Groene ministers voor Energie van Duitsland, Luxemburg en Oostenrijk beloven een felle strijd tegen kernenergie binnen de Europese Unie te leveren. Ondertussen verdenken de Fransen de Belgische minister Tinne Van der Straeten (Groen) ervan mol te willen spelen in de pro-kernenergieclub.

Niet uitgenodigd

Vorige week kwam de Energieraad bijeen. Dit is de vergadering van de ministers van Energie van de EU bij de Raad van de EU. Er tekende zich een kloof af tussen lidstaten die voorstander zijn van kernenergie, en de tegenstanders van kernenergie. Na afloop zweeg de Belgische federale minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) in alle talen over dit onderwerp. Van der Straeten pakte uit met de beslissing om de gasconsumptie met vijftien procent te reduceren.

Twee blokken landen vergaderen afzonderlijk over kernenergie: de voorstanders en de tegenstanders. Langs de ene kant stond Frankrijk samen met tien lidstaten deelnemen aan de Franse ‘alliantie’ voor kernenergie. Dit is de beruchte alliantie waar België niet voor uitgenodigd werd tijdens een informele top in Stockholm in februari.

Volgens sommige bronnen zou Van der Straeten na informele contacten uit Parijs aangegeven hebben dat België geen interesse had om deel te nemen. Volgens andere bronnen bij de Franse EU-delegatie in Brussel en binnen het Elysée werd Van der Straeten inderdaad, zoals ze zelf beweerde, niet uitgenodigd. Off the record klonk het dat de Belgische minister niet uitgenodigd werd omdat de uitnodiging enkel naar de acht landen gezonden werd die de brief over koolstofarm waterstof ondertekenden. Ook de landen die hun steun hadden uitgesproken in de Raad van de EU over het meetellen van elke technologie bij koolstofarme waterstof, kregen de uitnodiging.

Anti-kernenergiegroep

De landen voor kernenergie, die Frankrijk steunen, zijn Bulgarije, Finland, Hongarije, Kroatië, Nederland, Polen, Roemenië, Slovakije, Slovenië en Tsjechië. Onder leiding van de Franse minister voor Energie en Ecologische Transitie, Agnès Pannier-Runacher, zaten deze landen samen. Voor deze landen zijn de doelstellingen van de EU om klimaatneutraal te worden onhaalbaar zonder kernenergie. Steen des aanstoots bij deze lidstaten was dat de voorstellen van de Europese Commissie niet eens kernenergie vermeldden in het vraagstuk om de Europese industrie te ‘decarboniseren’.

Rond de groene minister van Oostenrijk vormde zich een anti-kernenergiegroep die zich profileert als ‘vrienden van hernieuwbare energie’. Blijkbaar zit Van der Straeten net als haar Duitse en Luxemburgse groene collega’s in dat kamp. De vraag is of dit ook de lijn is die de federale regering en de meerderheid in de Kamer voorstaan. Bizar is dan ook de melding dat Van der Straeten net als haar Italiaanse collega (die geen kerncentrales wil in Italië omwille van het aardbevingsgevaar) zou aanwezig geweest zijn als ‘waarnemer’ bij de Franse alliantie voor kernenergie.

Dit laatste verbaasde vriend en vijand. Ook de Europese pers stelde zich daar vragen bij. In de Belgische pers geen woord over de aanwezigheid van de Belgische minister die weigert kernenergie te zien als een oplossing. Van der Straeten sloot in België in september en januari nog twee kernreactoren (Doel 3 en Tihange 2), die door ingrijpende maatregelen door Engie zelfs voorgoed onbruikbaar blijken. Ondertussen is de verlenging van de jongste kernreactoren in België nog steeds niet rond.

Lidstaten zonder kerncentrales

De Franse alliantie wil tevens de ontwikkeling van nieuwe kerntechnologie promoten en ondersteunen. Dan zou het niet enkel gaan over de kleine modulaire kernreactoren (SMR).

Kort na de Energieraad haalde de Duitse groene minister van Energie Habeck nog uit naar kernenergie. Hij kondigde aan dat de Duitse kerncentrales dicht moeten volgens de planning.

Amper een week voor de Energieraad stemde het parlement in Parijs voor het heropstarten van het onderzoek en de investeringen in kernenergie. Hierdoor tekent de Frans-Duitse tegenstelling zich steeds sterker af. De groene ministers in Duitsland en Oostenrijk zetten samen met hun linkse Spaanse collega acties op om de Franse plannen te fnuiken. De tegenstanders stellen zich steeds agressiever op. Vooral Leonore Gewessler, de Oostenrijkse groene minister, wil strijden tegen kernenergie. Gewessler verzamelde Denemarken, Estland, Ierland, Letland, Litouwen, Luxemburg en Portugal rond zich. Allemaal landen zonder noemenswaardige industrie qua kernenergie en bovenal zonder kerncentrales.

Ook Griekenland, Italië, Kroatië en Polen hebben geen kerncentrales, maar op Italië na willen die wel zoals Finland en Zweden investeren in nieuwe kerncentrales.

Kernenergie niet klimaatneutraal

De Franse minister Pannier-Runacher vraagt gewoon dat de Europese Unie alle energie op dezelfde voet behandelt teneinde de doelstellingen te bereiken om in 2050 klimaatneutraal te zijn. De Fransen willen vooral dat het nieuwe wondermiddel waterstof, geproduceerd dankzij kerncentrales, opgenomen wordt in de richtlijn voor hernieuwbare energie. Maar de Luxemburgse groene minister van energie, Claude Turmes, sprak zich daar uitdrukkelijk tegen uit. Toch zijn er maar zeven lidstaten tegen de erkenning van ‘groene’ waterstof gemaakt dankzij kerncentrales. Het zijn stuk voor stuk regeringen met een groene of linkse minister van energie.

Het probleem stelt zich dat de Europese Commissie bezwaarlijk als scheidsrechter kan optreden. De commissie zit geheel op de lijn van groenlinks. Diederik Samsom, de voormalige Greenpeace-activist, ex-PvdA-leider en topmedewerker van de socialistische Eurocommissaris Frans Timmermans, deed afgelopen weekend ook zeer felle uitspraken. Timmermans weigert kernenergie te erkennen als klimaatneutraal. Zelfs de voorzitster van de Europese Commissie speelt dat spel mee door te verklaren en te tweeten dat kernenergie ‘niet strategisch’ is.

Mager resultaat

De bal ligt daarom in het kamp van de Zweedse regering, die momenteel het roterende zesmaandelijkse voorzitterschap van de Raad van de EU uitoefent. De christendemocratische Ebba Busch, Zweeds minister van Energie, blonk ondanks haar voortreffelijke Engels niet echt uit in duidelijkheid tijdens de afsluitende persconferentie. Busch is net als haar regering een groot voorvechtster van strenge klimaatpolitiek en debiteerde vooral veel gemeenplaatsen over zaken als klimaatneutraliteit.

Het enige waar Busch na de Energieraad mee kon uitpakken was het aannemen van een nieuwe verordening voor gasbesparingen. Die zou cruciaal zijn voor de EU om haar doelstellingen met betrekking tot gasopslag te halen en op de volgende winter voorbereid te zijn. Het streefcijfer is ook in de nieuwe verordening (lopend van 1 april 2023 tot en met 31 maart 2024) vijftien procent ten opzichte van het gemiddelde verbruik in de periode van 1 april 2017 tot en met 31 maart 2022. Hoe ze deze streefcijfers willen halen, bepalen de lidstaten zelf.

De nieuwe verordening is een mager beestje. Eigenlijk veranderen enkel de rapportageregels voor de lidstaten.

Verbrandingsmotoren

Op de persconferentie na de Energieraad volgden vooral vragen over het verbod van verbrandingsmotoren bij auto’s. Iets dat niet eens op de agenda stond van de Energieraad. De aanleiding was dat de lidstaten blijkbaar het verbod de dag voordien hadden goedgekeurd, met de belofte dat er later uitzonderingen voor synthetische brandstoffen zouden worden toegevoegd. Nochtans bevatte het goedgekeurde voorstel zelfs een verbod op biobrandstoffen voor verbrandingsmotoren. De opmerkelijke Duitse blokkering die zoveel media-aandacht kreeg, stierf dus een stille dood in ruil voor een vage belofte.

De Europese Commissie heeft nu haar wetgeving op zak die verbrandingsmotoren verbiedt in 2035. Elke uitzondering zal nu immers via rechtbanken kunnen geblokkeerd worden door klimaatactivisten.

Agnès Pannier-Runacher

EU-lidstaten verdeeld in twee kampen over kernenergie