JavaScript is required for this website to work.
post

Zelfkritiek van Duits-Iraanse moslim

Vredesprijs voor Navid Kermani

Dirk Rochtus11/1/2016Leestijd 2 minuten

De Duits-Iraanse moslim en auteur Navid Kermani oordeelt scherp over de misdaden die in naam van de islam worden begaan.  

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Het regent in binnen- en buitenland vredesprijzen, maar de ‘Friedenspreis des Deutschen Buchhandels’ geldt ondanks zijn prozaïsche naam toch als buitengewoon. Elk jaar in oktober wordt hij uitgereikt aan iemand die door zijn of haar werken op het gebied van de kunst, literatuur of wetenschap bijdraagt tot de verwezenlijking van de vredesgedachte. Oord van de plechtigheid is de Paulskirche in Frankfurt am Main, waar na de maartrevolutie van 1848 de ‘Nationalversammlung’ beraadslaagde over de fundamentele rechten van de burger. Onder de 65 tot nu toe met de Vredesprijs gelauwerde hoofden duiken grote namen op zoals Albert Schweitzer, Ernst Bloch, Jürgen Habermas en Orhan Pamuk.

Fascinatie

De eer ging dit jaar naar Navid Kermani (°1967), een Duitse oriëntalist van Perzische herkomst. Actueler kon niet. De gevierde publicist had het in zijn dankrede over Syrië en over de terreurdaden die er in de naam van de islam worden gepleegd. Als moslim was Kermani met de studie van de oriëntalistiek begonnen vanuit een fascinatie voor de ‘esthetische kracht’ van de Arabische en Perzische poëzie en de mystiek van het soefisme. De liefde voor het eigene – de eigen cultuur en het eigen land – komt het best tot uiting in zelfkritiek. Juist daarom bedroeft Kermani de neergang van de islamitische wereld en het wegkwijnen van de ‘creativiteit en vrijheid’ die haar vele eeuwen geleden zouden hebben gekenmerkt. Het probleem van de islam is de breuk met de traditie, ‘het verlies van het culturele geheugen, zijn beschavingsamnesie’. Dat komt volgens de Duits-Iraanse auteur boven op de brutale modernisering die kolonialisme en laïcistische dictaturen hadden opgelegd aan de volkeren van de Oriënt.

Barbaren

De islam voert innerlijk verscheurd een ‘Krieg gegen sich selbst’ (oorlog tegen zichzelf), die de bronnen van culturele verscheidenheid en veelduidig religieus denken drooglegt. Kermani kan er niet bij dat de grootste shoppingmall ter wereld naast de Kaaba in Mekka werd gebouwd en dat zijn leraar Abu Zaid in Cairo van ketterij werd beschuldigd omdat hij de Koran als literatuurwetenschapper bestudeerde. Het multi-etnische en multireligieuze Midden-Oosten behoort weldra tot ‘Die Welt von Gestern’ zoals de titel luidt van het werk waarin de schrijver Stefan Zweig (1881-1942) treurde over het verdwijnen van het ‘oude Europa’ in de vorm van de Oostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie. De barbaren van ‘Islamitische Staat’ (IS) voltrekken het vernietigingsproces door christenen, jezidi’s en sjiieten te vermoorden of te verknechten en door de laatste resten van vroegere culturen te slopen of te verbranden. Kermani vertelt het ontroerende verhaal van pater Jacques die zich vanuit het klooster Mar Elian in Syrië bekommerde om de locale moslimgemeenschap en er op hamerde dat ‘wij christenen ook tot dit land behoren’. De pater wist uit de klauwen van IS te ontsnappen, zijn klooster ging echter tegen de grond. Het verhaal doet denken aan de dramafilm ‘Des hommes et des dieux’ over geterroriseerde Franse kloosterlingen in het Algerije van de jaren ’90[ii]. Kermani hoopte dat de wereld actie zou ondernemen tegen IS, maar besefte ook dat hij als prijsgekroonde niet tot oorlog kon oproepen. Daarom eindigde hij zijn rede met de oproep tot een gebed voor de christenen en de vrijheid van Syrië en Irak. Een ongewoon gebaar was dat, maar als krachtig symbool kon het tellen.

Afbeelding: Kermani © www.faz.net

(Dit artikel verscheen eerder in Mededelingen nr. 50 van het ADVN.)

 

Dirk Rochtus (1961) is hoofddocent internationale politiek en Duitse geschiedenis aan de KU Leuven/Campus Antwerpen. Hij is voorzitter van het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams-nationalisme (ADVN). Zijn onderzoek gaat vooral over Duitsland, Turkije, en vraagstukken van nationalisme.

Commentaren en reacties