Groe(n)ten uit Ibiza

Voor 20 euro naar Lissabon: de democratisering van het vliegreizen –noem het maar de Ryanisering– heeft ervoor gezorgd dat werkelijk iedereen het vliegtuig instapt om zijn bijdrage te leveren aan de CO2-uitstoot. Zo’n kerosineverbrander stoot tien keer meer uit per persoon dan pakweg een TGV voor hetzelfde traject: de luchtvaart staat bovenaan in het lijstje van de CO2-uitstoters, en het vliegreizen gaat nog steeds crescendo. Luchtvaartmaatschappijen betalen daarenboven geen belasting op kerosine, zijn niet BTW-plichtig, noch onderhevig aan enige reglementering rond brandstof-efficiëntie. Het lijkt erop dat de maatschappij deze sector extra in de watten wil leggen, nog veel meer dan de auto-industrie.

Hedonisme

Reporters

Dat heeft alles te maken met het kosmopolitische imago van het vliegtuig: de wereld is een dorp, moderne mensen vliegen, en iedereen wil tot die gedemocratiseerde jetset behoren. Niet in in het minst de ecologische elite die de dieselrijders zowat als onverantwoordelijke debielen wegzet.

Zo blijkt klimaatpassionaria Anuna De Wever een indrukwekkend palmares van recente vliegtuigreizen te kunnen voorleggen, critici van de klimaatbeweging hebben dat uitgevlooid. Terecht.  Ook jongeren mogen beseffen dat schone ideeën en stoere slogans zonder concrete daden hypocriet blijven. In de rechtse rioolpers werd anderzijds ook haar genderneutraliteit (‘ik ben geen meisje en geen jongen’) erbij gesleurd om heel de beweging als een modieus-progressistische ’zure regen’ (sic) af te schilderen. Iets minder kosjer en vooral naast de kwestie: de seksuele geaardheid van Anuna zal me worst wezen, bij mijn weten scheidt genderneutraliteit geen extra broeikasgas af.

Maar dus die reisjes naar Lissabon en zo. De democratisering van de luchtvaart heeft te maken met prijsbrekers en goedkope vliegtuigtickets, maar ook met de reisdwang die het massatoerisme ons oplegt, de neurose van elders-is-het-beter, aangewakkerd uiteraard door Facebook waar al onze exotische vakanties ook breed kunnen worden geëtaleerd. Wie niet twee keer per jaar aan Zuiderse stranden of in een ski-oord gesignaleerd wordt, of een trendy city-trip meepikt, is een beklagenswaardige sukkel. Dit hedonisme, facet van een materialistische belevingscultuur zonder diepgang, is allicht een nooit opgedroogde restant van de ’68-beweging die wel de wereld wou verbeteren maar zich geruisloos liet opzuigen in het consumentisme onder motto’s als ‘sous les pavés la plage’ (onder de plaveien het strand). Plezier voor iedereen aan spotprijs, alles binnen handbereik, geen schaduwkant of keerzijde.

Ecofascisme

Die keerzijde is er natuurlijk wel. Naast de commerciële kost bestaat er wel degelijk zoiets als milieukost, kosten die collectief door de samenleving gedragen worden, zoals bijvoorbeeld ook het onderhoud van het wegennet (voor autorijden), of de ziekteverzekering als iemand zijn lever kapot zuipt of door onbeschermde losse sekscontacten  HIV oploopt. There is no such thing as a free meal, iemand moet ervoor opdraaien.

Maar terug naar de lage vliegtuigtickets. De algemene teneur is dat we fameus zullen moeten inleveren om het milieu proper te houden en de klimaatdoelstellingen te halen. En dus komt die vliegtuigtaks eraan, in de hoop dat de lage middenklasse zal passen voor de net te dure vliegvakantie. Nog los van de vraag wat men dan met de inkomsten uit die taks gaat doen, lijkt milieubewustzijn nog steeds vooral om het inleveren van geluk te gaan: gedaan met twee keer per jaar het vliegtuig te nemen aan spotprijs, slechts een paar keer per week vlees eten, minder lang onder de douche, geen vuurtjes meer stoken…. het lijkt wel één grote treurnis die ons te wachten staat als we werk maken van een CO2-neutrale planeet.

De milieubeweging gaat mee in dat schuld-en-boetediscours: de vervuilende Vlaming zal bestraft worden en moet genot inleveren. Dat ecofascisme, zoals ik het in mijn boek ‘De Langste Mars’noemde, wortelt in de teleurstelling van de linkerzijde omwille van het rechtsdraaiende gepeupel, en de cultuurmarxistische recepten die daar tegenover staan om het volk met harde hand herop te voeden. Samen met de politiek-correcte regels rond taal en attitude wil het groene betuttelingsdenken ons ook rituelen opleggen die offers vergen, pijn doen, geld kosten.

Helaba

Reporters

Luc Versteylen (° 1927)

Edoch, de Griekse wijsgeer Epicurus (‘Schenk me een glas melk in, we gaan feesten!’) betoogde al dat geluk weinig te maken heeft met luxe, misschien integendeel zelfs, en dat het de kunst is om uit kleine dingen levensvreugde te puren. Ook al vinden we ooit wel CO2-neutrale vliegtuigen uit: moet iedereen nu echt Barcelona plat lopen, zodat zelfs de bewoners acties tegen de overlast gaan voeren?

Dat is natuurlijk een vreemde gedachte in een tijd dat iedereen met het laatste type smartphone moet rondlopen, maar kijk: net nu ontstaat er een tegenbeweging van mensen die de eindeloze dwang om steeds geconnecteerd te zijn, kotsbeu worden en de smartphone bannen. Probleem voor Google, Apple en konsoorten: het fameuze consuminderen, de nachtmerrie van elke marketeer. Minder bellen betekent echter meer tijd om te converseren met mensen van vlees en bloed rondom je, en misschien ook eens je kind een extra knuffel te geven of weer een boek te lezen. Anders gezegd: wat luxe overboord gooien is geen offer maar een weg naar méér levensintensiteit. Minder zwelgen, meer proeven.

Dat klinkt misschien wollig maar de Anuna’s van deze wereld hebben die Epicureïsche klik nog niet gemaakt: dat minder meer is, en dat de bron van het geluk in onze ziel zit en niet in de gadgets waarmee we ons omringen. En dat het ideale vakantie-oord misschien maar tien meter ver ligt, namelijk in onze tuin. Dat was enigszins het discours van Pater Versteylen, de stichter van Agalev (later Groen), die door de toenmalige nieuwe partij-elite (Mieke Vogels, Jos Geysels) werd opzij gezet als een naïeve dromer. Vanaf dan is het al scheef gelopen met de Vlaamse Groenen en nam hun politiek-correct bobo-gehalte schrikbarend toe. Als protest daartegen richtte Versteylen in de jaren ’90 Helaba op, een nieuwe beweging gebaseerd op de waarden ‘saamhorigheid, soberheid en stilte’, iets wat de Calvo’s van vandaag helemaal niks zegt.

Versteylen durfde de geluksvraag nog te stellen, alle groenen na hem waren alleen nog bezig met regeltjes. Nog niet zolang geleden hoonden we die welzijnsvraag weg als geitenwollen sokken-gedoe, maar ik heb het gevoel dat de jongens en meisjes die elke donderdag gaan betogen, dringend toe zijn aan een paar lessen levensfilosofie waarin men zichzelf geen trips naar Ibiza ontzegt, maar daar gewoon geen meerwaarde in ziet.

Ik zou nu kunnen zeggen: beter dat er niet gespijbeld wordt en dat de leerkrachten Epicurus boven halen. Maar ook die filosoof is al lang afgevoerd wegens euh… niet bevorderlijk voor het welzijn van de leerling. In de plaats daarvan krijgen we fout gespelde spandoekopschriften of slogans van het type ‘Fuck me, don’t fuck the climate’. Dat brengt ons dan weer naar de neergang van het Vlaamse onderwijs, maar dat is weer een ander verhaal. Of toch niet?