Het jaar onzes heren 2021.
Laten we deze aanhef als anachronisme gebruiken. Want eerlijk, ik weet niet langer of we hier in het ‘Vrije Westen’ nog van een hoogbeschaafde samenleving kunnen spreken.
Vertrouwen komt te voet, zegt men, en gaat te paard. Spoorslags.
U mag dat betrekken op politici, op pandemiebestrijding, op mensen in het algemeen.

Ik las deze beklemmende getuigenis in De Morgen. Het verbaast mij dan – tout court – dat er zo weinig ophef is. De lezer leest – al of niet – en haalt de schouders op. Het is wat het is. Berusting en gelatenheid. Zo ver zijn we anno 2021.

Een vrouw vertelt… Indra Rypens

‘Als jonge vrouw geboren en getogen in de Antwerpse Zuidrand hoor ik al van jongs af aan het goedbedoelde advies om bepaalde wijken in de grote stad te vermijden.’ Indra sloeg dat in de wind. Ben ik wereldvreemd wanneer ik nog opkijk van haar uitspraak dat zij, net ‘zoals de meesten vrouwen’ en net zoals al haar vriendinnen, al vaker te maken kreeg met wat eufemistisch ‘street harassment’ genoemd wordt: ronduit gezegd, open en bloot, seksuele intimidatie.

Benoem de dingen maar zoals ze zijn. Schunnige opmerkingen, obscene gebaren, ongewilde aanrakingen. Blijkbaar, zegt Rypens, is dit de tol die ik moet betalen om door een stad te mogen lopen. Je bent alleen veilig wanneer je voor altijd onder je eigen kerktoren blijft zitten.

Hallucinant

Tijdens een wekelijkse joggingtour in het gemeentepark merkt ze een vijftal jongeren op. ‘Een banaal gegeven, zou je denken,’ noteert ze, ‘maar als vrouw heb je zoiets in de gaten.’
Dat op zich zou alarmbellen moeten doen rinkelen – dat je als vrouw moet uitkijken wanneer er mannen in een park aanwezig zijn.

En verder: ‘In een reflex besloot ik mijn podcast uit te zetten, zo zou ik het op tijd horen als ik achtervolgd zou worden. Als vrouw hou je rekening met die mogelijkheid.’ Nogmaals: dit doet zich voor in het jaar onzes heren 2021… Elke keer wanneer ze al joggend het groepje passeert, krijgt ze herhaaldelijk het woord ‘hoer’ naar het hoofd geslingerd. Zo gaat dat tegenwoordig. The new normal.

Het lijkt erop, noteert Rijpens, dat wij als maatschappij een consensus omarmd hebben waarin we weliswaar collectief seksuele intimidatie naar vrouwen toe afkeuren, maar niettemin moeten vaststellen ‘dat er net zo goed een klimaat in onze samenleving heerst dat zuurstof blijft geven aan een gedachtegoed dat doordrenkt is met misogynie.’

Vrouwendag

Ter gelegenheid van de Internationale Vrouwendag (waarom moet er überhaupt nog altijd een Vrouwendag zijn?) bood schrijfster Lucia van den Brink (auteur van Niemand zoals hij) gratis dit beklemmend verhaal aan: ‘Vulkaan’. U vindt het op papierhelden.nl
U moet het lezen.

Tijdens een bergwandeling geraakt ze afgezonderd en wordt ze plots belaagd door mannen die haar vastgrijpen en betasten.
Pas weken later durft ze het vertellen. En krijgt ze diverse reacties, die echter steeds op hetzelfde neerkomen.

Was je daar alleen?
Kwam het door je blonde haar?
Of misschien doordat je vriendelijk keek?

‘Met hun woorden overtuigden ze zichzelf dat hen dit niet zou overkomen’, schrijft van den Brink. ‘Ze hoefden alleen maar aan hun voorwaarden te voldoen. Het duiveltje op mijn schouder had deze vragen ook gesteld: als ik maar een reden vond, dan kon ik geloven dat de wereld geen gevaarlijke plek was, maar een logisch oord van oorzaak en gevolg. Niet een plek waar dit zomaar kon gebeuren — en meer.’

Schrijft ze: ‘Ik kwam alleen buiten in een grijze joggingbroek en een XL-hoodie. Ik deed mijn haar strak in een staart en trok de capuchon over mijn hoofd. Zo kon niemand zien dat er een vrouw in mij verborgen zat.’ …

Er zijn dus in dit jaar onzes heren nog altijd mannen die niet weten hoe ze met vrouwen moeten omgaan, hoe je ze respectvol benadert. En ja, ik heb het dan ook impliciet over het boertige gedrag van een Voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel.

Zij – in de geschiedenis
De ideale vrouw baart kinderen, is mooi, kuis en is vooral een huisvrouw: passief. Dat is het vrouwelijk ideaalbeeld sinds de Oudheid. Dat is ook het vrouwbeeld dat in regressieve religies nog altijd stand houdt.

Vrouwen die niet beantwoorden aan dat beeld werden voornamelijk figuren in mythes, toneel en literatuur: afschrikwekkende antihelden. Alies Pegtel beschrijft het in haar boek Zij – in de geschiedenis. (met als ondertitel: ‘Wat mannen nooit vertelden’)
Daarin ontdekt de lezer een ander vrouwbeeld: ook een vrouw ging al eens op jacht, ook de verzorging van haar kinderen gebeurde samen met haar man. Net zoals je kan lezen in Wijvenwereld van Jelle Haemers (uitverkocht – maar lees hier de recensie) hadden middeleeuwse vrouwen in de Lage Landen net zo goed als mannen duidelijke rechten en maakten ze er ook gretig gebruik van.

Pegtel noemt in haar boek kleurrijke vrouwen met scherp politiek inzicht en bestuurlijke kwaliteiten door de eeuwen heen: gevreesde koninginnen als Agrippina in de Oudheid of de Franse Catharina de Medici in de 16de eeuw, Anna van Saksen, Aletta Jacobs, Oriana Fallaci, Hedy d’Ancona en Angela Merkel…

Dat ideale aftandse vrouwbeeld mag dus eindelijk eens gesloopt wordt: het zal een andere wereld openen. Een andere wereld, ook voor het zelfbewustzijn van de vrouw. En een eyeopener voor de man.

Revolte
We werden er de voorbij dagen mee om de oren geslagen. En eerlijk, wanneer het om hun vrouwenrechten gaat, kan er niet hard genoeg gemept worden,- door vrouwen wel te verstaan. Ik verwijs naar het nieuwe boek Prooi van Ayaan Hirsi Ali en heel recent de schrijnende wanhoopskreet Ik ga leven van Lale Gül. Beide weten inmiddels wat doodsbedreigingen inhouden en wat de impact is op hun dagelijkse leven.

In plaats van zich bezig te houden met ‘onnozele’ woke-achterhoedegevechten zou dit als vanzelfsprekend de hardcore business moeten zijn voor het hedendaags feminisme. En ja, dames, u mag reageren.
Pinar Akbas haalde in haar laatste column ‘De Turkse feministische golf’ aan hoe haar moeder vertelde dat ze hier in Vlaanderen ‘tot haar zestigste rechtstreeks oogcontact met mannen had gemeden’, bang als ze was dat een man haar ongepast zou benaderen.

Een mentaliteit

De strijd voor een gelijkwaardige vrouwenbehandeling is dus nog lang niet gestreden. En neen, het volstrekt ontbreken van een volwassen houding tegenover vrouwen beperkt zich niet tot een grootstad of tot een bepaalde stadswijk. Elke moeder moet haar zonen een en ander diets maken. Dat moge duidelijk zijn. Het is een mentaliteit, een levenshouding.

Tegelijk is het geen strijd waarin mannen het zich kunnen veroorloven om licht grijnzend en met pretoogjes weg te kijken, alsof het alleen vrouwen aanbelangt.
Elke (groot)vader van een dochter zou dat moeten beseffen.
Elke man mag of moet mee de strijd aangaan. Hand in hand. Dat mag.

De boeken hier vermeld zijn verkrijgbaar in de Doorbraak online boekhandel.

Alies Pegtel

Vrouwen in ‘Het Vrije Westen’