Twee jaar na de Russische inval in Oekraïne gelooft nog amper tien procent van de EU-inwoners dat Oekraïne de oorlog tegen Rusland kan winnen. Tegelijk is er bij de Europese publieke opinie brede steun voor het behoud en zelfs voor een verhoging van de Europese steun aan Kiev. Dat is een stevig schot voor de boeg van de Europese leiders die maar blijven talmen over snelle wapen- en munitieleveringen.

De cijfers komen uit een onderzoek van de denktank European Council on Foreign Relations. Die ondervroeg begin januari – nog vóór de verdachte dood van Aleksj Navalny dus – burgers in 12 EU-lidstaten. Volgens de invloedrijke Bulgaarse politicoloog Ivan Krastev, die de peiling begeleidde, valt het op dat de oorlog van Rusland in Oekraïne door almaar meer Europeanen als een Europese oorlog wordt beschouwd. In tegenstelling bijvoorbeeld tot het conflict tussen Gaza en Israël.

Opvallend genoeg neemt de steun voor Oekraïne in de directe buurlanden, waaronder Polen, lichtjes af. Terwijl die in de meer zuidelijke EU-landen zoals Frankrijk of Portugal net heel robuust blijft. Over de gehele EU overheerst nu de mening – die gemiddeld gedeeld wordt door 37 procent van de ondervraagden – dat een compromis tussen Oekraïne en Rusland de meest voor de hand liggende uitweg is. Tegelijk geeft de bevraging ook aan dat er in zowat alle EU-lidstaten grote onenigheid bestaat over de vraag of de EU Oekraïne moet blijven steunen in de oorlog, dan wel het land moet proberen te overtuigen om een schikking te aanvaarden.

Trump

De onderzoekers peilden ook naar de mogelijke impact op de oorlog in Oekraïne bij een terugkeer van Donald Trump in het Witte Huis. Niet geheel verrassend gaf 43 procent van de ondervraagden aan dat een tweede presidentschap van Trump een Oekraïense overwinning ‘minder waarschijnlijk’ zal maken. Amper 9 procent denkt net het tegenovergestelde.

Meer dan de helft van de Europeanen zit volgens deze bevraging overigens ook helemaal niet te wachten op de terugkeer van Trump. Alleen in Hongarije lag dit percentage met 31 procent opvallend lager.

En voor wie denkt dat Trump anno 2024 nog altijd de grote held is van de radicaal-rechtse kiezers: ook dat is een misvatting. Amper een derde van de aanhangers van de Duitse AfD of de Italiaanse Fratelli d’Italia toont zich blij met de eventuele terugkeer van Trump. Bij de aanhangers van het Franse Rassemblement National ligt dat percentage zelfs nog een stuk lager.

Emotionele oproep

Ruim vier op tien Europeanen is ook van mening dat de EU haar steun aan Oekraïne op het huidige niveau moet houden of zelfs optrekken, mocht de VS zich onder Trump terugtrekken. Een minderheid (31 procent) vindt dan weer dat de EU de VS dan zou moeten volgen in het beperken van de steun.

Uitgerekend deze week blies de EU nochtans alweer warm en koud over de verdere militaire en financiële steun aan Oekraïne. De discussie lijkt zich nu vooral toe te spitsen op de vraag wie de nieuwe munitie mag produceren, waarbij Frankrijk en Duitsland elkaar de loef trachten af te steken. Niet toevallig deed de Oekraïense EU-ambassadeur Vsevolod Chentsov woensdag nog een emotionele oproep voor meer munitie en wapens. ‘Oekraïne raakt uitgeput, dit is dus een cruciaal moment’, klonk het.

Toetredingsonderhandelingen

Merkwaardig genoeg zaaide commissievoorzitter Ursula von der Leyen deze week plots ook opnieuw twijfel over de concrete startdatum van de toetredingsonderhandelingen met Oekraïne. Volgens Von der Leyen wordt er nog altijd gewerkt aan het onderhandelingskader, en zal dit wellicht pas in de zomer klaar zijn. In EU-kringen werd nochtans verwacht dat de lidstaten al dit voorjaar inzage zouden krijgen in de krijtlijnen, zodat ze nog voor de Europese verkiezingen de knoop over de start van die toetredingsonderhandelingen zouden kunnen doorhakken. Al was het maar omdat Hongarije vanaf begin juli het EU-voorzitterschap overneemt van ons land, en de Hongaarse premier Orban zich al meermaals een bijzonder koele minnaar van dat Oekraïense EU-lidmaatschap heeft getoond.

Het lijkt er nu sterk op dat Von der Leyen beseft dat politieke onenigheid over de toetreding van Oekraïne ook een impact zou kunnen hebben op de resultaten van de Europese stembusgang. Waardoor ze er dan de voorkeur aan zou geven om dat debat over die verkiezingen heen te tillen. Mocht u er nog aan twijfelen: de pre-electorale periode is ook in Europa begonnen.

Aleksj Navalny

EU-burgers willen Oekraïne blijven steunen