Islamitische rebellen zijn erin geslaagd om Aleppo, de tweede grootste stad van Syrië, te veroveren. De situatie in het land leek sinds 2020 gestabiliseerd, maar nu beweegt er weer wat. En dit nadat de Gazastrook en Libanon al in vuur en vlam stonden door de oorlog met Israël.

In 2011 begon een burgeroorlog in Syrië. Toen in het kader van de Arabische Lente, de revolte die ervoor gezorgd had dat de presidenten van Tunesië en Egypte moesten opstappen. Het regime van de Syrische president Bashar Al Assad werd en wordt gesteund door Iran, de Libanese sjiitische militie Hezbollah en Rusland. De islamitische rebellen kregen dan weer de steun van onder meer Frankrijk, Qatar, Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en de Verenigde Staten.

De bloedige Syrische burgeroorlog die meer dan 500.000 doden en miljoenen vluchtelingen opleverde, leek in 2020 tot een eind gekomen. Syrië bleef verbrokkeld achter. President Assad had tot vandaag het grootste deel van Syrië opnieuw in handen, maar het gros van de noordelijke provincie Idlib bleef bezet door islamitische rebellen. In het noordoosten bouwden de Koerden een autonome regio uit en in de grensstreek met Turkije creëerde de Turken een ‘veiligheidszone’.

Tot afgelopen woensdag de rebellen vanuit Idlib richting Aleppo trokken, die stad veroverden en nu ook richting Hama willen gaan. Hoe komt dat toch?

Zwak regime

Assad heerst maar over een gedeelte van Syrië. Zijn regime is zwak en hij heeft nauwelijks manoeuvreerruimte omdat hij gebonden is aan de ‘goodwill’ van Iran, Hezbollah en Rusland. Partner Rusland heeft militaire basissen in Syrië, maar na de inval in Oekraïne verzwakte de aandacht voor het land. Israël deelde bovendien rake klappen uit aan het net als Rusland ondersteunende Hezbollah en dus zien de rebellen nu hun kans om de jihad te herlanceren.

De belangrijkste militie die Aleppo binnenviel, is het soennitische Hayat Tahrir al-Sham (HTS), een volgens de Verenigde Staten terroristische organisatie die voortkomt uit Al-Qaida. Aan het hoofd van die organisatie staat Abu Mohammad Al Jowlani. De rebellen veroverden de luchthaven van Aleppo en zetten intussen ook de deuren van de gevangenissen open.

Buitenlandse invloeden

De buitenlandse bemoeienissen in Syrië maken de situatie bijzonder complex. Om te beginnen zijn er vijf buurlanden: Irak, Israël, Jordanië, Libanon en Turkije. Met Irak zijn de relaties goed, en Iran steunt Syrië omdat het het land beschouwt als behorend tot de sjiitische as (Iran, Irak, Syrië en Libanon) en het Syrië ook nodig heeft voor wapentransfers richting Hezbollah en het Palestijnse Hamas.

Libanon kijkt dan weer ongerust naar de situatie in Syrië, want een heropleving van de burgeroorlog in Syrië zou een nieuwe vluchtelingenstroom kunnen veroorzaken

Israël heeft geen probleem met de rebellen in Syrië omdat die een tegengewicht vormen voor het sjiitische en pro-Iraanse Hezbollah, maar zit ook niet te wachten op nog meer chaos. Libanon vreest dan weer vooral dat een heropleving van de burgeroorlog een nieuwe vluchtelingenstroom kan veroorzaken. Turkije steunde de rebellen vroeger, maar is nu vooral uit op meer controle over Syrië om de vele vluchtelingen die in Turkije leven te doen terugkeren. En dan zijn er natuurlijk nog de VS, die het regime van Assad bestrijden omdat dit samenwerkt met Iran en Hezbollah, en zo een potentieel gevaar vormt voor Israël.

Mensen slaan op de vlucht

De voorbije dagen zijn al 14.000 mensen hun huizen ontvlucht en vielen er al honderden doden. Rusland steekt nu opnieuw een tandje bij in de strijd tegen de rebellen, terwijl Turkije oproept om de kalmte te bewaren, al doen er ook geruchten de ronde dat de rebellen net van Turkije groen licht hebben gekregen om Aleppo aan te vallen. Iedereen lijkt het er wel over eens dat de Syrische president er nog nooit zo zwak heeft voorgestaan als nu. Het regime staat nog niet op instorten, maar een blijvend verlies van Aleppo zou wel het begin van het einde kunnen betekenen voor de Assad-dynastie, terwijl er nog altijd geen realistisch alternatief voorhanden is. Tegelijk kan het conflict ook een nieuwe vluchtelingenstroom richting Europa op gang brengen en dreigt ook een verdere balkanisering van het Midden-Oosten.

Abu Mohammad Al Jowlani

Aleppo in handen van rebellen: Syrische burgeroorlog herbegint