land dat ten gronde weinig verschilt van het IS-kalifaat. 

Turkije en de vluchtelingencrisis

Turkije greep de vluchtelingenkwestie aan om het heropstarten van zijn toetreding tot de EU af te dwingen. Als gewiekste politica lijkt Merkel er voorlopig in geslaagd te zijn zowat de kool en de geit te sparen. Zij verzekerde de Turkse gesprekspartner gewoon in te stemmen met de drie 3 miljard euro die Ankara van de EU eist. Dit is echter een kwestie die niet alleen Duitsland aanbelangt maar wel de hele EU die daarover nog helemaal niet eensgezind is. Of de EU dan wel de lidstaten daarvoor eventueel moeten opdraaien is evenmin een uitgemaakte zaak. Haar zogezegde toezegging over de door Turkije geëiste schandalig hoge losprijs blijkt in werkelijkheid dus voor Duitsland erg vrijblijvend.

Wel is duidelijk dat het losgeld hoofdzakelijk zou dienen om een soort concentratiekampen aan de Turks-Syrische grens in stand te houden en misschien uit te breiden. Turkije wil de daarin nu ondergebrachte 2,5 miljoen vluchtelingen uit de regio geenszins inburgeren en die willen zelf helemaal niet in Turkije blijven. 

Arabieren waren gedurende eeuwen tweederangburgers in het Osmaanse Rijk. Voor Erdogan zijn Syriërs en Irakezen ten dele ketters en nog steeds niet te vertrouwen. Hij is niet vergeten dat Arabieren tijdens Wereldoorlog I tegen de sultan in opstand kwamen en zo tot het einde van het Osmaanse Rijk bijdroegen.

Of Turkije echt veel zal bijdragen om de toevloed van vluchtelingen in Europa te stoppen of te milderen, valt dus zeer te betwijfelen.

Turkije in de EU

Vele westerse media blokletterden al dat de bondskanselier een spoedige toetreding van Turkije tot de EU wenst. Of zij dit echt wil is echter helemaal niet zeker, wel in tegendeel. Noodgedwongen heeft zij haar standpunt betreffende het Turks EU.-lidmaatschap voorlopig ietwat moeten versoepelen. 

Nog in Istanboel beperkte Merkel er zich echter toe te stellen dat de toetreding van Turkije tot de EU als volwaardige lidstaat voor discussie open blijft. 

De Bondskanselier wil nog dit jaar besprekingen aanvatten omtrent kapittel 17 en voorbesprekingen over kapittels 23 en 24 van de EU.-verdragen. Kapittel 17 gaat over economisch en monetair beleid en kapittels 23 en 24 over rechtspraak, veiligheid en grondrechten.

Of Ankara met de positie van Merkel genoegen zal nemen is helemaal niet zeker. Verklaringen van de Turkse leiders sedert Istanboel wijzen veeleer op een afkeuring.

Vooral het eerbiedigen van grondrechten in Turkije blijft een heikel punt. Cyprus liet al weten dat het zich tegen onderhandelingen over kapittel 23 en 24 zal verzetten. Hoe dan ook vereist de toetreding van Turkije tot de EU de consensus van alle lidstaten. Cyprus zal zich daarbij niet aansluiten. 

De mogelijke opname van Turkije in de EU is dus beslist nog niet voor morgen – als het überhaupt ooit zover komt. Dit klopt met het vaak door Merkel gebruikte begrip van geprivilegieerd partnerschap wat inhoudt dat Turkije alle voordelen van de EU krijgt maar geen medezeggenschap in de Unie zelf. Binnen de EU in haar geheel is er overigens weinig animo om het land toe te laten. Diverse lidstaten vinden dat een moslimland niet thuishoort in de Unie die nu vooral uit landen met een voornamelijk christelijke traditie bestaat. Slechts 3 procent van Turks grondgebied bevindt zich in Europa maar als Turkije toetreedt zou het, op Duitsland na, het grootste land in de EU worden.

Soepeler EU-visumbeleid 

Ankara eiste ook een soepeler EU-visumbeleid voor Turkse staatsburgers. Binnen de EU lijkt een consensus te groeien om al in 2016 in plaats van 2017 op die eis in te gaan. Hoe precies moet nog worden uitgemaakt. Merkel stemt daar principieel mee in. In ruil zou Turkije dan een akkoord ondertekenen over de opname van teruggestuurde vluchtelingen. 

Overleeft Merkel politiek?

Recente enquêtes tonen aan dat de CDU verliezen lijdt en de populariteit van Merkel daalt.

De Wilkommenskultur van Merkel ten overstaan van de vluchtelingen en haar gesprekken met de Turkse leiders stoten in Duitsland op steeds meer onbegrip. Heel wat Duitsers vrezen dat ‘wir schaffen das‘ neerkomt op ‘wir schaffen Deutschland ab‘. Voor Duitsers, veel meer dan bij ons, gaat het er niet zozeer om hoe vluchtelingen praktisch op te vangen maar hoe zij in de toekomst de thans nog gevestigde culturele en politieke orde in hun land zullen bepalen en zelfs ondermijnen.

Een groot deel van de bevolking en politici van links en van rechts laken Merkels opendeurpolitiek voor vluchtelingen die zij overigens inmiddels wijselijk al heeft bijgesteld. Haar besprekingen in Istanboel met Erdogan en premier Davutoglu, vallen evenmin in goede aarde.

Ook binnen haar eigen CDU groeit de kritiek. Hetzelfde geldt voor de Beierse CSU, Merkels zusterpartij.Tijdens een onlangs gehouden CDU/CSU-bijeenkomst uitte de Beierse partij zelfs de vrees dat de regering wel eens zou kunnen worden weggestemd. Ondertussen komt er ook kritiek van de sociaaldemocratische regeringspartner SPD.

Burgers, politieke partijen en regering zijn dus openlijk verdeeld maar als goede politica blijft de bondskanselier rustig en standvastig. Voorlopig zijn er geen kandidaten om haar ambt over te nemen. In de politiek kan dat echter snel veranderen. 

Om de gemoederen wat te bedaren nam de Bondsdag op op 15 oktober een strengere asielwet aan. Die is op 24 oktober van kracht geworden. De deportatie van alle illegale economische immigranten is daarop onmiddellijk gestart. 

Of Merkel niettemin politiek overleeft valt nog af te wachten. Vast staat wel dat haar heengaan voor de Duitse Bondsrepubliek een grote politieke verzwakking zou betekenen en dit overigens voor gans Europa. Rusland heeft de vorige jaren zijn defensiebegroting met 50 % opgevoerd terwijl de NAVO-lidstaten hun uitgaven voor landsverdediging met 20 % hadden teruggeschroefd. Europa werd zo een militaire dwerg. Op de NAVO moet het niet rekenen. Die doet er alles aan om Rusland niet voor het hoofd te stoten, ook in Europa. Met een verzwakt Duitsland wordt Europa dan allicht nog vlugger de rijpe vrucht die gewoon in Poetins schoot valt. Geen vooruitzicht om naar uit te kijken!

Theo Lansloot (1931 -2020) was licentiaat handels- en financiële wetenschappen. Hij was als ambassadeur op rust publicist bij verschillende media. Door zijn professionele achtergrond was hij welbeslagen inzake diplomatie en internationale politiek. Ook volgde Theo de verhoudingen tussen Nederland en Vlaanderen op de voet.

Commentaren en reacties