Wangen (sprekershoek)

Zoals elk gebouw zijn gevel heeft of torst of toont, draagt elk aangezicht zijn wangen. Zoals het hele lichaam overigens, kunnen wangen hangen of strak staan of nodigen tot zoen. Wangen melden ook kleur: bleek, bijna gelooid of rozig dooraderd. Speciaal maar essentieel is dat wangen plots in staat blijken tot blos. Een wang moet kunnen blozen. Blozen kan van alles beduiden, maar diepst spreekt blozen van schaamte. Zich schamen is een hoogst en exclusief menselijke verschijnsel. Dieren doen dat niet, zich schamen. Integendeel, ze doen maar. Zo malen apen niet om schaamdelen. Het heeft er de schijn van dat sommige mensen daarom apen benijden. Het lijkt er zelfs op dat ettelijken de achterstand behoorlijk bijspijkeren.

Zich schamen is verschrikkelijk om het te moeten, maar zalig om het te kunnen. Waarom? De mens is een onvoorstelbaar wezen: hij leeft aan en van grenzen. Vaak verlegt hij die met creativiteit, vaak ook miskent hij ze in overmoed. Men heeft dan de grens verkracht. Zalig wie zich dan kan schamen. Daar dienen die wangen voor, vooral dan het rood op die wangen. Voor een mens en een beschaving is het een zalig symptoom om zich te kunnen schamen. Van onze beschaving lijkt het een kwalijk kenmerk te zijn dat wij ons niet schamen. Niet meer kunnen, niet meer willen schamen. Omver en erover, als het moet over lijken. De wangen kleuren niet meer.

Het diepst (of het roodst) heeft men zich te schamen bij bedrog. Bedrog pleegt men bij elke bewering om van niets iets te kunnen maken. Iemand iets wijsmaken heet dat: een vaak opgevoerde goocheltruc in het verkeer tussen mensen. Een goochelaar mag zo iets, maar dan wel in het circus. Je kan ook voorwenden dingen te kunnen toveren of produceren uit lucht. Dan krijg je luchtkastelen. Of, om bankiersjargon te gebruiken: producten. Producten zijn valse hefbomen, of noem het knepen om uit geld dat er nog niet, of niet meer, of gewoon niet is, winst te tillen of baten. Zulke baten voeden baatzucht en heten in de volksmond bonussen. Schamen zouden bankiers zich moeten: het rood op hun wangen zou goed afsteken op het strepengrijs van hun pakken.

Bedrog pleegt men niet alleen in financies, maar ook, terdege, in politiek. Ook België is een ‘product’, bedacht circa 1830 door Franse en Britse diplomaten om het Europees evenwichtsspel overeind te houden. Een land dat ‘bedacht’ is, wordt nooit een kind van liefde. Zo’n land vindt nog zijn enige adem in de poging de eigen abortus eindeloos te verdagen. De gigantische patriottische poging waarbij men, om eigen baat, stelt dat dit wortelloze land een toekomst heeft op grond van een traditie die voor Vlamingen, de meerderheid nota bene, niet alleen mis-kennend maar bedreigend was en blijft, heet bedrog. Op grote schaal. Men schame zich.