Ze denken dat de kiezers onnozelaars zijn

De resultaten van de verkiezingen zijn duidelijk, al wordt dat toch minder als je lang genoeg luistert en leest hoe die uitslag wordt uitgelegd. Er is een constante. De kiezer is fout, de partij is juist, ‘de kiezer heeft het niet begrepen’, ‘wij hebben het niet goed uitgelegd’. De partijen zullen nog eens zeggen te luisteren naar de stem van de kiezer, maar doen er alles aan om die te relativeren. En als dat niet lukt, maken ze er racisten van. Dat lucht altijd op en ontdoet je van de plicht om ze ernstig te nemen. Ach, wie houdt rekening met marginalen? En als dat niet lukt is er gelukkig nog de EU.

N-VA-Vlaams Belang: één pot nat

Laat ons eens beginnen aan de andere kant van de taalgrens. Die zouden liever de helft van de Vlaamse kiezers achter een cordon steken. MR krijgt er het verwijt dat ze, door een regering te vormen met de N-VA, die partij gelegitimeerd heeft. Alsof het om misdadigers gaat. Neen het is nog erger, het zijn cryptofascisten, je hoort de laarzen al dreunen in de straten, en hun racisme zit in hun DNA, zoals bij bijna alle Vlamingen. Zoals Jean-Pierre Rondas ooit zei, Vlamingen, het volk dat enkel mag bestaan om het meest racistische ter wereld te kunnen zijn.

Dergelijke praat horen we ook al bijna dertig jaar over het Vlaams Belang. De kiezer lijkt er nog nooit van onder de indruk te zijn geweest. Integendeel. Nadat als uitloper van die retoriek, het Vlaams Blok veroordeeld werd voor racisme haalde de partij 24%. Niemand stelde zich daar blijkbaar vragen bij. Tenzij die juristen die nu nog altijd beschaamd zijn over die veroordeling, en zo ken ik er wel wat.

Sign for my Future

Nochtans was alles in gereedheid gebracht om de kiezer deze keer goed te richten. Het klimaat, dat moest hét thema worden van de verkiezingen in 2019. In oktober 2018 hadden we Curieuzeneuze Vlaanderen over de luchtkwaliteit in uw straat. Een onderzoek waarvan De Standaard midden in de campagne de resultaten bracht. De media willen duidelijk een rol spelen in de politiek, ze willen minstens de agenda kunnen bepalen.

In de campagne van de samenvallende verkiezingen was het nog groter en onbeschaamder. Met Sign for my Future werd een dure campagne uitgerold in de hele media. Ignace Vadewalle klaagde aan op Doorbraak hoe die campagne in alle media gratis publiciteit kreeg aangeboden. Er werden geen moeilijke vragen gesteld.

Pas op, het is geen complot. Het is de leefwereld van de journalisten. Die kiezen op basis van hun overtuiging wat nieuwswaardig is en wat niet. Klimaat is voor hen heel belangrijk en dus krijgt dat een prominente plaats in de berichtgeving. Recent onderzoek toonde — nog maar eens — aan dat het merendeel van de journalisten zichzelf centrum-links situeert in het politieke spectrum. De kloof met de burger lijkt enkel toe te nemen, ze begrijpen elkaar niet meer.

Sus-journalistiek

Enkel over het klimaat mag de angst breed uitgesmeerd worden. De rest wordt gesust. Na de dood van Julie Van Espen werd in de pers vooral gesust. Niemand had echt schuld aan die situatie en we mogen dat niet opblazen, daar kwam het op neer. Geen enkele maatschappij kan absolute veiligheid garanderen, krijg je dan te horen. Zeer waar, maar het neemt de woede en het gevoel van onrecht van veel mensen niet au sérieux. Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) kwam te gemakkelijk weg met het feit dat hij geen ontslag nam als minister. De pers heeft het hem niet te moeilijk gemaakt. De berichtgeving over de moord op Julie Van Espen viel verrassend snel stil. De angst om er een thema van te maken was groot. Maar straffeloosheid is een thema bij veel mensen.

Net zoals er nog veel thema’s zijn die leven ‘in de volkswijken’. Maar wij, journalisten en politici uit de Wetstraatbubbel, weten niet wat daar leeft. Ik heb het geluk gehad veertien jaar lang les te geven. Ik heb de radicalisering van mijn, voornamelijk blanke, leerlingen zien toenemen. In 2015 schreef ik daar al over. Of zijn we de aanslagen vergeten? Wuiven we weg dat het samenleven in de multiculturele wijken niet altijd peis en vree is? En zijn we de Pano-reportage over Tremelo al vergeten? Als er niet gesust wordt, komen de verwijten.

Boze burgers

De retoriek over ‘partij van de haat’ , ‘fascisten’, ‘muren bouwen’ of ‘bruggen bouwen’, ‘ondemocratische partij’, ‘racistische partij’ of ‘luisteren naar de boodschap van de kiezer’ zal niet meer helpen. Te veel kiezers zijn boos. Ze zijn geen racist, het gaat er niet om dat mensen met een andere kleur of afkomst of religie minderwaardig zijn. Het gaat erom dat ze het gevoel krijgen dat ze zelf minderwaardig zijn. Dat ze jaren werken, alsmaar langer voor alsmaar minder, maar dat anderen, zonder bij te dragen de winst van de welvaartsstaat uitgekeerd krijgen. De gele hesjes, de deplorables, de verliezers van de wereldeconomie, krijgen de steun van boze burgers.

De boze burgers die het gevoel krijgen dat alles naar de knoppen gaat. Hun ouders krijgen een thuisverpleger over de vloer die zes minuten heeft om hen te wassen. Ze moeten langer werken, krijgen minder pensioen, hogere facturen, staan overal in de file, de vergrijzingskost moet betaald worden, de kost van de migratie en uitgeprocedeerden krijgen we het land niet uit. De onmenselijke toestanden in Brussel-Noord waar niemand iets kan aan doen en die aanslepen, tot het op een dag plots wel kan opgelost worden. Is er licht aan het einde van de tunnel? Neen, de volgende regering moet alweer 8 miljard besparen. En daarna opnieuw en opnieuw. En ondertussen betaalt Vlaanderen elk jaar 10 miljard (of meer) aan Brussel en Wallonië, dan hoeven ze ons niet als armoezaaier uit te schelden, voor fascist of racist. Of denken we echt dat Vlamingen dat niet beseffen?

En dan krijg je elke week die rijkeluiskindertjes te zien die betogen voor het klimaat en uitgebreid aan het woord komen. Daar worden mensen boos van.

Verandering

De Vlaamse kiezer snakt naar verandering. In 2014 dacht een grote groep die gevonden te hebben in de N-VA, die zou met de bezem door het systeem gaan. Maar dat lukte niet, een Belgische regering is structureel veroordeeld tot middelmatigheid ook een met de N-VA. Daar betaalt ze nu een prijs voor.

Er is geen oplossing. Dat beseffen vele kiezers en dat uit zich in het stemhokje. Want het kan zo niet langer. Maar als de hinderpaal België genomen wordt, dan duikt de volgende op. De traditionele partijen hebben misschien Vlaanderen verloren, in Europa houden ze de zaak nog stevig in handen. Elke poging om iets wezenlijk te veranderen loopt daarop vast. Deze verkiezingen hebben de Europese ivoren toren even geschud, maar nog niet doen wankelen. In Brussel en Straatsburg doen ze verder alsof er niets aan de hand is, alsof de bui wel overwaait. En ondertussen leggen ze een verklaring af dat ze zullen luisteren naar de boodschap van de kiezer. Tot een volgende ‘zwarte zondag’.

Politici die de ongerustheid en de angst van de kiezers weghonen, ondergraven de democratie.