Er zit een héél vies kantje aan de manier waarop het gedachtengoed van woke zich in de samenleving verspreidt. Aan de ene kant wordt er vaak lacherig over gedaan, maar toch wordt het ernstig genomen en leidt het tot het breken van steeds meer carrières van mensen. Dat laatste gebeurt  met behulp van publieke lynchpartijen. Sociale media lenen zich daar uitstekend toe.

Woke komt als een gifgas. Het is als het fosgeen uit de Eerste Wereldoorlog. Je ruikt de frisse, aangename geur van versgemaaid gras. Enkele tellen later ben je dood.

Waar komt woke vandaan?

Om die modus operandi te begrijpen moeten we de oorsprong ervan traceren.

De ideologische stamboom van woke –correcter: het toegepast postmodernisme- situeert zich in de kleurrijke familie van het marxisme. Het grijpt terug naar de werken van illustere Franse cultuurmarxisten uit de tweede helft van de vorige eeuw, zoals Herbert Marcuse en Michel Foucault, die op hun beurt de mosterd gingen halen bij de vooroorlogse Italiaanse marxist Antonio Gramsci. Zonder al te veel in detail te treden hebben die denkers met elkaar gemeen dat ze vonden dat de klassenstrijd niet enkel moet worden gevoerd op het sociaaleconomische front, maar dat het ook een cultuuroorlog is, waarin taal een cruciale rol speelt.

Zonder de these helemaal te verwerpen stel ik vast dat ze bij Foucault al snel paranoïde vormen aannam. Het denken van Foucault is door en door antiwetenschappelijk. Voor hem is het discours (de manier waarop men over dingen praat) van de wetenschap slechts één uit velen en is de werkelijkheid afhankelijk van de waarnemer. Het heeft geen zin om de waarheid te zoeken, want die bestaat niet.

Paradoxaal genoeg werd de erfenis van Foucault terug opgepikt op Amerikaanse universiteiten sinds de jaren ’90 van de vorige eeuw. Universiteiten die eigenlijk een bastion van wetenschappelijkheid zouden moeten zijn. Dat is al een eerste reden waarom woke staatsgevaarlijk is: het tast het ruggenmerg aan van de kennisverwerving waardoor de samenleving zich niet verder kan ontwikkelen. Het is een dodelijke pathologie.

Hoe is het zover kunnen komen?

De Amerikaanse auteurs Greg Lukianoff en Jonathan Haidt schrijven in hun boek The Coddling of the American Mind het succes toe aan een combinatie van factoren. Een generatie van marxistische intellectuelen geraakte in de jaren ’80 en ’90 ontgoocheld in de arbeidersklasse, die volgens de klassieke marxistische opvattingen de drijvende kracht achter een sociale omwenteling zou zijn. De westerse arbeider was verburgerlijkt. Eén of liefst zelfs twee auto’s op de oprit van zijn fermette was belangrijker geworden dan de klassenstrijd. Daarom moest er een nieuwe klasse van onderdrukten in het strijdperk treden.

De postmodernisten schraapten een resem minderheden bij elkaar die de vlag van de revolutie moesten overnemen: vrouwen, migranten, homo’s en lesbiennes, transgenders, tot zelfs mensen met een beperking en mensen met overgewicht. Daarnaast stellen de auteurs dat een jonge generatie uiterst gevoelig werd voor het thema sociale rechtvaardigheid, ten gevolge van een verscherping van de rassenconflicten in de VS. Die jongeren waren en zijn bovendien gepriviligeerd: zij (in feite hun ouders) tellen 60.000 dollar of méér neer om hen een jaar te kunnen laten studeren aan prestigieuze universiteiten. In ruil willen ze zeggenschap over de curriculi. Tel daarbij de externe druk en agressie van Amerikaans extreem-rechts op deze peperdure ’liberale’ campussen en de geboorte van de smartphone-generatie sinds 1995, en de giftige cocktail is compleet.

Europa

Ik wil daar –zeker wat Europa betreft- nog enkele elementen aan toevoegen. Het woke-virus slaat toe op de faculteiten van de humane wetenschappen. De natuurwetenschappen blijven gespaard. Hier speelt de frustratie van sociale wetenschappers een rol. Zij hebben zich altijd moeten onderwerpen aan een wetenschappelijke methode die ontleend werd aan de natuurwetenschappen. Sommigen voelen zich gedegradeerd tot wetenschappers van de tweede orde. Een antiwetenschappelijk discours valt dan in vruchtbare aarde.

Het tweede element is het sociaal darwinisme. Een nieuwe, ambitieuze en ongeduldige generatie gegradueerden, waarvoor alles gorillagewijs binnen de tien minuten moet worden geleverd, wil zo spoedig mogelijk carrière maken. Helaas, tussen droom en daad zitten wetten en vooral oude witte mannen in de weg, in pluchen zetels waarin ze zelf willen plaatsnemen.

Ten laatste maar niet onbelangrijk: woke is een ideaal toevluchtsoord voor losers. Kan je het niet waarmaken in de samenleving? Verklaar jezelf tot slachtoffer, en liefst tot meervoudig slachtoffer, dan word je dankzij het postmodernistisch algoritme van de intersectionaliteit in de alternatieve pikorde van woke naar boven gekatapulteerd. Net zoals in elke revolutie ontstaat er een monsterverbond tussen intellectuelen die de leiding nemen en de stormtroepen van het lompenproletariaat die in Oostende en Diksmuide beelden gaan bestormen. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat ‘België barst’ (extreem-rechts) en ‘de staat verdrukt, de wet is logen’ (extreem-links) samen betogen tegen het coronabeleid in Brussel.

Wokeservatorium

Volgens de postmodernisten dient elke vorm van autoriteit te worden gesloopt. Wat dan zal volgen is een periode van interne fractiestrijd waarin de best georganiseerden zullen winnen, en dat zijn zij die het dichtst bij vadertje Stalin staan. Been there,  done that. Ik ben in de loop van mijn leven helaas ervaringsdeskundige geworden in totalitaire doctrines van linkse snit. Ik hoop dat onze Staatsveiligheid enige aandacht zal besteden aan het fenomeen. Tijd voor een Wokeservatorium.