Waarom Londens burgemeester voor Brexit kiest

David Cameron houdt niet van ‘Brussels’ maar wil het Verenigd Koninkrijk in de Europese Unie houden. Boris Johnson houdt dan weer wel van ‘Brussels’ maar wil het VK eruit. ‘The game is afoot!’, op 23 juni 2016 houden de Britten hun belangrijkste referendum sinds…twee jaar geleden. Toen ging het nog over de Britse Unie en stonden Boris en Dave nog zij aan zij.

De gok van Boris Johnson

Is dit nu politiek opportunisme van de Londense burgemeester? Hij daagt immers zijn premier uit. Een man waarvan hij ooit zei dat hij achter hem stond uit ‘puur cynisch eigenbelang’. Johnson neemt vooral een enorm politiek risico. Het doet al een hele tijd de ronde dat Downing Street aan de blondharige oppermompelaar een hoge functie aanbood om hem in het ‘Stay’ kamp te krijgen. Johnson weet dat het nu alles of niets is voor hem. Indien Brexit het haalt dan is hij de gedoodverfde kandidaat om het premierschap op te nemen – waarbij hij ook de invloedrijke dauphin van Cameron, George Osborne, opzijzet -, zo niet dan wordt hij voor een meer dan lange tijd verbannen naar de ‘backbenches’ van het Lagerhuis. Hij wist heel goed wat hij deed toen hij negen minuten voor hij zijn besluit wereldkundig maakte een sms’je stuurde naar David Cameron om hem in te lichten dat zijn beslissing definitief was. ‘I will be advocating Vote Leave.’ 

Terug naar Brussel

Boris Johnson knoopt nu terug aan bij zijn oude zelf. De voorbije jaren outte hij zich als een eurofiel, maar in de jaren voor zijn burgemeesterschap was hij een criticus van de EU. Zoals Tim Farron, de leider van de Liberal Democrats, gevat opmerkte: ‘Johnson heeft meer verschillende “positions” over de EU dan de hele Kama Sutra’.

Boris Johnson werkte in de jaren ’90 als correspondent voor The Daily Telegraph in Brussel en hij werd later zes jaar lang de hoofdredacteur van The Spectator, een conservatief weekblad. Zowel The Telegraph als The Spectator staan nu niet meteen geboekstaafd als EU-minnend, het tegendeel zelfs. Wie Johnsons boek over het Oude Rome – Rome, Droombeeld van Europa – er op naslaat merkt meteen de vooral eurokritische ondertoon van het werk op, en waarin hij betoogt dat het Europa nooit zal lukken om dezelfde politieke eenheid te verkrijgen als onder keizer Augustus. 

The Churchill Factor

Recenter bracht hij een volledige biografie uit over zijn grote held Winston Churchill. Hij typeert de man als een visionair buitenbeentje die met zijn dwarse meningen vaak gelijk had en kreeg. Voel je het al komen? Een beetje zoals Boris Johnson zelf, vindt vooral Boris. In zijn Churchillboek – The Churchill Factor – besteedt hij ook een heel hoofdstuk aan ’s mans Europese visie. Hij citeert volop uit speeches en boeken van de legendarische premier. Volgens Johnson zag de held van de Tweede Wereldoorlog het VK als een land in een intieme relatie met de andere Europese naties, maar hij zag het land niet als ‘een gewoon lid’. Het Verenigd Koninkrijk stond boven de andere leden met de blik gekeerd naar de wereld. ‘Als Churchill aan de macht was geweest in 1948’, schrijft hij, ‘dan had hij mee aan de tafel gezeten en wie weet hadden we vandaag dan een andere EU, Angelsaksischer en democratischer’.

Gewoon niet goed genoeg

Daar zit wellicht de angel. Boris Johnson is niet onder de indruk van de heronderhandelingen gevoerd door David Cameron. In zijn toespraak zondagnamiddag tegenover de pers zegt hij letterlijk: ‘Dit holt onze soevereiniteit uit. De hervormingen die premier Cameron in Brussel heeft onderhandeld, hervormen de unie niet fundamenteel.’ Hij zet zich af tegen het Europese Hof van Justitie en van de grote legislatieve impact van de EU op het land. De invloed van zijn echtgenote Marina Wheeler mag hierbij ook niet onderschat worden. Ze is als Britse advocate uitermate kritisch over het Europese rechtsstelsel en de daarbij horende wetgeving.

De oproep die Cameron ’s morgens nog naar hem deed in het politieke praatprogramma van de BBC The Andrew Marr Show om niet aan de zijde te gaan staan van onder meer Nigel Farage, was tevergeefs.

De premier ziet nu ministers en staatssecretarissen als Priti Patel, Iain Duncan Smith, Michael Gove en Dominic Raab campagne voeren voor een Brexit. Minister van Universiteiten en jongere broer van Boris, Jo Johnson, staat dan weer pal achter Cameron.

Het wordt een lange en boeiende campagne waarbij het politieke lot van het hele Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie op het spel staan. 23 juni 2016 wordt een belangrijke, ja, historische dag.

Foto: (c) Reporters