Prinselijk rijken kopen Picasso bij Christie’s. Dat is routine. Vorstelijk rijken kopen knokenbeesten uit de voorhistorie in Zürich, Londen of Parijs. Dat is avant-garde. De dinosaurussen ankeren in Vlaanderen in Merelbeke, Antwerpen, Brussel en Durbuy. Dat laatste heeft de signatuur van Marc Coucke.

Marc Coucke, ondernemer en investeerder, koopt een derde dino en plant een belevingscentrum voor de knokenbeesten in Durbuy, stilaan het Waalse Knokke. In Merelbeke prepareert het koppel Luc Hennion-Agatha Kabwandi dinosaurussen voor de verkoop bij prestigieuze veilinghuizen als Christie’s, Koller en Bonham. Uren werken zij in de schaduw van Gent om een geraamte toonbaar te maken. Puzzelen met de botjes is priegelwerk.

Vijfenveertig kilometer verder, in Antwerpen, groeit een dino-nest. Fernand Huts viste met 5,6 miljoen euro een T. Rex uit het Krijttijdperk op, een knuffel van 145 tot 66 miljoen jaar oud. De jongste joligheid van Croesussen. De naam Boerentoren kleeft aan de huidige sinjoren, voortschrijdend inzicht zal de kolos herdopen tot Hutstoren. In de Hutstoren kijkt u ooit naar de kunst van de Phoebus Foundation, de stichting van het echtpaar Huts-Van den Heuvel. Artistieke verf, steen, edelmineralen, textiel zullen er uitgestald zijn. Onverwachts verschijnt een T. Rex van 11,6 meter lang en 3,9 meter hoog, de troetel heeft 50% originele botten, 50% zijn de afgietsels van dino-skeletten. De vindplaats in de VS is een kerkhof van superoudjes.

De sinjoorse dino is prettig én een mager beestje naast de Galerij van de Dinosauriërs van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) in Brussel. Deze hall is de grootste dino-zaal van Europa en de wetenschappers van het KBIN beschikken over 3 miljoen fossielen en 40 kilometer boorkernen voor hun onderzoek. België werd een pionier van dino’s door de vondst einde van de negentiende eeuw van dertig iguanodons in de kolenlagen van Bernissart. De kastaars zijn dé trofee van het museum.

Ambras

Fernand Huts, en het zal deze provocateur plezieren want ambras is zijn dada, zit in de guerrilla tussen de kapitaalkrachtige verzamelaars en de fossielenwetenschappers. De beroeps zijn boos en jaloers op de kopers met diepe zakken. In 2006 groef een cowboy van Montana (VS) de Duellerende Dinosaurussen op, de intiem verbonden en volledige skeletten van een Triceratops horridus en een Tyrannosaurus rex. De mode van de knokenbeesten kreeg vaart in 2018 toen het Franse veilinghuis Aguttes een bijna compleet skelet van een vleesetende dinosaurus verkocht tegen 2,4 miljoen dollar. Twee jaar later was dat borrelgeld toen Christie’s in Londen ‘Stan’ verkocht, een T. Rex, tegen 31,8 miljoen dollar.

Nadien versnelde het opgraven en verpatsen van voorhistorische kanjers. Het fossielenparadijs Hell Creek in de VS overspant vier staten en is de grootste fabriek van commerciële dino’s om een goede reden. Fossielen ontdekt op een Amerikaans privé-terrein zijn de eigendom van de grondbezitter. Elders is de staat de eigenaar. De veilinghuizen kennen de vliegroutes naar Hell Creek.

Wie pissig toekijkt is de meerderheid van de paleontologen: de wetenschappers van het fossielenonderzoek. Meldt Science & Technology van The Economist. Zij vrezen dat de beste fossielen – hierbij tellen zeldzaamheid, uniciteit en volledigheid, eveneens de maatstaven van de Nieuwe Rijke Kopers – belanden bij de verzamelaars en hun werkterrein afbrokkelt door de forse sommen voor dino’s bij de veilinghuizen. De Society of Vertebrate Paleontology (VS) stuurde in 2020 een open brief naar Christie’s met de beschuldiging: ‘Wat u verkoopt is een verlies voor de wetenschap.’

Wat toont de praktijk? De T. Rex, vermoedt wordt een nieuwe soort, die Aguttes verkocht in 2018 aan een anonieme Franse kunstverzamelaar is al vijf jaar nergens te zien. Wetenschappelijke tijdschriften boycotten als verweer studies die gepubliceerd worden over fossielen in privéhanden. Niet elke paleontoloog deelt die weerzin want wat blijkt? Verzamelaars als Fernand Huts keilen de natuurhistorische musea niet uit de markt. Dat bewijst Science & Technology. De veiling van ‘Stan’ in 2020 was een oorlogsdaad voor de paleontologen, omwille van de naamloze koper. Vorig jaar pas werd bekend dat de T. Rex een centrale plaats zal innemen in 2025 in het nieuwe Natuurhistorische Museum van Abu Dhabi. Het grootste exemplaar ooit van een Tricaterops Horridus belandde voor 7,7 miljoen dollar bij een Amerikaanse zakenman en deze leent, voor de lange termijn, het mega-fossiel uit aan een kindermuseum in Florida.

De Paleontologische Zeitung (2020) publiceerde het verweer van 50 paleontologen tegen de Society of Vertebrate Paleontology: privéverzamelaars zijn niet automatisch de vijand. Het tegenargument was concreet: de Archaeopteryx, voor het eerst beschreven in 1861 als een gevederde dino, onderbouwde de stelling dat onze vogels afstammen van reptielen. Alle twaalf bekende Archaeopteryx’en werden gevonden, verzameld en opgezet door privé-zoekers. Wie de geprivatiseerde fossielen uit het wetenschappelijk discours houdt, zit fout meent het Duitse vakblad.

Daar komt bij dat noch de meeste museums noch de deskundigen het geld hebben voor hun huiswerk. Daarom kunnen Fernand Huts en konsoorten een opbouwende rol spelen. In de Hutstoren zal de familiale T. Rex, formeel eigendom van de Phoebus Foundation, te pronk staan voor elke nieuwsgierige.

Agatha Kabwandi

De knoken van Vlaanderen