De cynische arrogantie van de Saudi’s

Vorige maand werden vier schepen voor de kust van de Verenigde Arabische Emiraten door onbekenden gesaboteerd, en onlangs deden zich nog eens twee gevallen van explosieschade voor. De Golf van Oman is de verbinding tussen de Perzische Golf en de Indische Oceaan, en daardoor van vitaal belang voor de export van olie en gas uit het Midden-Oosten naar de rest van de wereld.

Uit een internationaal onderzoek van de Emiraten, Noorwegen en Saudi-Arabië was gebleken dat duikers explosieven hadden aangebracht boven de waterlijn. Het rapport, voorgelegd aan de Veiligheidsraad van de VN, gewaagde van professioneel werk maar stelde Iran niet expliciet verantwoordelijk, zover hadden ze de Noren blijkbaar niet gekregen. Die conclusie trok pas de Saudische VN-ambassadeur.

It ’s all about oil, stupid

Het waren alleszins opvallend propere acties: geen doden of gewonden, geen gezonken schepen, geen smurrie in zee, gewoon een paar gaten in de scheepsromp, en hop naar de rederij. Vervolgens dook een wazig zwart-witfilmpje op, verspreid door het Pentagon, dat zogezegd toont hoe leden van de Iraanse Revolutionaire Garde een niet-geëxplodeerde zeemijn weghalen van de Japanse olietanker Kokuka Courageous. De these wordt tegengesproken door de bemanning zelf, die gewaagt van inslaande projectielen van buitenaf.

Ik heb dan ook zo mijn twijfels over de echtheid van dat filmpje, en nogal wat waarnemers vermoeden eerder een in scène gezette provocatie van Saudi-Arabië zelf. Iran heeft geen enkel belang bij een escalatie. De Saudi’s anderzijds hebben er des meer belang bij om de spanning in de Golfregio op te drijven: het zal de olieprijs de hoogte injagen, en door de sabotage in de schoenen te schuiven van Iran komt de oervijand, die militair en economisch al geïsoleerd staat, verder onder druk.

In de nadagen van het olietijdperk is het voor Saudi-Arabië kwestie van zijn economie in snel tempo te diversifiëren (daar hebben ze een grote achterstand) teneinde economisch nog te kunnen meespelen op internationaal vlak, en anderzijds zijn macht in de regio te consolideren. Daartoe is het isolement van Iran -ook een olie-exporteur- een strategische evidentie. President Trump speelt dat spel helemaal mee, en zegde zelfs met het oog daarop het nucleair akkoord met Iran eenzijdig op.

Maar tegelijk speelt er een ‘irrationele’, religieuze factor die niet moet onderschat worden: het feit dat Iran de sjiietische variant van de islam aanhangt, is een extra argument voor het thuisland van de meest achterlijke moslimideologie, het wahabisme. Het sjiïtisme staat een persoonlijke interpretatie van de koran toe die historisch evolueert, en is in dat opzicht ‘moderner’ dan de soennitische versie die enkel steunt op het letterlijke woord van de profeet Mohammed. Wat ook Iran uiteraard niet belet om de mensenrechten aan zijn laars te lappen.

De Saoedi-arrogantie is dus ambigu en historisch bepaald. Het gaat om macht, dollars maar tegelijk ook om een religieus superioriteitsdenken (de heilige bedevaartplaatsen Mekka en Media liggen op hun grondgebied). Daarbij gevoegd dus de decennia lange oliedominantie als grootste exporteur wereldwijd, de daarmee gepaard gaande immense dollarberg, en last but not least het onvoorwaardelijke bondgenootschap met de VS dat het land onbelemmerd van oorlogswapens voorziet.

Salafisme als tweede exportproduct

Deze cocktail van rationele en irrationele elementen bepaalt het typische cynisme waarmee de Saudi’s de rest van de wereld als achterlijk of op zijn best volgzame bondgenoten beschouwen. Van verlichtingsmoraal hebben ze daar helemaal geen last, integendeel. Het koningshuis van Saud,- waarmee het Belgische vorstenhuis uitstekende relaties onderhoudt-, spreidt een nauwelijks verholen minachting ten toon voor alles waar het westen voor staat: democratie, een vrije pers, vrouwenrechten, de seculiere rechtstaat, enzovoort. De financiering van salafistische moskeeën vormt in dat opzicht een opmaat voor de islamisering van Europa, waarin Saudi-Arabië dan een leidersrol zou spelen,- een ambitie die het overigens moet delen met het Turkije van Erdogan.

Hoezeer economisch en militair opportuun ook op korte termijn, Donald Trump speelt met vuur door dit ongeleid projectiel te laten begaan en te steunen. De geldstromen naar het moslimterrorisme, de genadeloze oorlog in Jemen ten koste van talloze burgerslachtoffers, de manier hoe een moordcommando uit Riyad de Saudische journalist Khashoggi in Istanbul liquideerde en het regime dat staalhard bleef ontkennen,… het vertoont allemaal de vingerafdruk van een regime dat eigenlijk de kwalificatie van schurkenstaat verdient, en dat geen enkele scrupules heeft om zijn door Allah uitverkoren positie om te zetten in absolute wereldlijke macht, ook na het olietijdperk.

Sinds de olie op het Arabische schiereiland omhoog spoot als de waterige schijt van Mohammed himself, twijfelen de Saudi’s er niet aan dat ze door Allah zijn uitverkoren tot de wereldheerschappij. Het salafisme is na de olie het tweede Saudische exportproduct, en in tegenstelling tot de olie is die grondstof ver van op. Het opzeggen van de concessie van de Grote Moskee (een idee van de katholieke fundamentalist Boudewijn I)  in het Brusselse Jubelpark was een goed begin, tot bleek dat de Saudi’s gewoon vrolijk verder de imams blijven opleiden.

Iran is allerminst een democratie naar westers model, maar men kan moeilijk beweren dat het expansionistisch denkt, laat staan dat het ons continent religieus en politiek zou willen koloniseren. Daarom moet Europa om strategische redenen afstand nemen van de Iran-boycot, en een eigen koers varen die los staat van de Trump-agenda. Sorry voor Darya Safai, en alle sympathie voor haar kruistocht tegen de Iraanse fnuiking van vrouwenrechten, maar in de internationale context hebben wij geen belang bij een isolement van Iran. Het echte gevaar gaat uit van Saudi-Arabië en het geënsceneerde sabotagespel dat tot een reëel militair conflict kan escaleren. Wat een eventuele oorlog in de Golfregio aan nieuwe migratiestromen zal opleveren, dat kunnen we slechts in onze engste nachtmerries vermoeden. Uit welbegrepen eigenbelang moet Europa vooral niét meegaan in dit sinister chantagespel, en zo snel mogelijk zijn olie-afhankelijkheid afbouwen. Mogen ze voor mijn part waterkers kweken in de Straat van Hormuz.