‘De rijken zoeken het zelf’ is de officieuze strijdkreet van de linkerzijde. Wat ze zoeken, wat ‘het’ is, is voor interpretatie vatbaar, en kan uitgelegd worden à la tête du client. Eén uitleg kregen we vorige week woensdag, toen een schutter het vuur opende op Brian Thompson, de CEO van UnitedHealthcare, een private zorgverzekeraar.

Thompson overleed. Geveld door kogels met hulzen waarin de woorden ‘delay’ (‘vertraag’), ‘deny’ (‘weiger’) en ‘depose’ (‘zet af’) gekerfd stonden. De schutter vond de mosterd bij een kritisch boek over de Amerikaanse verzekeringsindustrie: ‘Delay, Deny, Defend’ van oud-professor Jay Feinman.

‘Delay’ verwijst naar de manieren waarop gezondheidszorgverzekeraars behandelingen vertragen zodat de verzekerde ze uiteindelijk opgeeft (en de verzekeraar niet moet betalen), ‘deny’ naar de eigenlijke weigering van een verzekeraar, zoals UnitedHealthcare, om gedane procedures terug te betalen. ‘Depose’, ‘zet af’, was een originele twist van de schutter; hij zette de CEO af, ontnam hem definitief zijn macht.

Wantrouwen

Het Amerikaanse wantrouwen jegens de gezondheidszorgindustrie is groot. Eén peiling uit 2024 toont dat een meerderheid van de bevolking (51 procent) een ‘zeer of vrij’ negatief idee heeft over de sector. Slechts 31 procent heeft een ‘zeer of vrij’ positieve indruk. Dat heeft minder te maken met de kwaliteit van de gezondheidszorg, die prima presteert, en meer met de financiering en kosten van het systeem.

De Amerikaanse gezondheidszorgverzekering is een ‘mixed system’, deels publiek, maar vooral privaat. Een meerderheid (53 procent) van de Amerikanen wordt verzekerd via hun werkgever. Die betaalt de verzekeringspremie aan een private verzekeraar, als onderdeel van de verloning van de werknemer. Hoe goed de dekking door de verzekeraar is, hangt af van het geselecteerde ‘plan’, de polis. Voor laagbetaalde, vervangbare werknemers is dat plan meestal minder voordelig dan voor hoogbetaalde, minder vervangbare.

Onmenselijk

Private zorgverzekeraars zijn ondernemingen met een winstmotief. Dat is logisch, want een verlieslatend bedrijf zal niet lang bestaan. Polissen met een lagere premievoorwaarde (lagere opbrengsten), zullen ook betrekkelijk povere dekking (lagere kosten) bieden tegen de uitgaven verbonden aan gezondheidsproblemen (medicatie, consultaties, operaties etc.). Winstmaximalisatie, uiteraard zonder de wet te breken, is de taak van iedere CEO.

Die economische logica voelt in de gezondheidszorgsector evenwel onredelijk, soms zelfs onmenselijk aan. Dat heeft veel te maken met de bijzonderheid van het product. Een rekkenvuller in Walmart kan zich geen Mercedes veroorloven en zal die ook niet kopen. Hij kan autonoom beslissen of hij de kost draagt. Voor gezondheidszorg ligt dat anders. Iedereen, arm en rijk, wordt ziek, heeft een ongeval of wordt met de ene of de andere genetische voorbestemming geboren. Gezondheidszorguitgaven zijn, met andere woorden, heel wat minder optioneel dan de aankoop van een dure wagen.

Steun

Die complexiteit leidt ertoe dat het debat over een nationale gezondheidszorgverzekering nooit echt gaat liggen. Een verzekering die eenieder op een gelijke manier dekt, eventueel aangevuld door een particuliere markt van aanvullende verzekeringen (zoals in België), blijft voor sociaaldemocraten en socialisten de heilige graal.

De steun hiervoor is op het eerste gezicht groot, al werkt de vaagheid van de vraagstelling — hoe concreter, hoe moeilijker — consensus in de hand. Zo antwoordt zes op tien bevraagden (59 procent) ‘ja’ op de vraag of ‘het de verantwoordelijkheid is van de federale overheid om ervoor te zorgen dat iedere Amerikaan verzekerd is’. Een meerderheid voor het principe, maar de uitwerking blijft moeilijk. Bovendien is deze precaire meerderheid partijpolitiek scherp verdeeld: de meeste Republikeinen verzetten zich tegen federale overheidstussenkomst.

Volksheld

De moord op de UnitedHealthcare-CEO maakte heel wat emoties los, vooral negatieve. De openlijke steun voor de moordenaar liep dermate de spuigaten uit, dat de New York Times — geen rechts, ‘neoliberaal’ blad — er een paniekerig stuk aan wijdde. De krant wijst erop dat de waarschijnlijke schutter, een knappe, jonge(re) man, in sommige hoeken vereerd wordt als een ‘volksheld’ (een ‘folk hero’). Online wordt uitdrukkelijk opgeroepen om de politie niet te helpen bij haar zoektocht naar de dader.

Adrian Vermeule, conservatief rechtenprofessor aan de Harvard Universiteit, hoort in de steun aan de moordenaar van Brian Thompson een echo van Maximilien de Robespierre, de man achter de Franse Revolutionaire Terreur (1793-1794). ‘Als het krankzinnige progressieve gejuich voor de moord op de CEO je doet denken aan Robespierre’s “de onderdrukkers van de mensheid straffen is clementie; hen vergeven is wreedheid”, dan is dat geen toeval. Een afschuwelijk mensbeeld werd losgelaten op de wereld en waart nog steeds onder ons’, schrijft Vermeule op X.

Politiek verzet tegen ‘het systeem’, altijd legitiem maar niet altijd verstandig, vervelt te vaak in geweld tegen personen die deelnemen aan het systeem, meestal illegitiem en zelden verstandig. Brian Thompson was een echtgenoot en vader die een onderneming leidde die een belangrijke taak vervult in het huidige gezondheidszorgsysteem. Dat systeem kan veranderen, door verkiezingen en lobbywerk, niet door moord. Ook niet door een ‘volksheld’.

Adrian Vermeule

Een vermoorde CEO en een gebroken systeem