1965 In Buta (Congo) worden 33 broeders en paters, waaronder 22 paters Kruisheren, vermoord door de opstandige Simba’s. Ze worden samengedreven op de oever van de Rubi rivier, en onder luid geroep met lansen, knuppels en hakmessen gedood. Daarna worden ze in de rivier geworpen. Geen enkel lijk werd geborgen. Deze missionarissen waren negen maanden voordien op hun post in Buta ontvoerd, samen met een groep missiezusters. Deze laatsten konden echter in juni 1965 worden ontzet. Tragisch is dat de ontvoering in Buta wellicht op een misverstand berustte: het telegram met de instructie tot gijzeling had het over ‘mercenaires’ (blanke huursoldaten) die moesten worden gevangengenomen. De Simba’s lazen dit evenwel als ‘missionaires’.

1958 Geboorte in Össjö (Skåne) van de Zweedse zangeres en liedschrijfster Marie Fredriksson. Ze maakt carrière in binnen- en buitenland met de groep Roxette, samen met Per Gessle. Bekendgebleven songs van haar zijn onder meer The look, Joyride, Listen to your heart, Wish I could fly. Solo: Ännu doftar kärlek, Het vind, Tro, I en tid som vår, Månljus, enz. Ze overlijdt in 2019 op de leeftijd van 61 aan de gevolgen van een hersentumor.

1933 Geboorte in Breslau (toen Duitsland) van de Nederlandse actrice en cabaretière Sylvia de Leur, als dochter van de Duitse ‘prima-ballerina’ Hertha Sommer en de Nederlandse vioolorkestleider Tonny de Leur Ze wordt echter opgevoed door haar oma. In 1948 emigreert ze naar Bussum (Noord-Holland). Ze begon als schoonheidsspecialiste. Ze speelt rollen in talrijke blijspelen, musicals en TV-spelen en bij het Lurelei-cabaret. Bekende films met haar zijn onder meer Wat zien ik?, Daniël, De mantel der liefde, De avonden en op televisie Mijn tante Victoria, Pommetje Horlepiep, enz.

De Leurs opmars eindigt als in 1975 voor haar ogen haar 12-jarige zoontje Marino met zijn fiets door een cementwagen wordt overreden en overlijdt, waarop zijzelf volledig instort. Bovendien is ze in deze periode verwikkeld in een echtscheiding van haar toenmalige echtgenoot, televisiedokter Aart Gisolf. Ze overlijdt in 2006 aan de spierziekte ALS op de leeftijd van 72.

1925 De Duitse denker en schrijver Arthur Moeller van den Bruck, centrale figuur van de Conservatieve Revolutie (Armin Mohler), beneemt zich van het leven door in Berlijn van de top van de Weissensee-brug te springen.

1917 In het Russische Rijk is de Oktoberrevolutie in aantocht. In Kiev wordt het Boerencongres bijeengeroepen door alle politieke partijen, Oekraïense zowel als Russische. Het kiessysteem steunt enerzijds op het sociale principe, anderzijds op het territoriale. Ieder district van Oekraïne moest 20 vertegenwoordigers kiezen, in totaal dus méér dan 2000 afgevaardigden voor het Boerencongres. Het nationale principe wordt niet in aanmerking genomen. Maar als het Congres zijn eerste zittingen houdt, legt het méér nationale bezieling aan de dag dan het voorgaande Nationale Congres van 8 april.

Het Boerencongres geeft met grote hevigheid zijn wil te kennen om onmiddellijk een Oekraïense staat op te richten, hetzij binnen een federatie met Rusland, hetzij onafhankelijk.

De Oekraïense politici kunnen met moeite de opgehitste gemoederen tot bedaren brengen. Zo is het slechts na zwaar insisteren van de Oekraïense socialisten dat het Boerencongres bereid is te luisteren naar de Russische sociaal-revolutionairen. Vanaf het begin neemt de Revolutie in Oekraïne een volledig nationale vorm aan.

Wilbur Wright (1867-1912)

1913 De Vrede van Londen wordt bekrachtigd. Daarmee komt er officieel een einde aan de Eerste Balkanoorlog. Precies een maand later gaat Bulgarije weer aanvallen uitvoeren op Servië en Griekenland en begint de Tweede Balkanoorlog. Helaas niet de laatste.

1912 Overlijden in Dayton (Ohio) van Wilbur Wright (45), Amerikaans luchtvaartpionier. Hij is niet neergestort, maar overlijdt aan tyfus. Deze fietsenmaker bouwde samen met zijn broer Orville Wright (1871-1948) het eerste bemande motorvliegtuig ter wereld, de Flyer. Die bleek tijdens zijn eerste vlucht in 1903 vliegwaardig te zijn.

Edward van Robaeys (1855-1906)

1906 Overlijden in Barhamur (Indië) van Edward van Robays (51), West-Vlaams priester, wiskundeleraar en Vlaams voorman. Als leraar aan het Sint-Lodewijkscollege te Brugge ontwikkelt Van Robays een intense samenwerking met Jules Delorge, leraar aan het Klein Seminarie van Roeselare, om de wiskundige vaktaal in de humaniora te vernederlandsen. Dit in het licht van de taalwet van 15 juni 1883 op het officieel middelbaar onderwijs. Toen Guido Gezelle in oktober 1885 bij een voordracht te Tielt over Leonardus L. de Bo de opstandige studentenbeweging bekritiseerde, nam hij afstand van de dichter.

Hij was de spilfiguur in de besprekingen rond de oprichting van Biekorf, een tijdschrift over volkscultuur in West-Vlaanderen, dat nog altijd bestaat. Zo raakt hij betrokken bij de redactie van de De Vlaamsche Vlagge, het Vlaamsgezinde studentenblad waarin Amaat Vyncke en Zeger Maelfait schreven, naast Hugo Verriest, Jozef Axters en Alfons Van Hee. Vanaf 1876 werden enkele jongeren in de redactieraad opgenomen, zoals Albrecht Rodenbach.

In 1890 neemt hij de plaats van Emiel Demonie over in het geheime genootschap de Swighenden Eede dat De Vlaamsche Vlagge leidt. Zijn slechte verhouding met de Brugse bisschop, Mgr. Johannes Faict, doet hem echter op 24 november 1892 beslissen om in te treden bij de jezuïeten. Anderhalf jaar later vertrekt hij als missionaris naar India om er tot aan zijn dood te werken.

1814 Ondertekening van het Eerste Verdrag van Parijs. Daarmee besluiten de grote mogendheden tot de heroprichting van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, samengesteld uit de XVII provincies der oude Nederlanden, vermeerderd met het prinsbisdom Luik.

1431 Op de markt van Rouen (Normandië) wordt de 19-jarige Jeanne d’Arc levend verbrand. Ze is sindsdien een Franse nationale heldin, bijgenaamd ‘la Pucelle d’Orléans’ (de Maagd van Orleans). Op het plein staan duizenden mensen. Er zijn drie verhogingen, de eerste en hoogste is voor Jeanne zodat iedereen haar goed kan zien. Op de andere verhogingen staan de rechters en de priesters. Jeanne wordt door de priesters naar haar podium geleid waar ze hardop begint te bidden. Dit duurt een half uur en veel mensen huilen en lopen weg omdat ze de emotie niet aankunnen. Op een gegeven moment worden de toeschouwers ongeduldig en wordt Jeanne door haar wachters het schavot opgeduwd. Er wordt haar een papieren muts over het hoofd getrokken met de woorden ‘Ketterse, weder tot zonde vervallen, afvallige, afgodenaanbidster’. Het vuur wordt aangestoken en Jeanne roept zesmaal ‘Jezus’ voordat haar hoofd voorover zakt…

Jeanne was altijd al bijzonder. Ze begon op haar 13de ‘stemmen’ te horen, en overtuigde Franse geestelijken ervan dat ze door God was uitverkoren om Frankrijk te bevrijden van de Engelse bezetters. Ze wist het Franse leger tot opmerkelijke overwinningen te inspireren maar viel in handen van haar vijanden. Ze wordt al in 1456 gerehabiliteerd en in 1920 heiligverklaard. Ze is één van de patroonheiligen van Frankrijk.

Aart Gisolf

30 mei. Historische dag: Verdrag van Parijs richt Verenigd Koninkrijk der Nederlanden op