Een scheiding van kerk en staat? Daar gelooft het Rusland van Poetin niet heel erg in. De kerk moet integendeel de oorlog steunen. Een klooster uit Minsk gaat daar nogal ver in.

Een jaar geleden wees patriarch Kirill Russische rekruten bij de Sint-Joriskerk op de Poklonnaja-heuvel in Moskou op hun ‘unieke missie’. Omringd door bodyguards zegt de hoogste leider van de Russisch-orthodoxe kerk: ‘Broeders, jullie gaan nu naar een plek waar het van groot belang is het vaderland te beschermen. Ik zou willen dat jullie daaraan denken en daarvoor zullen strijden. Het gaat niet om lokale conflicten of geopolitieke balansen. Het gaat hier om het allerbelangrijkste: de verdediging van ons vaderland.’

Begin mei doet hij er tijdens een kranslegging voor in de Tweede Wereldoorlog gesneuvelde soldaten van het Rode Leger nog een schepje bovenop. ‘God geve dat geen enkele externe kracht en geen enkel intern conflict ons vaderland zal verzwakken. Vandaag speelt Rusland een unieke geciviliseerde rol in de wereld, omdat wij de uitdagers zijn van vreselijke tendensen die de menselijke waardigheid willen vernietigen… Rusland is de enige factor ter wereld die het einde van de mensheid kan voorkomen’, aldus de patriarch.

Sint-Elisabethklooster

Bij de meeste dienaren van de Russisch-orthodoxe kerk roept de haatpreek van het hoofd van de kerk geen verwondering op. De staatsreligie is immers allang doordrenkt met oorlogspropaganda. Maar sommige kerkelijke instellingen overtreffen alle andere gelovigen in hun ijver. De bewoners van het Sint-Elisabethklooster aan de noordelijke stadrand van de Wit-Russische hoofdstad Minsk strijden met volle overtuiging de ‘heilige strijd tegen het einde van de mensheid’.

De site van de zusters is uiterst professioneel opgezet en is beschikbaar in het Engels, Russisch, Duits, Frans, Italiaans en Servisch. Naast het nonnenklooster omvat het religieuze complex aan de rand van Minsk kerken, een cultureel centrum, kunstateliers, een café, een pelgrimshuis, een jeugdclub en opvangcentra. Vlakbij ligt een internaat dat eveneens met het klooster is verbonden.

Donaties

Het religieuze complex wordt geleid door Andrej Lemesjonok. De priester zegt er rotsvast van overtuigd te zijn dat het Russische leger strijdt voor het orthodoxe geloof. In een interview op de Wit-Russische staatstelevisie zei de biechtvader van het klooster voor het eerst zelf dat zijn klooster donaties inzamelt. ‘Ik zal je een interessant verhaal vertellen, er was onlangs een geval in Amerika. Een uit de kluiten gewassen Amerikaan benaderde een van onze nonnen en zei: “Wat vind je van Loekasjenko?” – “Goed.” – “Wat vind je van Poetin?” – “Goed.” De zuster was al bang, dat hij haar zou slaan. Maar de Amerikaan trok zijn portemonnee: “Hier heb je mijn donatie.” Er zijn ook verstandige mensen in het Westen die alles begrijpen.’

Het accent ligt op het wereldwijd inzamelen van donaties

Met de actie ‘Hulp voor de broeders’ wordt in samenwerking met ‘moedertje’ Jevgenija Tsivtsivadze van het Maria Magdalena-klooster in het district Orjol geld ingezameld voor de aanschaf van voertuigen, materieel, medicijnen en drones voor het Russische leger. In Minsk ligt de leiding van de ‘goede doelen’ in handen van zuster Aleksandra Ljachova. In een undercover-gesprek door een reporter van oppositiemedium BelSat vertelde ze dat het accent ligt op het wereldwijd inzamelen van donaties. ‘In Duitsland hebben we ook onze mensen zitten, we hebben geprobeerd daar goederen in te kopen, maar we zitten met de douane, het handigst is te collecteren en met het verzamelde geld alles in Minsk of Moskou te kopen.’

De collectebus van de zusters in een expositieruimte van het Europees Parlement.

Buitenlandse tournee

De zusters zijn met hun eigen koor en kloosterproducten regelmatig te gast in kloosters, kerken en jaarmarkten in het buitenland. In een expositieruimte van het Europees Parlement in Brussel werd vorig jaar zelfs een collectebus met Frans opschrift neergezet voor het Wit-Russische klooster. Maar niet overal worden de zusters met open armen ontvangen. In november 2022 werd de vergunning ingetrokken voor een verkoopstand op de kerstmarkt van Winchester. Activisten hadden de Britse gemeente ingelicht over de steun van de kloosterorde aan de Russische agressor.

In België waren de bewoners van het Sint-Elisabethklooster welkom. Op 12 mei 2022 mochten ze hun kloosterwaren, iconen en boeken te koop aanbieden in de Sint-Jozefkerk in Antwerpen. Ook werd er druk geld ingezameld. De orthodoxe kerk in Gent organiseerde in 2022 een complete kerstmarkt voor de oorlogszuchtige nonnen. ‘De zusters bieden u een breed gamma aan in gebed vervaardigde, handgemaakte, ambachtelijke producten’, aldus de affiche.

Het is bizar dat het Wit-Russische klooster – ondanks interne waarschuwingen – toegang vindt tot orthodoxe, katholieke en oecumenische godshuizen in het buitenland. In hoeverre plaatselijke priesters en kerkgangers op de hoogte zijn van het doen en laten van de nonnen, is onduidelijk. Enkele zullen niet afwijzend staan tegenover de ondersteuning van het Russische leger, andere worden verblind door de vrome gezichten en zogenaamde goede doelen. Op de poster voor de kerstmarkt in Gent werd destijds vermeld dat alle opbrengsten ten goede zouden komen aan gehandicapte weeskinderen, armen en vluchtelingen. De kerstmarkt zelf werd inmiddels wel verwijderd uit de activiteitenagenda op de website van de orthodoxe kerk van de H. Apostel Andreas in Gent. Voelden ze nattigheid?

Aleksandra Ljachova

Kloosterorde voor Poetin op tournee in Europa