Het is wat op de achtergrond geraakt door de oorlogen Rusland-Oekraïne en Israël-Gaza, maar de oorlog in Soedan duurt nu al vijftien maanden, en heeft een ernstige humanitaire en voedselcrisis veroorzaakt. vluchtelingen blijven maar toekomen, en het conflict kan destabiliserende gevolgen hebben voor de hele regio.

De recente geschiedenis van Soedan levert weinig vrolijk nieuws op. Afgelopen decennia werd dit grote land, gelegen in het noordoosten van Afrika, geconfronteerd door vele etnische conflicten, vervolging van christenen, dictatuur, en bittere armoede. Van 1983 tot 2020 werd de sharia (islamitische wetgeving) streng toegepast in het land, en waren er vele buitenlandse extremistische islamitische milities en partijen kind aan huis.

Strijdende partijen

In 2011 scheurde het voornamelijk christelijke zuiden zich af en vormde de nieuwe staat Zuid-Soedan, maar het werd geen succesverhaal. In 2019 werd de Soedanese dictator Omar al-Bashir afgezet en leek het even dat het land een overgang zou maken richting democratie. In 2020 verzoende het land zich met Israël. In 2021 vond er een staatsgreep plaats, en dan kwam er een burgeroorlog tussen de Sudanese Armed Forces (SAF) en de Rapid Support Forces (RSF).

Deze SAF, zeg maar het Soedanese leger, worden geleid door Abdel Fattah al-Boerhan, en krijgt de steun van onder meer Egypte en Iran. De RSF worden geleid door Mohamed Hamdan Dagalo, vaak Hemeti genoemd, en krijgen steun van onder andere de Verenigde Arabische Emiraten en de Russische Wagner-militie. Beide zijden gebruiken excessief geweld en zetten voedsel in als oorlogswapen. Er is al lang sprake van verkrachtingen en vernietiging van civiele infrastructuur. Ook de politieke partijen zijn verdeeld: het Democratic Bloc steunt het leger, de partij Taqaddoem steunt de RSF. Ooit was Hemeti de rechterhand van Al-Boerhan, maar nu kunnen de twee samen duidelijk niet meer door één deur. Aan het hoofd van Taqaddoem staat Abdullah Hamdok, ooit eerste minister van Soedan.

Catastrofe aanstaande

Al tienduizenden mensen zijn gedood, en volgens schattingen beloopt het aantal vluchtelingen ongeveer tien miljoen. Die komen (naast de interne vluchtelingen – internally displaced persons, zoals dat heet) in de eerste plaats terecht in de buurlanden van Soedan. Die buurlanden zijn, met de klok mee: Egypte, Eritrea, Ethiopië, Zuid-Soedan, de Centraal Afrikaanse Republiek, Tsjaad en Libië. Dit laatste land ligt aan de Middellandse Zee. Maar ook een verderop gelegen land als Oeganda deelt in de prijzen.

Zo’n 750.000 Soedanezen zullen op korte termijn sterven door voedselgebrek, en men weet nu al dat het komende oogstseizoen een catastrofe wordt. Daarbovenop staan grote gedeelten van het land onder water door overstromingen, wat er onder meer voor zorgt dat vluchtelingen vast komen te zitten. In tegenstelling tot de vele vorige conflicten in Soedan wordt er ook gevochten in de hoofdstad Khartoem, wat het geheel nog tragischer maakt.

Weinig uitzicht op vrede

In 2023 vonden er al vredesgesprekken plaats in Djedda (Saoedi-Arabië), gesteund door de Verenigde Staten, maar die hebben niks opgeleverd. In het weekend van 6-7 juli zijn vredesbesprekingen begonnen in Cairo (Egypte), met afgevaardigden van onder meer de Verenigde Naties, de Afrikaanse Unie, de Arabische Liga en de Europese Unie, maar niemand gelooft dat die veel resultaat zullen boeken. De gesprekken worden geleid door Egyptisch minister van Buitenlandse Zaken, Badr Abdelatty, die tot voor kort nog ambassadeur was in Brussel. Voor de Verenigde Staten is Soedan geen prioriteit, en de Verenigde Naties leggen niet veel gewicht in de schaal: voor velen is Soedan een ver-van-mijn-bedshow.

Abdullah Hamdok

Het oorlogsdrama in Soedan