Witte woede

‘Ik ben 25 jaar arts, nog nooit ben ik al wenend naar huis gekeerd. Maar dit, het kan echt niet. Doe er iets aan…’ Toen legde ze de telefoon neer.

Dertien weken ben ik nu zo goed als fulltime bezig met dit virus dat via Wuhan de controle nam over onze samenleving. In december hadden we de Wet op Onbeschikbaarheden van Geneesmiddelen gestemd. Vele farmaceutische grondstoffen worden in Wuhan geproduceerd. De vraag werd begin februari al gesteld of de supply chain van medicatie in gevaar komt. We weten dat onze westerse samenleving haar ziel verkocht heeft en voor de productie van medicatie en medische hulpmiddelen afhankelijk geworden is van China. Ook mondmaskers zijn hier dan al niet meer te krijgen.

Op parlementaire vragen over dat virus en het plan van aanpak in ons land krijgen we als antwoord dat dit om een griepje gaat. Nonchalance heerst, bij experten en politici. Ik sta aan de zijlijn. Getriggerd blijf ik graven, omringd door schaduwexperten en vast overtuigd dat de nonchalante houding van de heersende macht het niet bij het juiste eind heeft. Het doel is ontegensprekelijk om het tij te keren en levens te redden, want het gaat om een ‘vuil beestje’. De aanblik van de long-CT’s is vreselijk. Volledige vlakken die zuurstof naar het lichaam moeten brengen smelten gewoon weg.

Ondertussen gaan de mensen skiën, onder andere naar Lombardije.

Kritische stemmen gesmoord

In de krokusvakantie schrijf ik een ‘blunderboek’ neer, met aandachtspunten voor de regering . Het gaat van communicatie met de zorgverstrekkers over medicatie tot testcapaciteit en testmateriaal.

In deze periode komen ook de eerste andere kritische stemmen naar boven. Ze worden de mond gesnoerd, ‘dramaqueens’ genoemd en met een overload aan pseudowetenschappelijke beweringen tegengesproken. De overheid gaat uit van een minieme proliferatie van het virus en van 500 tot 700 patiënten die uiteindelijk op intensieve zorg belanden.

Ons land kiest ervoor om alle testen te centraliseren in één labo. De wissers, uitgedeeld aan de huisartsen blijken schaars. Een opmerking daarover wordt in de kiem gesmoord. Weken later wordt schoorvoetend toegegeven dat een tekort aan wissers en reagentia heerst.

Later blijken ook de academici niet meer op één lijn te zitten. De richtlijnen voor wie al dan niet te testen worden in twijfel getrokken. Het lijkt een machtsstrijd tussen universiteiten en strekkingen.

Ondertussen weten we dat een patiënt het meest besmettelijk is voor zijn omstaanders in het begin van de ziekte, wanneer er geen of amper symptomen zijn.

Nonchalance

De skiërs dalen langzamerhand af uit de bergen. Screenen we wie terugkeert? Overwegen we thuisquarantaine voor wie uit Lombardije komt? Absoluut niet. Ook hier nonchalance!

De politici sluimeren verder, vertrouwend op een handvol experten, blind voor de roep van andere experten, ook academici. Op de vraag of lagere scholen begin maart op sneeuwklassen kunnen vertrekken komt geen negatief reisadvies. Misschien percipiëren de leiders de crisis nog steeds niet?

Eén enkele expert adviseert: ‘Absoluut niet gaan.’ Die expert, zo blijkt later, werkt onafhankelijk van het machtscentrum dat waakt over de subsidies van labo’s en onderzoekscentra.

De commissie Volksgezondheid begin maart tart alle verbeelding. Die mondmaskers, zullen die er eindelijk komen? Een Europese aanbesteding is het antwoord. De mondmaskersaga wordt lang, fouten stapelen zich op, politieke steekspelletjes spelen met de gezondheid van onze zorgverstrekkers. Als de eerste 5 miljoen chirurgische mondmaskers aankomen voel ik opluchting. De trein is in gang gezet.

Wetenschap

De wetenschappelijke oproep naar breder testen en naar medicatie wordt luider. Als we enkel symptomatische patiënten behandelen dan riskeren we veel levens en misschien nog meer chronische longpatiënten op lange termijn. Ondertussen blijkt ook dat de meeste patiënten uiteindelijk sterven aan een trombose.

Wetenschappers krijgen geleidelijk vat op het mechanisme dat het SARS-CoV-2 in ons lichaam brengt.

Complottheorieën verspreiden zich over het internet. Hoe ontstond deze mutatie van het virus dat én dodelijk is én zich zeer gemakkelijk toegang tot menselijke cellen blijkt te verschaffen?

ELISA-testen op antilichamen worden verboden en in beslag genomen. Tegelijkertijd wordt een antigentest gevalideerd. Op de vraag waarom de voorkeur gegeven wordt aan antigen ten opzichte van antilichaambepaling komt geen wetenschappelijk antwoord.

Durf en leiderschap

De oorlog tegen dit minuscule virus blijkt er één te zijn die een plan vergt: wetenschappelijk, maatschappelijk en economisch. Maar deze oorlog heeft nood aan durf en leiderschap.

Economische maatregelen staan in hun kinderschoenen en op financieel vlak wordt de initiële 15 miljoen die voorzien werd voor de coronacrisis opgeschaald naar 1 miljard. Nederland voorziet op dat moment 90 miljard, stel ik vast in de commissie Financiën. Gegniffel is het antwoord.

Testmateriaal en medicatie worden besteld, de capaciteit aan intensieve zorgbedden wordt opgeschaald, een noodzakelijke wissel van bevoegdheden passeert geruisloos.

Opkijkend naar het grote gelijk van andere lidstaten en van de experten, die plots ook over politiek inzicht blijken te beschikken, komen er eind maart nieuwe maatregelen.

Nu vallen de doden bij bosjes. Onze woonzorgcentra kreunen onder het gebrek aan testcapaciteit, beschermingsmateriaal en een wetenschappelijk plan. De eenzaamheid van de rusthuisbevolking is schrijnend, het gemis van dierbaren in die laatste weken allesomvattend.

Nood

We hebben nood aan klinische studies die de beschikbare medicatie screenen, aan een wetenschappelijk plan om de rusthuizen te begeleiden in cohortering. We hebben ook nood aan een snelle overheid. Het valideren van labo’s die beschikken over materiaal en knowhow moet sneller en accurater. We moeten nu ook testen op immuniteit.

De bevolking heeft nood aan leiders die een exitstrategie voorbereiden. Liefst in samenspraak met experten die niet aan politiek doen en nog minder in televisiestudio’s gaan verkondigen wat de naakte waarheid door hun links-wetenschappelijke bril is. Het coronavirus blijft onder ons, dat moeten we onder ogen zien.

Het economische en maatschappelijke kerkhof heropbouwen zal moed en kennis vergen. Onze westerse samenleving, die gebaseerd is op vrijdenken en vrijheid van handel zal zichzelf moeten heruitvinden na de eerste economische doorstart. Hoe gaan we ons wapenen tegen de globalisering die ons zo kwetsbaar maakte? Onze keuzes zullen de geschiedenis bepalen.

En de zorg… ‘Je weet het, wij plooien niet’, zei de arts mij nog, ‘we gaan verder tot het bittere einde.’