FC Status Quo

In onze nationale voetbalcompetitie starten de verschillende ploegen elk met een eigen budget aan de competitie. Daarmee worden dan tijdelijke Bruggelingen of Luikenaars aangeworven die een paar jaar in de kleuren van de lokale ploeg komen spelen in ruil voor een stevig aantal euro’s. Hoe meer euro’s, hoe beter de spelers. Het budget bepaalt dus in niet onbelangrijke mate het succes van de ploeg.

Als samenleving gunnen we al die ploegen ook nog eens zakken vol geld en exuberante kortingen op de lonen van de geïmporteerde spelers. Hoe groter de ploeg, hoe groter de cadeautjes van de belastingbetaler. Persoonlijk heb ik dat concept nooit begrepen. Het lijkt me geldverspilling en competitievervalsing.

Cadeaumand aan de start

Wat ik nog veel minder begrijp, is dat we ook ons politiek landschap op een gelijkaardige manier organiseren. Voor de verkiezingen van 2024 beginnen alle partijen elk met een cadeaumand aan belastinggeld. En de verschillen tussen die manden zijn best groot. De N-VA heeft zo’n 34 miljoen euro in kas om u straks te overtuigen. Vlaams Belang doet het met 17 miljoen. En die arme jongens en meisjes van Groen moeten krabben met 6,5 miljoen euro. De logica achter dit plan is heel simpel: hoe groter de partij, hoe meer geld ze van de belastingbetaler cadeau krijgen. Een beetje te simpel als u het mij vraagt.

Waar is dat nu precies goed voor? Het is in elk geval niet omdat ze met die middelen hun programma moeten uitvoeren. Het dient enkel en alleen om u van hun gelijk te overtuigen. Maar wat maakt het ene politieke concept zes keer waardevoller dan het andere, nog voor het aan de kiezer wordt voorgesteld? Of nog: waarom worden de prijzen aan de start uitgedeeld in plaats van aan de meet?

Partijfinanciering op basis van het aantal stemmen is niet alleen een scheeftrekking van de kiesstrijd. Het is ook een meesterzet in het blokkeren van de politieke markt. In een land waar iedereen het er over eens is dat het status quo ons naar de dieperik brengt, investeren we bakken geld in… het status quo. Met als extra obstakel voor vernieuwing: wie geen 5 procent haalt, mag helemaal op zijn kin kloppen.

Vernis

De rijkelijke (zelf)bediening van gevestigde partijen in combinatie met een kiesdrempel is de beste garantie dat alles bij het oude blijft. Nieuwe ideeën en partijen moeten eerst hun deugdelijkheid bewijzen voor ze opgenomen worden in het politiek bestel. Maar daarvoor moeten ze zelf de middelen zien samen te krijgen en optornen tegen de miljoenen van de concurrentie. Of erger: ze moeten zich zien te integreren in bestaande partijen waar ze vermalen worden tot electorale opsmuk.

Aan de andere kant van het spectrum kunnen oude, afgestrafte ideeën en partijen zichzelf op kosten van de belastingbetaler een nieuw laagje vernis aanbrengen en er nog eens een lap op geven. Ter illustratie: hoeveel verschillende versies van de Open Vld heeft een 50-jarige kiezer al de revue zien passeren? Wel, voor 2024 zit er nog ruim 10 miljoen in de vernispot die nu gebruikt wordt om de familiale dynastieën te laten overleven.

Kat in een zak

Moeten we elke hond met een hoedje en politieke dromen dan maar van een partijdotatie voorzien? Ook dat lijkt me van het goede te veel. Wat te denken van een soort ingangsexamen dat een politiek project op haalbaarheid beoordeelt? Die ‘haalbaarheid’ mag trouwens best ruim geïnterpreteerd worden. Het mag geen politiek gestuurd uitsluitingsmechanisme worden. Maar het mag de kiezers wel waarschuwen voor de spreekwoordelijke ‘kat in een zak’ die je al eens tegenkomt op de politieke markt. Als bedrijven zich moeten houden aan eerlijke reclamepraktijken, waarom dan de kandidaat-overheid niet?

Er is in elk geval geen enkele reden om bestaande politieke partijen zo lang mogelijk in leven te houden, en nieuwkomers te aborteren nog voor ze het levenslicht kunnen zien. Daar krijg je namelijk België van. En daar kom je niet makkelijk van af.