Waarom JA21 nooit groter zal worden dan Forum voor Democratie

Pieter de Jonge schreef hier op Doorbraak een stuk dat betoogt dat JA21, een FvD-splinter, de kracht kan vinden om FvD te overvleugelen. Die analyse is wankel om een aantal redenen – de kans is groter dat FvD juist meer momentum zal krijgen. Hiervoor zijn meerdere oorzaken.

De eerste is de authenticiteit van Baudet versus het opportunisme van zijn opponenten. Wie kijkt naar de line-up van JA21, ziet tussen de prominenten meerdere gezichten van mensen die de afgelopen jaren nogal eens van partij zijn gewisseld. Niets mis met voortschrijdend inzicht, maar voor Baudet is het duidelijk dat hij vanuit het niets een plek binnen het politieke landschap heeft veroverd. Dit deed hij op basis van zijn eigen proefschrift en voordrachten, kortom zijn eigen intellectuele originaliteit. JA21 bestaat toch voornamelijk uit mensen die al door Baudet op een zichtbare plek waren neergezet en vervolgens dat platform gebruikten. Het was voor de media zeer interessant om te rapporteren over de onenigheid binnen FvD. Dit grepen meerdere kandidaten dankbaar aan om zichzelf te profileren.

Een verkrachter bij GroenLinks

Die authenticiteit omvat óók dat Baudet soms onorthodoxe uitspraken doet, waar media mee aan de slag gaan om FvD weg te zetten als radicale partij. Maar let wel, in Nederland zijn binnen de Linkse Kerk een hoop gekke dingen gebeurd: bij GroenLinks was er een verkrachter op de fractie die later een baantje kreeg van een wethouder, om maar iets te noemen.

Baudet is neergezet als vrouwenhater vanwege uitspraken van een fictief personage uit een roman. Het volk begint ondertussen wel in te zien dat iedere misstap bij FvD breed wordt uitgemeten, terwijl men de misstappen van de Linkse Kerk met de mantel der liefde bedekt. Het volk heeft dus al geleerd om alle rellerige berichtgeving over FvD met een korreltje zout te nemen.

Coronabeleid

Bovendien is de vraag, wat is radicaliteit. We leven nu in een werkelijkheid die sneller radicaliseert dan dat het politiek discours kan mee-evolueren. Om een voorbeeld te noemen: de microbiologe NRC-columniste Rosanne Hertzberger (waarnaar ik overigens eerder verwees in een Doorbraak-artikel), geeft nu toe dat Baudet (en Willem Engel) al die tijd gelijk hadden, wat betreft de onderliggende politieke opzet van het coronabeleid. De NRC is de meest kosmopolitisch-linksliberale krant van Nederland, dus als zoiets in die krant kan, mogen we aannemen dat er over de brede linie méér sympathie bestaat voor de denkbeelden van Baudet, dan de media ons graag voorhouden.

Bij FvD zijn nog steeds geen boekverbrandingen met bruinhemden gesignaleerd, terwijl de krachten van het politiek kartel al wel tastbaar een totalitair Chinees systeem aan het opbouwen zijn. Het voorbeeld van Rosanne Hertzberger toont ons hoe voorspellingen van Baudet die niet lang geleden nog golden als ‘absurd’ en ‘radicaal’, sneller uitkomen dan zelfs de meest cynische complotdenkers durfden te vermoeden. Dit terwijl een partij als JA21 al eerder is meegegaan in het coronadiscours, en hierdoor geen morele ammunitie meer heeft om het QR-totalitarisme nu nog af te wijzen.

Beroepspolitici en compromissen

Wat ook wordt vergeten is de authentieke kracht van Baudet om een visie te ontvouwen en een discours neer te zetten. In het gepolariseerde bestel van vandaag heeft het niet zoveel zin om politiek te bedrijven op basis van een amendementje hier of daar – veel belangrijker is het om mensen te kunnen begeesteren me visies. Het is waar dat hij soms mensen van zich vervreemdt met de dingen die hij zegt, maar veel van die mensen zijn inmiddels de ogen geopend door de rappe Chinaficatie van het Westen. En zelfs als ze zich niet onmiddellijk weer bij Baudet aansluiten, zijn deze mensen nu toch voorzichtiger in het neersabelen van zijn visies en argumenten.

Hier staat tegenover dat JA21 meer een imago heeft van beroepspolitici, van wie sommigen wellicht goed zijn in achter de schermen deals sluiten en compromis-amendementen schrijven. Maar dan is het de vraag of ze over het strategische inschattingsvermogen beschikken om in te zien waar en wat binnen te slepen ten koste van welke principes, en ten tweede of ze talentvol genoeg zijn om die bescheiden successen breed uit te meten. De kans is groot dat dit onderscheidend vermogen heel snel verdwijnt en JA21 ‘besmet’ raakt met het imago van een partij die als alle anderen aan het rommelen en het onderhandelen is, terwijl Baudet voorwaarts blijft gaan met zijn onderscheidende visies.

Institutionele tegenwerking

Komt bij dat de conservatieve positie sowieso al uit het script geschreven is. Als je écht maatschappelijke verandering wil zien – een breuk wil met de huidige linksliberale koers van de elite – maakt het, puur kijkend naar de praktische impact van wat je stemt, niet zoveel uit of je nu kiest voor FvD, PVV, JA21 of Van Haga. Al deze partijen worden op alle mogelijke manieren institutioneel tegengewerkt. Wat is er aantrekkelijk aan een gematigd, deugdend, ‘fatsoenlijk’ conservatisme, nu zowel het hardline conservatisme als de meest milde versies daarvan overal met hoongelach en morele afkeuring te maken krijgen? ‘Ja, wij zijn ook conservatief, maar ten minste niet zo gek als Baudet, wilt u dan niet toch een beetje lief tegen ons zijn?’ Hoe dan ook is dat een positie vanuit zwakte (sla mij niet zo hard, alstublieft) en niet vanuit kracht (sla mij, maar ik sla harder terug).

Fortuyn

Bovendien bestaat een aanzienlijk deel van JA21 uit Fortuynisten, met eerder een libertarisch-hedonistisch profiel, terwijl bijvoorbeeld senator Nicki Pouw-Verweij optrekt met de meest reactionaire katholieke splintergroepen. Naar alle objectiviteit straalt van dit politieke project gewoon teveel af dat het een gelegenheidscoalitie is van mensen die niet substantieel een andere visie hadden dan Baudet, maar met hem wilden afrekenen om persoonlijke redenen.

We betreden nu weer een tijdperk waarin politieke partijen verlengstukken zijn van Zuilen, en een partij als JA21 die bestaat uit pragmatische machtspolitici heeft het probleem om te begrijpen wat een Zuil überhaupt is. Zij aarzelen om zich op een aanverwante wijze te profileren, en vissen daarmee op den duur tussen de wal en het schip. Het openlijk onderstrepen en omhelzen van de zuilvorming is ondertussen een onderscheidend ankerpunt van FvD. Dit is bijvoorbeeld ook relevant voor kiezers van de PVV, die al die tijd al aanvoelden dat zij niet meer bij de bestaande instituties hoorden, maar die geen eigen thuiskomen hadden buiten het woord van Geert Wilders in het parlement. Nu ongevaccineerden op alle mogelijke manieren uit de samenleving worden geweerd, is zo’n maatschappelijk netwerk van een grotere waarde dan ooit.

Anti QR-code

Het is tekenend hoe de linkse columnist Arnon Grunberg JA21 in één adem met FvD en PVV wegzette als “racistische partij”.  Hoezeer de mensen van JA21 ook hun best doen om zich van FvD te onderscheiden, in de ogen van hardlinks en van mainstream linksliberalen lukt dat toch nooit. Het imago van mensen die stiekem racistisch zijn maar te chique zijn om daar openlijk voor uit te komen, blijft er dan toch een beetje omheen zweven – in de ogen van mainstream media althans. En wie al wakker is en de alternatieve media volgt, zal dus weer eerder worden aangetrokken door de visies van Baudet. Vergelijken we namelijk FvD met PVV, JA21 en Van Haga, dan blijkt dat Baudet de meest pure versie van de antilockdown en anti QR-code politiek in huis heeft, en in die zin een klein doch tastbaar voordeel heeft.