Waarom wij niet willen staken

Sommigen vinden dat werknemers en ipso facto werknemersorganisatie maar hun kans moe(s)ten grijpen op het sociaal overleg. Dat is een illusie als je voor zoveel voldongen feiten wordt gesteld. Waarover valt er nog te onderhandelen? Carlos Brito van ABInbev, de ‘local brewer’, dreigt om te vertrekken als de regels veranderen. Intussen veranderen de regels voor werknemers aan de lopende band: hun pensioen wordt uitgesteld, hun brugpensioen onmogelijk gemaakt, hun loon bevroren, hun index overgeslagen, hun tijdskrediet ingeperkt, hun belastingvermindering gekortwiekt en hun dokterskosten verhoogd.

Een aantal leden van deze regering verwijst voor hun maatregelen op een vreemde manier naar experts, zoals Frank Vandenbroucke over de verhoogde pensioenleeftijd en Wim Moesen over de begrotingsnorm. Wanneer beide heren zelf het woord nemen, klinkt het helemaal anders: er staat nergens in het rapport van de pensioencommissie dat de pensioenleeftijd moet verhoogd worden. Prof. Wim Moesen heeft nooit voor een nulgroei van de uitgaven gepleit. Integendeel, hij – en vele intelligente mensen met hem – pleitte voor een tax shift die verdwaald geraakt is in de gangen van Hertoginnedal. Dezelfde plaats waar een Vlaamse meerderheid blijkbaar te weinig aandacht had voor de zware lasten op arbeid. Want men wou die lasten wel verlagen, maar de put die daaruit ontstond .. moest dan maar gedragen worden op kap van gewone Vlamingen. Vestzak broekzak. Dat is op het perfide af: je acties valselijk afwentelen op de autoriteit van anderen om de aandacht af te leiden van het kwaad dat je aanricht bij gewone mensen.

Een andere zondebok is ‘Europa’. Je kunt je afvragen waarom we in Vlaanderen zoveel autonomie veroverd hebben om dan slaafs de parameters van de (vorige) Europese Commissie te volgen die heel liberaal en technocratisch, zonder veel voeling met de bevolking parameters opdringen en een relance van de economie bemoeilijkten. Je kunt dan wel schermen met de dooddoener van de ‘toekomst van onze kinderen’ die door de schuldenberg in gevaar komt, maar als één op de tien kinderen in armoede opgroeit, dan ga je die toekomst met deze maatregelen alleen nog bezwaren en krijgen vele kinderen in Vlaanderen een gitzwart perspectief voorgeschoteld. Is dat het kostbare weefsel waarvoor we willen gaan?

Arme mensen kunnen hun euro’s maar één keer uitgeven. Wie krap bij kas zit, gaat geen extra’s kopen bij de bakker, gaat niet op restaurant en gaat geen nieuwe koersfiets kopen. Hoeveel mensen beseffen dat sommige werknemers nooit een loonsverhoging krijgen, en alleen een index hebben om een tikkeltje meer te krijgen en bij te blijven met de levensduurte? We moeten het Carlos Brito niet proberen uit te leggen, maar velen in Vlaanderen begrijpen dat goed. Het is dan ook niet verbazend dat er begin november 120.000 mensen op straat kwamen in Brussel als je zo fel en diep snijdt, en nauwelijks oren hebt naar de stem van de gewone man in de straat.

Het eerste Gravensteenmanifest (2008) zei het zo: ‘Het solidariteitsprincipe stoelt op de idee van gelijkwaardigheid en verdraagzaamheid. Het veronderstelt wederkerigheid en vrijwilligheid. Wie zich solidair verklaart, aanvaardt een gedeelde verantwoordelijkheid, vanuit het diepe morele besef dat het normaal is dat wij de medemens hulp bieden, wanneer wij daartoe in staat zijn. In een solidaire samenleving wordt louter liefdadigheid vervangen door een sociale structuur, die niet zomaar het leed verzacht, maar ook en vooral de economische en politieke ongelijkheden aanpakt, die van dat leed de oorzaak vormen.’

Meer armen, grotere ongelijkheid en alle essentiële middelen die duurder worden: dat is nochtans het onvermijdelijke bilan waarop we nu al afstevenen, als er geen actie komt. Als er één ding nu al duidelijk is – ondanks alle mist die gespoten wordt – over de maatregelen van de regering Michel is dat ze de ongelijkheid gaan doen toenemen. Tussen kapitaalkrachtige en vermogende burgers – Woeste indachtig – en de gewone werknemer die als hij een job heeft ‘nog blij mag zijn dat hij een job heeft’, ook al wordt zijn loon bevroren en zijn index overgeslagen. Maar ook tussen de grote multinationals met poten in alle mogelijke belastingsparadijzen en de kleine zelfstandige, de familiekmo die een onevenredig grote fiscale last draagt en die ziet hoe zijn klanten elke week minder en minder kunnen veroorloven.

Johan Van Overtveldt klaagde als hoofdredacteur van Trends dat de Europese bankenunie er alleen maar kwam ‘aan een snelheid waarvoor zelfs het begrip slakkengangetje niet van stal kan gehaald worden’ en dat de EU-ministers van Financiën met ‘vuur spelen’. Maar als het gaat over de miljarden euro’s belastingontwijking van Luxleaks – toch een belangrijk wapenfeit als alle Europese landen een groot deficit hebben en er miljarden euro’s geurloos en kleurloos weggesluisd worden – dan gaat de nieuwe minister van Financiën als één van de enigen op de rem staan voor een verbeterde EU-richtlijn. Blijkbaar is dat niet zo dringend en mag dit wel aan een slakkengangetje gaan. Dat alle landen zich intussen maar kapot concurreren om de belastingkruimels die op tafel overblijven te claimen en de gewone man het gelag mag betalen, lijkt de minister niet tot enige urgentie te drijven. Het kostbare weefsel is ook hier ver weg.

Cicero, geliefd orator van een bekend politiek leider, zei nochtans dat belastingen de spieren van de staat zijn. Hoe erg willen we die verzwakken? In het vijfde Gravensteenmanifest (2010) stond het zo: ‘In België tolereert links een onrechtvaardige fiscale politiek.’ De nieuwe Vlaamse meerderheid – die van zich zelf zegt dat ze centrumrechts is – wil die onrechtvaardige fiscale politiek blijkbaar nog verlengen en Europees betonneren. Dat is onbegrijpelijk. Zeker van de huidige minister van Financiën die – vroeger althans – vond dat politici te veel surplacen en een ‘Tommeke’ moeten placeren.

Bij zoveel lichtzinnigheid is manifesteren de enige en laatst overblijvende optie. De tax shift, die door de OESO, de Hoge Raad van Financiën en lang vóór de verkiezingen door een aantal mensen werd aangekaart – had de gemoederen eventueel nog kunnen bedaren. Maar de systematische verhoging van de prijs voor essentiële middelen, het bevriezen van lonen, het verbreken van vele rechten in het sociaal contract en het ongemoeid laten van fiscale achterdeurtjes is zo’n manifeste slag in het gezicht van de gewone man, dat er geen andere opties meer waren. Wie niet wil staken, hoeft zich niet aangesproken te voelen. Maar weet: ‘silence never won rights. They are not handed down from above; they are forced by pressures from below.’ (Roger Baldwin)

De auteur is eindredacteur van De gids op maatschappelijk gebied, maandblad van beweging.net en schrijft in eigen naam