‘De laatste generatie’: met die pathetische kreet op hun lippen trekken klimaatactivisten in Duitsland ten strijde tegen de op fossiele energie gebaseerde industriestaat.

In grote steden kleven ze zich op belangrijke kruispunten en afritten vast aan het asfalt en blokkeren zo urenlang het verkeer totdat de politie ze eindelijk met de nodige omzichtigheid heeft kunnen losmaken. In musea hechten ze zich vast aan het kader of de glazen bescherming van schilderijen van bekende meesters. De woede van respectievelijk automobilisten en kunstminnaars pareren ze met een combinatie van spijt — ‘we doen dit niet graag’ — en verbetenheid — ‘maar we hebben nu eenmaal angst voor onze toekomst’.

Hoelang gaat het nog duren vooraleer ze ook dat laatste greintje van ‘medeleven’ met de gewone burger laten varen? Alexander Straßner (°1974), professor politieke wetenschappen aan de universiteit van Regensburg (Duitsland), vergelijkt klimaatgroepen als Die Letzte Generation en Extinction Rebellion met de Rote Armee Fraktion (RAF), de extreemlinkse stadsguerrilla die tussen 1970 en 1998 terreur zaaide in de Bondsrepubliek Duitsland. Ze pleegde tientallen aanslagen tegen instellingen van de staat en de economie en tegen inrichtingen van het Amerikaanse leger. Ze vermoordde daarbij 34 ‘vertegenwoordigers’ van het gehate establishment.

Grens overschrijden

Van moord distantiëren de klimaatactivisten zich – die van Die Letzte Generation bekennen zich op hun webstek tot ‘vreedzaam verzet’ —, maar geweld tegen zaken sluiten ze niet per se uit. Luisa Neubauer (°1996), het gezicht van de klimaatspijbelaars van Fridays for Future, fantaseerde zelfs over het opblazen van een oliepijpleiding. In een vroeger artikel voor Doorbraak over dit nieuwe fenomeen schreven we dat de geschiedenis genoegzaam heeft aangetoond dat de strijd voor de ‘goede zaak’ vaak ontaardt in vernielzucht en geweld. Niet alleen tegen zaken, maar ook tegen mensen: ‘Terreur in naam van een “verheven doel” loert om de hoek’, luidde het. Als we de vergelijking die Straßner trekt ernstig nemen, zal het niet lang meer duren of klimaatactivisten zouden wel eens de grens van het geweldloze protest kunnen overschrijden. (Waarbij de vraag kan gesteld worden of hun ‘kleefactiviteiten’ en blokkades op zichzelf al niet een vorm van ‘psychologisch’ geweld uitmaken?)

Discrimineren

In een interview met de regionale krant Neue Osnabrücker Zeitung wijst Straßner alvast op parallellen in het denken tussen klimaatactivisten en de adepten van de RAF. Deze laatsten kwamen uit de linkse studentenbeweging van eind jaren ’60 en gingen vervolgens in de illegaliteit. Net zoals klimaatactivisten zich met hun protestacties op het randje van het wettelijk toelaatbare bewegen. Politici discuteren nu over de vraag hoe en met welke wettelijke middelen ze deze nieuwe soort aan ‘hinderlijke’ activiteiten moeten aanpakken.

Net zoals de RAF vertoont een groep als Die Letzte Generation kenmerken van een sekte, die aanspraak maakt op de ‘absolute waarheid’. Wie van zichzelf beweert tot ‘de laatste generatie’ te behoren, verheft zich boven degenen die nog altijd in het ‘oude denken’ opgesloten zitten. In die zin, zegt Straßner, ‘discrimineren ze systematisch andere meningen, en ook dat is een kenmerk van een radicalisering’.

Radicale ommezwaai

Zowel de RAF als Die Letzte Generation wilde/wil haar wereldbeeld opdringen of opleggen aan andere mensen. In de woorden van Straßner: ‘Wer nicht mitzieht, den müssen wir zwingen.‘ (‘Wie niet mee optrekt, die moeten we dwingen‘.) Van verachting voor de onwillige, de ‘reactionair’, is het nog maar een kleine stap naar haat. De Duitse politicoloog wijst er ook op dat klimaatactivisten weigeren de parlementaire weg te beschrijden, zogezegd omdat de tijd voor een radicale ommezwaai dringt.

We merken inderdaad, zeker in Duitsland bij de activisten van Fridays for Future, dat ze weinig of geen begrip kunnen opbrengen voor de groenen in de regering. Hun beleidsmaatregelen zouden verwaterd zijn, te weinig voorstellen of te laat komen. Het element ‘tijd’ speelt een grote rol in de denkwereld van de klimaatactivisten. Met haar ‘kleefacties’ wil Die Letzte Generation zich gehoor verschaffen bij en druk uitoefenen op de regering om zo snel mogelijk werk te maken van de redding van het klimaat.

Boegbeelden

De RAF was de in terreur ontsporende nazaat van de Außerparlamentarische Opposition (APO), de linkse beweging die haar doelstellingen buiten de traag werkende molens van het als ‘burgerlijk’ verachte parlement wilde verwezenlijken. Ook de klimaatactivisten zien geen heil meer in het parlementaire halfrond. Maar in tegenstelling tot de RAF ontbreekt het hun aan boegbeelden of charismatische figuren zoals Andreas Baader of Ulrike Meinhof die voor ‘Militanz’, een militante houding, stonden, aldus Straßner. Maar hij waarschuwt wel voor extremisten die aan de rand van die klimaatgroepen rondwaren en voor wie eender welke klimaatmaatregel nooit genoeg zal zijn. Een klimaatactivist als Tadzio Müller dreigde zelfs met verdere radicalisering: ‘Wer den Klimaschutz verhindert, schafft die grüne RAF.’ (‘Wie de klimaatscherming verhindert, creëert de groene RAF.’)

Alexander Straßner

‘Groene RAF’ op komst?