Wat is het Verenigd Koninkrijk waard?

Lees ook deel I van het tweeluik over de waarde van het VK door Prof. Herman Matthijs

Op internationaal vlak heeft het Verenigd Koninkrijk ook wel enige troefkaarten. Hieronder een overzicht. Bovendien stelt zich de vraag wat de gevolgen kunnen zijn van de uitslag van 23 september.

Internationaal

Het VK heeft het statuut van eerste luitenant van de leidende wereldmacht: de Verenigd Staten. Daardoor heeft het land een niet onbelangrijke rol op wereldvlak. Bovendien heeft het Verenigd Koninkrijk een van de vijf vaste zetels met vetorecht in de VN veiligheidsraad. Die zetel gaan ze niet verliezen als ze de EU verlaten. Ook Parijs beschouwt zijn desbetreffende zetel als eigendom van de Franse Vijfde Republiek.

Daarnaast is het VK de belangrijkste Europese militaire macht. Londen heeft een kernmacht en een jaarlijkse defensiebegroting van zowat 50 miljard euro. Daarna volgen Frankrijk (39 miljard), Duitsland (35 miljard), etc. Met andere woorden een Europese defensie zonder het VK is onbegonnen werk. Daarnaast hebben de Britten niet enkel op het grote scherm, met 007, maar ook in de praktijk de meest performante van de Europese geheime diensten.

De feiten geven ook aan dat het Verenigd Koninkrijk nog belangrijke invloed heeft in diverse toonaangevende internationale economische instellingen. Zo beschikt het VK over een van de zes vaste zetels in het bestuur van de bank der banken, namelijk: ‘Bank for International Settlements’ (BIS ) te Bazel. Het land heeft een vaste zetel in het directiecomité van het IMF. Binnen het Internationaal Monetair Fonds is het VK de vierde belangrijkste aandeelhouder en dit na de VSA, Japan en de Bondsrepubliek. Ten aanzien van de samenstelling van de korf voor de IMF reservemunt, namelijk de SDR (Special Drawing Rights), is het Britse Pond een van de vijf munten voor de berekening van de SDR waarde en dit naast de US dollar, de Euro, de Yen en de Renminbi (China). Een ander gegeven is het aandeel van het VK in de wereldhandel (3,9%). Dat is ook de parameter voor de financiering van de WTO (World Trade Organization) en dus vinden we daar het VK terug op een vijfde plaats, na de VSA, China, de Bondsrepubliek en Japan.

De mogelijkheden

Op 23 juni zijn er twee en in uitbreiding meerdere mogelijkheden als gevolg van de band tussen het resultaat van het referendum en de Schotse keuze.

Primo, het VK blijft bij de EU. Dan is dit zeker niet het einde van de discussie. Want ook andere landen kunnen uitzonderingen gaan vragen en referenda gaan organiseren. Het blijft een vaststaand feit dat de EU met 28 niet werkt. Dat wordt bewezen door de eurocrisis, de Griekse problemen, de stagnerende economische groei, het niet bewaken van de buitengrenzen, de asielcrisis, de onverkoopbare deal met Turkije, de niet werkende instellingen etc. Als de EU nog enige kans op slagen wil hebben, dan zal er gedacht moeten worden aan een ‘restart’ met een beperkt aantal landen. De Nederlandse Minister van Financiën, Jeroen Dijsselbloem, heeft in november 2015 al gepleit voor een mini-Europa met vijf landen: België, Duitsland, Nederland, Oostenrijk en Zweden. Dit idee is zeker het onderzoeken waard.

In combinatie met het voorgaande houdt ook Schotland een referendum over zijn relatie met het UK. Als de Schotten bij het VK blijven, dan verandert er niets. Maar als de Schotten het VK verlaten dan moeten ze op zoek naar een alternatief. Want gaat dan Cameron zijn veto niet gebruiken tegen een Schots lidmaatschap van de EU? Het Schotse alternatief is dan de EFTA met het probleem dat het nieuwe land wel een munt moet lanceren!

Als het VK op 23 juni de EU verlaat, kan het lid worden van de EFTA. Deze Europese Vrijhandels Associatie van IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en de Zwitserse confederatie vormt tezamen met de EU de EER (Europese Economische Ruimte) en dus dezelfde interne markt. Alleen die EFTA is financieel veel goedkoper door het feit dat men niet meedoet aan de landbouw- en visserijpolitiek, de politieke instellingen, het gemeenschappelijk buitenlandsbeleid, de douane unie, het gemeenschappelijk handelsbeleid en het gemeenschappelijk beleid inzake justitie. Ten aanzien van dit laatste moet er wel worden opgemerkt dat de vier EFTA wel meedoen aan de Schengen zone. Deze samenwerking heeft ook te maken met het vrije verkeer van personen binnen de EER. Want ook de drie andere EU vrijheden (kapitaal, goederen en diensten) gelden tussen de 32 EER leden! Het VK heeft sowieso het voordeel dat het nog steeds een eigen munt heeft. Bij een vertrek uit de EU is er op dat vlak geen probleem.

Als de Schotten bij het VK blijven na het vertrek uit de EU, dan verhuist heel het eilandgebied naar de EFTA. Maar als de Schotten in dit geval het VK verlaten, wat dan? Theoretisch kan Schotland dan het lidmaatschap aanvragen bij de EU.

Conclusie

Op basis van de voorgaande cijfers moet men, anno 2016, tot het besluit komen dat het VK een wereldspeler is te noemen. De economische relaties tussen het continent en het VK zijn zeer belangrijk. Bijvoorbeeld België exporteert ongeveer 30 miljard euro naar het VK. Trouwens de export is in België een zeer Vlaamse bedoening. Dat blijkt ook uit de cijfers 2015. In het vorige jaar heeft Vlaanderen meer dan 300 miljard euro geëxporteerd of 83% van het Belgische totaal. We hebben er als Vlamingen dus alle belang bij om de handel met het VK open te houden. Ook Nederland, Duitsland en Scandinavië hebben zeer belangrijke economische relaties met het VK. Bij een Brexit moeten die economische relaties behouden blijven en dan is de EFTA/EER constructie een snelle oplossing. Wat ook de uitslag wordt op 23 juni, veel burgers blijven terecht kritisch ten aanzien van de werking van de EU.

Dit artikel kadert in het project ‘Soevereiniteitsbewegingen in Europa’ dat tot stand komt met de steun van de Vlaamse overheid.

Foto © Reporters